ჟორჟ ბატაი

ჟორჟ ბატაი (ფრანგ. Georges Bataille; დ. 10 სექტემბერი, 1897, ბიიომი, ოვერნი, საფრანგეთი — გ. 9 ივლისი, 1962, პარიზი, საფრანგეთი) — ფრანგი ფილოსოფოსი, სოციოლოგი, ხელოვნების თეორეტიკოსი და მწერალი, რომელიც ეწეოდა სოციალური ცხოვრების ირაციონალური მხარეების შესწავლასა და ინტერპრეტაციას.

ჟორჟ ბატაი
ფრანგ. Georges Bataille
დაბადების თარიღი	10 სექტემბერი, 1897(1897-09-10)
დაბადების ადგილი	Billom
გარდაცვალების თარიღი	9 ივლისი, 1962(1962-07-09) (64 წლის)
გარდაცვალების ადგილი	პარიზი
დასაფლავებულია	ვეზლე
საქმიანობა	ბიბლიოთეკარი, მწერალი , მხატველი და ფილოსოფოსი
ენა	ფრანგული ენა
მოქალაქეობა	საფრანგეთი
ალმა-მატერი	ქარტიის ეროვნული სკოლა
Magnum opus	Q30731296?, Q3204046?, L'Abbé C, Blue of Noon, The Accursed Share, Q30731391?, Q3203417?, Story of the Eye, Q30731389?, Q16318798?, Q30731381? და Q3210073?
მეუღლე	Sylvia Bataille და Diane Kotchoubey de Beauharnais
პარტნიორ(ებ)ი	Colette Peignot და Denise Rollin
შვილ(ებ)ი	Laurence Bataille და Julie Bataille
გავლენა მოახდინეს :::გეორგ ვილჰელმ ფრიდრიხ ჰეგელი , Alexandre Kojève , ფრიდრიხ ნიცშე , ლევ შესტოვი, ანრი ბერგსონი, კარლ მარქსი, ზიგმუნდ ფროიდი, ემილ დიურკემი და Boris Souvarine
ხელმოწერა
ჟორჟ ბატაი ვიკისაწყობში

ბიოგრაფია

ბატაი დაიბადა მცირე პატარა პროვინციულ ქალაქ ბიიომში, სამხრეთ საფრანგეთში. მას ბავშვობაში რელიგიური განათლება არ მიუღია, 1914 წელს ბატაიმ მიიღო კათოლიციზმი და მოძღვარი გახდა. გარკვეული პერიოდის განმავლობაში სწავლობდა სემინარიაში, მაგრამ არ დაუმთავრებია იგი. მოგვიანებით ბატაი იმედგაცრუებული დარჩა რელიგიით და 1920-იანი წლების დასაწყისიდან მოყოლებული თავს ათეისტად მიიჩნევდა.

1918 წელს ბატაი ჩაირიცხა ქარტიის ეროვნულ სკოლაში (ENC), სადაც მან უმაღლესი განათლება მიიღო. 1922 წელს მუშაობა დაიწყო საფრანგეთის ეროვნულ ბიბლიოთეკაში, სადაც მრავალი წელი გაატარა. 20-იან წლებში მჭიდრო კავშირში იყო ლევ შესტოვთან. შემდეგ იგი ბორის სუვარინის დემოკრატიულ-კომუნისტურ წრეს შეუერთდა.

1931 წლიდან მონაწილეობას იღებდა ალექსანდრ კოირეს რელიგიის ისტორიის სემინარებში უმაღლეს კვლევით სკოლაში. 30-იან წლებში ალექსანდრე კოჟევის სემინარების აქტიური მონაწილე იყო, სადაც აქტიურად თანამშრომლობდა ისეთ ცნობილ პიროვნებებთან, როგორებიც იყვნენ რაიმონ არონი, ანდრე ბრეტონი, მორის მერლო-პონტი და სხვები. 1935 წელს მონაწილეობა მიიღო ჟაკ ლაკანის მიერ ორგანიზებულ ფსიქოანალიტიკური კვლევითი ჯგუფის მუშაობაში.

