ნიკანორ პარა

ნიკანორ პარა
ნიკანორ პარა
მშობლიური სახელი	Nicanor Parra
დაბადების სახელი	ნიკანორ სეგუნდო პარა სანდოვალი
დაბადების თარიღი	5 სექტემბერი, 1914; სან ფაბიან დე ალიკო, ჩილე
გარდაცვალების თარიღი	23 იანვარი, 2018 (103 წლის); ლა რეინა, ჩილე
ეროვნება	ჩილელი
მოქალაქეობა	ჩილე
ალმა-მატერი	ჩილეს უნივერსიტეტი
საქმიანობა	პოეტი, ფიზიკოსი
ჯილდოები	სერვანტესის პრემია, პაბლო ნურუდას იბერო-ამერიკული პოეზიის ჯილდო

ნიკანორ სეგუნდო პარა სანდოვალი (ესპ. Nicanor Segundo Parra Sandoval; დ. 5 სექტემბერი, 1914 — გ. 23 იანვარი, 2018) — ჩილელი პოეტი და ფიზიკოსი. ის ითვლებოდა მე-20 საუკუნის ერთ-ერთ ყველაზე გავლენიან ჩილელ პოეტად. მას ხშირად ადარებდნენ პაბლო ნერუდას. პარამ საკუთარ თავს „ანტიპოეტი“ უწოდა, სტანდარტული პოეტური პომპეზურობისა და ფუნქციებისადმი ზიზღის გამო; წაკითხვის შემდეგ წამოიძახებდა "Me retracto de todo lo dicho" („მე უკან მიმაქვს ყველაფერი რაც ვთქვი“).

ცხოვრება რედაქტირება

პარა 1935 წელს

პარა, სკოლის მასწავლებლის ვაჟი, დაიბადა 1914 წელს სან-ფაბიან დე ალიკოში, ჩილანის მახლობლად, ჩილეში.^[1] პარას ოჯახი გამორჩეული არტისტული ნიჭით იყო დაჯილდოებული. მისი და, ვიოლეტა პარა, ფოლკლორული მომღერალი იყო, ისევე როგორც მისი ძმა რობერტო პარა სანდოვალი.

1933 წელს იგი ჩაირიცხა ჩილეს უნივერსიტეტის პედაგოგიურ ინსტიტუტში, სადაც კვალიფიკაცია მიიღო მათემატიკისა და ფიზიკის მასწავლებლად 1938 წელს, მისი პირველი წიგნის „უსახელო სიმღერების წიგნის“ (Cancionero sin Nombre) გამოქვეყნებიდან ერთი წლის შემდეგ. ჩილეს საშუალო სკოლებში მასწავლებლად მუშაობის შემდეგ, 1943 წელს ჩაირიცხა შეერთებულ შტატების ბრაუნის უნივერსიტეტში, ფიზიკის შესასწავლად. 1948 წელს იგი იმყოფებოდა ოქსფორდის უნივერსიტეტში კოსმოლოგიის შესასწავლად. ^[2] 1952 წელს ის დაბრუნდა ჩილეში, როგორც ჩილეს უნივერსიტეტის პროფესორი. პარა 1952-1991 წლებში იყო ჩილეს უნივერსიტეტის თეორიული ფიზიკის პროფესორი და იყო მოწვეული პროფესორი ლუიზიანას სახელმწიფო უნივერსიტეტში, ნიუ-იორკის უნივერსიტეტში და იელის უნივერსიტეტში. ^[3] მან თავისი პოეზია წაიკითხა ინგლისში, საფრანგეთში, რუსეთში, მექსიკაში, კუბასა და შეერთებულ შტატებში. გამოსცა ათეულობით წიგნი.

