ნიტროზილის ქლორიდი
ნიტროზილის ქლორიდი — ყვითელი აირი. ის სამეფო წყლის ძირითადი შემადგენელი ნაწილია. გამოიყენება როგორც ძლიერი დამჟანგავი და კატალიზატორი. წყალთან შედის რეაქციაში. იხსნება მბოლავ გოგირდმჟავაში.
| ნიტროზილის ქლორიდი | |
 | |
 | |
| ზოგადი | |
|---|---|
| ქიმიური ფორმულა | NOCl |
| ფიზიკური თვისებები | |
| მდგომარეობა (სტ. პირ.) | აირი |
| თერმული თვისებები | |
| დნობის ტემპერატურა | -5.55 °C |
| კრიტიკული წერტილი | 167 |
მიღება
რედაქტირებამიიღება აზოტის დიოქსიდის რეაქციით ქლორთან.
- NO2 + Cl2 → 2NOCl
ნიტროზილის ქლორიდი ასევე წარმოიქმნება ქლორის ზემოქმედებისას ნატრიუმის ნიტრატზე; ან ნიტროგოგირდმჟავისა და მარილმჟავის ურთიერთქმედებით:
- NaNO3 + Cl2 → NOCl + NaClO2
- ONHSO4 + HCl → NOCl + H2SO4
ნიტროზილის პროდუქტი ასევე წარმოადგენს ნარჩენ პროდუქტს კალიუმის ნიტრატის წარმოებისას კალიუმის ქლორიდისა და აზოტმჟავის ურთიერთქმედებით:
ზემოხსენებული რეაქციის მიმდინარეობისას ნიტროზილის ქლორიდი უნდა გამოიყოს აზოტმჟავიდან. წინააღმდეგ შემთხვევაში წმინდა ზედმეტობით არსებული აზოტმჟავის გარემოში ის იშლება აზოტის დიოქსიდად და ქლორად:
- 3KCl + 4HNO3 → 3KNO3 + Cl2 + NOCl + 2H2O (ტემპერატურა იზრდება)
- 2NOCl + HNO3 → 6NO2 + Cl2 + 2H2O
ამასთან ერთად, ნიტროზილის ქლორიდის სინთეზი შესაძლებელია მისი შემადგენელი ელემენტების, აზოტის, ჟანგბადის და ქლორის გაცხელებით 400°Cმდე
- N2 + O2 + Cl2 → 2NOCl
მაიკლ ფარადეიმ მიიღო ნიტროზილის ქლორიდი პალადიუმის მარილმჟავისა და აზოტმჟავის ხსნარში გახსნით [1]:
- Pd + HNO3 + 3HCl → PdCl2 + NOCl + 2H2O
რეაქციები
რედაქტირებანიტროზილის ქლორიდი უერთდება ბევრ გაუჯერებელ ორგანულ ნაერთს და მათში ოლეფენის ორმაგ ბმას ამატებს:
- HC=CH— + Cl—N=O → -ClCH-CHNO
ნახშირბადის ტეტრაქლორიდში გახსნილი ნიტროზილის ქლორიდი უერთდება ვერცხლის თიოციანატს და წარმოქმნის ვერცხლის ქლორიდს და ნიტროზილის თიოციანატს:
- NOCl + AgSCN → AgCl + ONSCN