ბატაი იყო მოძრაობა „კონტრშეტევის“ ერთ-ერთი ინიციატორი, რომელიც 1936 წელს დაიშალა. თავის დროზე მან გააერთიანა სხვადასხვა შემოქმედებითი ორიენტაციის მქონე მემარცხენე ინტელექტუალები. ამ პერიოდში ბატაი დაადანაშაულეს პროფაშისტურ განწყობებში.

1937 წელს ბატაიმ დააარსა საიდუმლო საზოგადოება „აცეფალი“. ერთი წლით ადრე დაიწყო ამავე სახელწოდების ჟურნალის გამოცემა. საზოგადოების სიმბოლოდ თავმოკვეთილი ადამიანი იქცა. ნიცშეს ფილოსოფიის გავლენით საზოგადოებამ ასევე გამოაქვეყნა კვლევა მისტიკური პერსონაჟების შესახებ — და, როგორც ჩანს, ეს არის ის, რასაც ჟაკ დერიდამ უწოდა „ანტისუვერენიტეტი“. ბატაი თანამშრომლობდა ანდრე მასონთან, პიერ კლოსოვსკისთან, როჟე კაიუასთან და ჟან ვალემთან.

1937 წელს ბატაი როჟე კაიუასთან და მიშელ ლეირისთან ერთად, სოციოლოგიური კოლეჯის (ფრანგ. Le Collège de Sociologie) ერთ-ერთი თანადამფუძნებელი გახდა, რომლის ერთ-ერთი ამოცანა იყო „საკრალურის“ სოციოლოგიის შემუშავება, რომელიც სოციალური ცხოვრების ირაციონალური ფაქტების შესწავლით იქნებოდა დაკავებული.

ოჯახი

ბატაი პირველ ქორწინებაში იმყოფებოდა მსახიობ სილვია მაკლესთან 1928 წლიდან. დაშორების შემდეგ, 1934 წელს, სილვია დაუახლოვდა ჟაკ ლაკანს. განქორწინება ბატაისთან მხოლოდ 1946 წელს გააფორმა. ის ლაკანზე დაქორწინდა 1953 წელს. ბატაის ასევე ჰქონდა ურთიერთობა კოლეტ პენიოსთან, რომელიც გარდაიცვალა 1938 წელს.

1946 წელს იქორწინა თავადის ასულ დიანა კოჩუბეიზე. მათ 1948 წლის 1 დეკემბერს ქალიშვილი ჯული შეეძინათ. დიანა დარია ბოჰარნეს შვილიშვილი იყო, დედის მხრიდან ლეიხტენბერგის ჰერცოგ ევგენის შვილთაშვილი.

ძირითადი იდეები

ბაზისური მატერიალიზმი

ბატაიმ თავის „ბაზისური მატერიალიზმს“ 1920-იანი წლების ბოლოსა და 30-იანი წლების დასაწყისში ავითარებდა. ბატაი ამას ხატავდა როგორც მცდელობას გაეწყვიტა მატერიალიზმის დომინანტ ტიპთან. ის მხარს უჭერდა აქტიური ბაზისური საკითხის კონცეფციას, რომელიც ანადგურებს მაღალ და დაბალ ოპოზიციებს და ყველა საფუძვლის დესტაბილიზაციას ახდენს. გარკვეული თვალსაზრისით, ეს კონცეფცია ჰგავს სპინოზას სუბსტანციის ნეიტრალურ მონიზმს, რომელიც დუალურად მოიცავს ცნობიერების სუბსტანციასა და მატერიებს, რომელზეც დეკარტი ამახვილებდა ყურადღებას, მაგრამ ის ასევე ეწინააღმდეგება მკაცრ განმარტებას და ურჩევნია პირადი გამოცდილება ზოგად რაციონალიზაციას. ბაზისური მატერიალიზმი იყო ბატაის მთავარი იარაღი დერიდას დეკონსტრუქციების წინააღმდეგ ბრძოლაში, თუმცა ორივე მათგანი იზიარებდა მცდელობას ფილოსოფიური წინააღმდეგობების დესტაბილიზაციისა „მესამე დროებითი პირის“ მეშვეობით.

სიმულაკრი (ადრეული მნიშვნელობით)

ეს ტერმინი შემოიღო ბატაიმ, შემდგომში ინტერპრეტირებული იყო კლოვოსკის, კოჟევის მიერ. დაბოლოს, ბოდრიარმა მას დიდი მნიშვნელობა მიანიჭა და ამ თვალსაზრისით ახლა ყველაზე ხშირად ტერმინი სიმულაკრუმი ბოდრიარის ინტერპრეტაციით გამოიყენება.