მისი კრებული „პოემები და ანტიპოემები“ (Poemas y Antipoemas) არის ლათინური ამერიკის ლიტერატურის კლასიკა, მეოცე საუკუნის ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი ესპანური პოეტური კრებული. იგი მოხსენიებულია, როგორც ამერიკელი ბიტნიკთა მწერლების შთაგონება, როგორიცაა მაგალითად ალენ გინზბერგი . ^[4]

ნიკანორ პარა 100 წლის ასაკში

პარას გამოგონილი ვერსია გამოჩნდა ალეხანდრო ხოდოროვსკის ავტობიოგრაფიულ ფილმში „უსასრულო პოეზია“ (2016).

გარდაცვალება რედაქტირება

პარა გარდაიცვალა 2018 წლის 23 იანვარს, დილის 7:00 საათზე, ლა რეინაში, სანტიაგო დე ჩილეში, 103 წლის ასაკში.^[5]

ჯილდოები რედაქტირება

პარა ოთხჯერ იყო წარდგენილი ნობელის პრემიაზე ლიტერატურის დარგში.^[6] 2011 წლის 1 დეკემბერს პარამ მოიპოვა ესპანეთის კულტურის სამინისტროს სერვანტესის პრემია, ესპანურენოვან სამყაროში ყველაზე მნიშვნელოვანი ლიტერატურული ჯილდო. ^[7] ^[8] 2012 წლის 7 ივნისს მან მოიგო პაბლო ნერუდას იბერო-ამერიკული პოეზიის ჯილდო. ^[9]

ნამუშევრების სია რედაქტირება

Cancionero sin nombre (სიმღერების წიგნი უსახელოდ), 1937 წ.
Poemas y antipoemas (პოემები და ანტიპოემები), 1954; Nascimento, 1956; Cátedra, 2005 წ.ISBN 978-84-376-0777-1
La cueca larga (გრძელი კუეკა), 1958 წ
Versos de salón (Parlor Verses), 1962 წ
Manifiesto (მანიფესტი), 1963 წ
Canciones rusas (რუსული სიმღერები), 1967 წ
Obra gruesa (სქელი ნამუშევრები), 1969 წ
Los profesores (მასწავლებლები), 1971 წ
Artefactos (არტეფაქტები), 1972 წ
Sermones y prédicas del Cristo de Elqui (ელკუის ქრისტეს ქადაგებები და სწავლებები), 1977 წ.
Nuevos sermones y prédicas del Cristo de Elqui (ელკუის ქრისტეს ახალი ქადაგებები და სწავლებები), 1979 წ.
El anti-Lázaro (ანტი ლაზარუსი), 1981 წ
Plaza Sésamo (სეზამის ქუჩა), 1981 წ
Poema y antipoema de Eduardo Frei (ედუარდო ფრეის ლექსი და ანტიპოემა), 1982 წ.
Cachureos, ecopoemas, Guatapiques, últimas prédicas, 1983 წ.
Chistes parRa desorientar a la policía (ხუმრობები პოლიციის დასაბნევად), 1983 წ.
Coplas de Navidad (საშობაო წყვილები), 1983 წ
Poesía política (პოლიტიკური პოეზია), 1983 წ
Hojas de Parra (ყურძნის ფოთლები / პარას გვერდები (ესპანური pun)), 1985 წ.
Nicanor Parra: biografía emotiva (ნიკანორ პარა: ემოციური ბიოგრაფია), Ediciones Rumbos, 1988 წ.
Poemas para combatir la calvicie (ლექსები სიმელოტესთან საბრძოლველად), 1993 წ.
Páginas en blanco (თეთრი გვერდები), 2001 წ
Lear, Rey & Mendigo (ლირი, მეფე და მათხოვარი), 2004 წ
Obras completas I & algo + (დაასრულე ნამუშევრები მე და კიდევ რაღაც), 2006 წ.
Discursos de Sobremesa (სადილის დეკლარაციების შემდეგ), 2006 წ
Obras Completas II & algo + (დაასრულეთ ნამუშევრები II და კიდევ რაღაც), 2011 წ.
Así habló Parra en El Mercurio, entrevistas dadas al diario chileno entre 1968 და 2007 წ.
El último apaga de luz (უკანასკნელი წასული აქრობს შუქებს), 2017 წ.
978-0-924047-63-3

რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება

Nicanor Parra — ოფიციალური საიტი (დაარქივებული)
Nicanor Parra ვებსაიტი ჩილეს უნივერსიტეტში
La Antipoesía de Parra y el lenguaje del artefacto დაარქივებული 2012-06-11 საიტზე Wayback Machine. UNESCO
El Proyecto de la Antipoesía de Nicanor Parra
Nicanor Parra en Biblioteca Virtual Cervantes
ნიკანორ პარა ჩაწერილია კონგრესის ბიბლიოთეკაში ესპანური განყოფილების აუდიოლიტერატურული არქივისთვის 1970 წლის 14 აპრილს.

სქოლიო რედაქტირება

↑ Nicanor Parra un antipoeta, matemático y físico es. EL UNIVERSAL. EL UNIVERSAL, Compañía Periodística Nacional (1 December 2011). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 ნოემბერი 2014. ციტირების თარიღი: 21 June 2012
↑ Los desconocidos años de Nicanor en Oxford დაარქივებული 2020-04-11 საიტზე Wayback Machine. , Qué Pasa (in Spanish), 5 August 2009
↑ Holmes, Anne. (2018-01-23) Literary Treasures: Chilean Poet Nicanor Parra Reading from his Work | From the Catbird Seat: Poetry & Literature at the Library of Congress. ციტირების თარიღი: 2019-05-25
↑ „Chilean poet Nicanor Parra wins Cervantes Prize“. CBC News. 1 December 2011.
↑ Otis, John (23 January 2018). „Nicanor Parra, Chile's eminent poet and 'anti-poet,' dies at 103“. Washington Post (ინგლისური). ISSN 0190-8286. ციტირების თარიღი: 23 January 2018.
↑ Nicanor Parra va nuevamente tras el Nobel, respaldado por Bachelet. Emol.com (5 January 2012). ციტირების თარიღი: 7 September 2014
↑ „Nicanor Parra awarded Cervantes Prize“. BBC News. 1 December 2011.
↑ Rodriguez M., Javier (1 December 2011). „El poeta chileno Nicanor Parra, premio Cervantes“. El Pais. ციტირების თარიღი: 1 December 2011.
↑ Nicanor Parra gana Premio de Poesía Pablo Neruda. Latercera (6 July 2012). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 4 მარტი 2016. ციტირების თარიღი: 21 June 2012

[1] Nicanor Parra un antipoeta, matemático y físico es. EL UNIVERSAL. EL UNIVERSAL, Compañía Periodística Nacional (1 December 2011). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 ნოემბერი 2014. ციტირების თარიღი: 21 June 2012

[2] Los desconocidos años de Nicanor en Oxford დაარქივებული 2020-04-11 საიტზე Wayback Machine. , Qué Pasa (in Spanish), 5 August 2009

[3] Holmes, Anne. (2018-01-23) Literary Treasures: Chilean Poet Nicanor Parra Reading from his Work | From the Catbird Seat: Poetry & Literature at the Library of Congress. ციტირების თარიღი: 2019-05-25

[4] „Chilean poet Nicanor Parra wins Cervantes Prize“. CBC News. 1 December 2011.

[5] Otis, John (23 January 2018). „Nicanor Parra, Chile's eminent poet and 'anti-poet,' dies at 103“. Washington Post (ინგლისური). ISSN 0190-8286. ციტირების თარიღი: 23 January 2018.

[6] Nicanor Parra va nuevamente tras el Nobel, respaldado por Bachelet. Emol.com (5 January 2012). ციტირების თარიღი: 7 September 2014

[7] „Nicanor Parra awarded Cervantes Prize“. BBC News. 1 December 2011.

[8] Rodriguez M., Javier (1 December 2011). „El poeta chileno Nicanor Parra, premio Cervantes“. El Pais. ციტირების თარიღი: 1 December 2011.

[9] Nicanor Parra gana Premio de Poesía Pablo Neruda. Latercera (6 July 2012). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 4 მარტი 2016. ციტირების თარიღი: 21 June 2012

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]