პენტოზები

პენტოზები (ბერძ. πέμπτος-დან — ხუთი და ფრანგ. -ose — სუფიქსი, რომელიც აღნიშნავს შაქარს) — საერთო ქიმიური სახელწოდება ხუთნახშირბადიანი მონოსაქარიდების კლასისა, ანუ შაქრების, რომელთა ზოგად ფორმულასაც წარმოადგენს C₅(H₂O)₅, ან C₅H₁₀O₅.

მოლეკულების აგებულება

კეტო- ან ალდოჯგუფის არსებობის მიხედვით განასხვავებენ კეტოპენტოზებს (რიბულოზა, ქსილულოზა და ორი 3-კეტოპენტოზა) და ალდოპენტოზებს (რიბოზა, არაბინოზა, ქსილოზა, ლიქსოზა).

ალდოპენტოზებს სამი კირალური ცენტრი აქვთ და, შესაბამისად, შესაძლებელია რვა სხვადასხვა სტერეოიზომერის არსებობა.

• 
  D-რიბოზა
• 
  L-რიბოზა
• 
  D-არაბინოზა
• 
  L-არაბინოზა
• 
  D-ქსილოზა
• 
  L-ქსილოზა
• 
  D-ლიქსოზა
• 
  L-ლიქსოზა

2-კეტოპენტოზებს ორ-ორი კირალური ცენტრი აქვთ და, შესაბამისად, შესაძლებელია ოთხი სხვადასხვა სტერეოიზომერის არსებობა.

• 
  D-რიბულოზა
• 
  L-რიბულოზა
• 
  D-ქსილულოზა
• 
  L-ქსილულოზა

3-კეტოპენტოზების მოლეკულებში ერთი კირალური ცენტრია, ამიტომ არსებობს მხოლოდ ორი სტერეოიზომერი.

• 
  სინ-3-კეტოპენტოზა
• 
  ანტი-3-კეტოპენტოზა

იხილეთ აგრეთვე

• მონოსაქარიდები
• ალდოზები
• კეტოზები

ლიტერატურა

• Каррер, П. Курс органической химии. - М.: Химия, 1960. - 1216 с.
• Кочетков, Н.К. Химия углеводов / Н. К. Кочетков, А. Ф. Бочков, Б. А. Дмитриев. – М.: Наука, 1967. – 672 с.
• Березин, Б. Д. Курс современной органической химии: Учебное пособие / Б. Д. Березин. – М: Высшая школа, 1999. – 768 с.