ბატაის შემოქმედება

მისი ინტერესის საგნები ძალიან მრავალფეროვანია: მისტიკა, ეკონომიკა, პოეზია, ფილოსოფია, ხელოვნება, ეროსის პრობლემები. იგი ზოგჯერ აქვეყნებდა თავის ნამუშევრებს ფსევდონიმებით, ხოლო ზოგიერთი მისი პუბლიკაცია აკრძალული იყო. თანამედროვეები მას ყველაზე ხშირად უგულებელყოფდნენ: კერძოდ, ჟან-პოლ სარტრს ის სძულდა როგორც მისტიკის დამცველი. ამასთან, სიკვდილის შემდეგ მისმა ნამუშევრებმა მნიშვნელოვანი გავლენა იქონიეს მიშელ ფუკოზე, ფილიპ სოლერსაზე, ჟაკ დერიდაზე და სხვებზე. მისი გავლენა იგრძნობა ბოდრიარის შემოქმედებაზეც, ისევე როგორც ჟაკ ლაკანის ფსიქოანალიტიკურ თეორიებში.

1935 წელს ბატაი დაინტერესდა სურეალიზმით, მაგრამ არც თუ ისე დიდი ხნით: მის დამფუძნებელთან, ანდრე ბრეტონთან ერთად, ისინი თანდათან ჩამოშრდნენ ამ მიმდინარეობას, თუმცა მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ ბატაიმ და სიურეალისტებმა განაახლეს მეგობრული ურთიერთობა. პირველი და მეორე მსოფლიო ომებს შორის, ის საფრანგეთში ძალიან გავლენიანი სოციოლოგიის კოლეჯის წევრი იყო. მასზე დიდი გავლენა მოახდინა ჰეგელის, ფროიდის, მარქსის, მარსელ მოსის, მარკიზ დე სადის, ალექსანდრე კოჟევისა და ფრიდრიხ ნიცშეს თხზულებების შესწავლამ.

მხატვრული ლიტერატურა

• Histoire de l'œil (1928)
• მადამ ედვარდა (პირველი ნაწილი რომანისა "Divinus Deus") / Madame Edwarda (1941)
• L'Abbé C. (1950)
• Le Bleu du ciel (1957)
• L'Impossible (1962)
• Ma mère (რომანის "Divinus Deus" მეორე ნაწილი, 1966)
• Julie (1971)
• Divinus Deus (1970 - 1988)

ფილოსოფიური შრომები

• L'Expérience intérieure (1943)
• La Littérature et le Mal (1957)
• Erotica / L'Erotisme (1957)
• რელიგიის თეორია / Théorie de la religion (1973)
• სასარგებლო ლიმიტები / La Limite de l'utile (1976)
• სუვერენიტეტი / La Souveraineté (1976)
• ჟილ დე რეს პროცესი / Le Procès de Gilles de Rais (1965)

ლიტერატურა

• Ариас М. А. БАТАЙ // Большая российская энциклопедия. т. 3. — М., 2005. — стр. 97.
• Танатография Эроса: Жорж Батай и французская мысль середины XX века [: Сб. статей А. Бретона, Ж. П. Сартра, Г. Марселя, М. Бланшо, Р. Барта и др., а также избр. работы самого Ж. Батая]. — СПб.: Мифрил, 1994. — 346 с. — ISBN 5-86457-008-7
• Тимофеева О. Текст как воплощение плоти: к морфологии опыта Ж. Батая // Новое литературное обозрение. — 2005. — № 71.
• Тимофеева О. Введение в эротическую философию Жоржа Батая. — М.: Новое литературное обозрение, 2009. — 200 с. — ISBN 978-5-86793-705-8
• Шутов А. Ю. Говорить о том, чего нет: тематизация «отсутствия Бога» во «внутреннем опыте» Батая // Онтология негативности: Сборник научных работ. М., 2015. С.244-254. ISBN 978-5-88373-412-9

რესურსები ინტერნეტში

• ჟორჟ ბატაი — სტატია ენციკლოპედია ბრიტანიკიდან (ინგლისური)