ონოგურისის ალყა
| ონოგურისის ალყა | |||
|---|---|---|---|
| ეგრისის დიდი ომის ნაწილი | |||
| თარიღი | 554 ან 555 წელი | ||
| მდებარეობა |
ონოგურისი, ეგრისის სამეფო 42°24′30″ ჩ. გ. 42°26′30″ ა. გ. / 42.40833° ჩ. გ. 42.44167° ა. გ.კოორდინატები: 42°24′30″ ჩ. გ. 42°26′30″ ა. გ. / 42.40833° ჩ. გ. 42.44167° ა. გ. | ||
| მხარეები | |||
| |||
| მეთაურები | |||
| |||
| ძალები | |||
| |||
| დანაკარგები | |||
| |||
ონოგურისის ალყა — მოხდა 554 ან 555 წელს ბიზანტიის იმპერიასა და სასანიანებს შორის ეგრისის ომის დროს.
ბიზანტიელ გენერლებს მარტინიუსის მეთაურობით სჭირდებოდათ სწრაფი გამარჯვების მოპოვება ბრძოლის ველზე, რათა გამოესყიდათ ბიზანტიის მოკავშირე ეგრისის მეფე გუბაზ II-ის მკვლელობა. მათ დაიწყეს სრულმასშტაბიანი თავდასხმა ახალ სასანურ ციხეზე ონოგურისზე, რომელიც მდებარეობდა ბიზანტიის მთავარ დასაყრდენთან, არქეოპოლისთან. სასანიანთა ახალი მეთაურის ნახორაგანის მეთაურობით მცირე დამხმარე ძალის მოსვლამ შეცვალა ბრძოლა და სასანიელებისთვის ადვილი გამარჯვება მოაპოვებინა. ბიზანტიელებმა შემდგომში მიატოვეს თავიანთი ბაზა არქეოპოლისშიც, რომელიც შემდეგ გაანადგურეს სასანიანებმა, რომლებმაც ახლა იმპულსი მოიპოვეს.
ფონი
რედაქტირებამას შემდეგ, რაც სპარსებმა მოახერხეს ბიზანტიელთა განდევნა ტელეფის-ოლარიიდან სპარსეთის სარდალმა ლაზიკაში, მერმეროემ ვერ მოიპოვა გამარჯვება, მაგრამ დაბრუნდა მოხერესისში და გააძლიერა სპარსეთის გარნიზონი ონოგურისში. ეს უკანასკნელი არქეოპოლისის მახლობლად მდებარეობდა, რეგიონის მთავარ ბიზანტიურ დასაყრდენთან. მერმეროე მალევე გარდაიცვალა და მისი მემკვიდრე ნახორაგანი გახდა.[2]
ტელეფისთან დამარცხების შემდეგ ლაზიკის მეფე გუბაზ II-მ ბიზანტიელი გენერლების წინააღმდეგ საჩივარი გაუგზავნა იმპერატორ იუსტინიანე I-ს, რომელმაც შემდეგ გენერალი ბესა გადაასახლა. მარტინმა და რუსტიკმა, ორმა სხვა გენერალმა, რომლებიც გააკრიტიკა გუბაზმა, შემდეგ მოკლეს მეფე. ამან გამოიწვია დაბნეულობა ლაზებში, რომლებმაც უარი თქვეს ბიზანტიის მხარდაჭერაზე.
მარტინმა მაშინვე მოამზადა დიდი ძალა ონოგურისთან ახლოს მდებარე სპარსული ციხე-სიმაგრის დასაპყრობად, იოლი გამარჯვების მოლოდინში. აგათიას თანახმად, მარტინს და მათ, ვინც ლაზიკთა მეფის მკვლელობა დაგეგმეს, სურდათ მიაღწიათ წარმატების, რომელიც განმუხტავს არასტაბილურ ვითარებას იმთვის იმ შემთხვევაში, თუ იმპერატორი იუსტინიანე I შეამჩნევდა მათ ბრალეულობას.[3]
ალყა
რედაქტირება554 ან 555 წლებში ბიზანტიის 50 000 მებრძოლმა ჯარმა მარტინის მეთაურობით ალყა შემოარტყა სპარსეთის ციხესიმაგრე ონოგურისს ნაქსოვი სახურავების (სპალიონების), ბალისტებისა და სხვა ალყის აღჭურვილობის გამოყენებით. დატყვევებულმა სპარსელმა გამოავლინა სპარსეთის დამხმარე ძალების მიახლოება მოხერეზისიდან და კუტაისიდან (დღეს ქუთაისი) ახალი საველე მეთაურის ნახორაგანის მეთაურობით, რომელმაც ახლახან შეცვალა გარდაცვლილი მერმეროე. ძალის წინააღმდეგ სრულმასშტაბიანი თავდასხმის იდეა უარყოფილ იქნა; სამაგიეროდ, 600-კაციანი ძალა დაბრაგეზასა და უსიგარდუს მეთაურობით გაიგზავნა დამხმარე ძალებთან ჩასასაფრებლად, ხოლო ძირითადი ბიზანტიური ძალა ჩართული იყო ალყაში. აგათია სქოლასტიკოზი აღწერს ალყას, როგორც „გაშლილ ბრძოლას“.
სპარსეთის დამხმარე ძალებს (ან ავანგარდი) მოულოდნელად დაესხნენ თავს და უკუაგდეს, მაგრამ მალე გაირკვა, რომ ეს არ იყო მთავარი ბიზანტიური არმია. ასე რომ, სპარსელები, 3000 ჯარისკაცი, მიუბრუნდა მათ და გაანადგურეს მდევრები. როგორც კი ორივე მხარე ბიზანტიურ ხაზს მიაღწია, ბიზანტიის მთავარი ძალა პანიკამ შეიპყრო და მეთაურებთან ერთად გაიქცა. შემდეგ სპარსეთის გარნიზონმა შეაჩერა და კიდევ უფრო გააძლიერა ბიზანტიელთა პანიკა. როდესაც ბიზანტიური კავალერია გაიქცა, ქვეითი ჯარი დარჩა, ხოლო მდინარე კატარუსზე ხიდის სივიწროვე კიდევ უფრო აფერხებდა მათ გაქცევას, ბევრი მათგანი დაიღუპა შემდგომ ჭყლეტაში. ბუზემ და მისმა კავალერიამ შეამჩნიეს სიტუაცია, დაბრუნდნენ, დაფარეს მათი უკანდახევა და აღკვეთეს ჯარის სრული განადგურება.[3]
როგორც კი სპარსელები მიაღწიეს არქეოპოლისს, მათ დაბლობი მიტოვებული დახვდათ და მომენტალურად დაანგრიეს ბიზანტიური სიმაგრეები, გაძარცვეს მათი ბანაკი და დაბრუნდნენ ბაზაზე.[3]
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ Bury, John Bagnell (1889) A History of the Later Roman Empire: From Arcadius to Irene (395 A.D. to 800 A.D.) (en). Macmillan and Company, გვ. 456.
- ↑ Greatrex, Geoffrey; Lieu, Samuel N. C. (2002). The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars, Part II, 363–630 AD: A Narrative Sourcebook. New York and London: Routledge (Taylor & Francis), გვ. 120-121. ISBN 0-415-14687-9.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 Frendo, Joseph D., რედ. (1975), Agathias: The Histories, Berlin and New York: Walter de Gruyter, pp. 72-75, ISBN 978-3-11-003357-1, https://books.google.com/books?id=PqsJZcQR7oIC