ნახიჩევანის მინერალური წყლები

ნახიჩევანის მინერალური წყლები (აზერ. Naxçıvan mineral suları) — წყლის წყაროები, რომლებიც მდებარეობს ნახიჩევანის ავტონომიურ რესპუბლიკაში. წყლების შემადგენლობაში შედის მარილები, ბიოლოგიურად აქტიური ელემენტები, მიკროელემენტები, რომლებიც ხელს უწყობენ სამკურნალო ეფექტს[1].

ისტორია რედაქტირება

კვლევების მიხედვით, ნახიჩევანის ტერიტორიაზე პირველი მინერალური წყლები დაახლოებით 400 მილიონი წლის წინათ წარმოიშვა. ნახიჩევანში დაახლოებით 250 მინერალური წყალია, რაც აზერბაიჯანის წყაროების 60% -ს შეადგენს. ყველაზე პოპულარული მინერალური წყლები „ბადამლი“, „სირაბი“, „ვაიხირი“, „დარიდაგი“, „გულისტანი“ და „ნარზანი“[2]. მინერალური წყლების უმრავლესობა ამ მდინარის მახლობლად მდებარეობს. დადგენილია, რომ ნახიჩევში მინერალური წყლების 6 ტიპი, 16 კლასი და 33 სახეობაა. ნახიჩევანის მინერალური წყლების 98% მიეკუთვნება ჰიდროკარბონატული წყლების კატეგორიას. აზერბაიჯანის ჰიდროკარბონატული წყლების 35% ნახიჩევანზე მოდის, ხოლო წყლის უმრავლესობა 8 ° C- დან 22 ° C- მდეა. უმაღლესი ტემპერატურის წყაროებია  სირაბი და დარიდაგი, აქ ტემპერატურა 50 ° C- ს აღწევს[3]

ნახიჩევანის მინერალური წყლების სახეობები რედაქტირება

ბადამლი რედაქტირება

ბადალის წყარო მდებარეობს ზღვის დონიდან 1400 მეტრის სიმაღლეზე, სოფელ ბადამლიში, შაჰბუზის რაიონში, ქალაქ ნიხჩევანიდან 30 კილომეტრის დაშორებით. წყარო აღმოაჩინეს გასული საუკუნის შუა წლებში. 1945-1947 წლებში ჩატარებული კვლევების შემდეგ, აღმოჩენილ იქნა წყარო ყველაზე სასარგებლო ქიმიური შემადგენლობით, რომლის საფუძველზეც 1947 წლიდან შეიქმნა წყლის ამოღების საწარმო. წყლის შემადგენლობა მოიცავს ქიმიურ ნივთიერებებს, როგორც კალციუმს, მაგნიუმსა და ნატრიუმს. წყალს აქვს სამკურნალო ეფექტი საჭმლის მომნელებელ დაავადებებში[4].

სირაბი რედაქტირება

მინერალური წყარო სირაბი მდებარეობს სოფელ სირაბთან ახლოს. წყაროს წარმოება მისი გამოყენების მიზნით დაარსდა 1950 წელს. 1968 წელს მინერალური წყაროს საფუძველზე აზერბაიჯანში ყველაზე მსხვილი მინერალური წყლების შევსების ქარხანა გაიხსნა. მინერალური წყალი 97.5-99.9% შეადგენს ნახშირორჟანგს და მცირე რაოდენობით შეიცავს აზოტს, ჟანგბადსა და სხვა აირებს[5][6].

ვაიხირ რედაქტირება

მინერალური წყარო ვაიხირი მდებარეობს ბაბექის რაიონში ზღვის დონიდან 1400 მეტრის სიმაღლეზე. მინერალური წყლის ჩამოსხმის ქარხანაც აშენდა. ყოველდღიურად წყაროდან მოიპოვება 2 მილიონი ლიტრი წყალი. მინერალური წყლების შემადგენლობაში შედის: ნატრიუმის წყალბადის კარბონატი, ნატრიუმი, კალიუმი, კალციუმი, იოდი, რკინა, სპილენძი, თუთია, დარიშხანი და სტრონციუმი. წყალი გამოიყენება კუჭ-ნაწლავის დაავადებების მკურნალობაში, ასევე მეტაბოლურ დარღვევებში. წყაროს ტერიტორიაზე განლაგებულია კურორტის ბაზა[7].

დარიდაღი რედაქტირება

მინერალური წყლები დარიდაგი მდებარეობს ქალაქ ჯულფიდან 8 კმ-ში ზღვის დონიდან 900 მეტრის სიმაღლეზე. წყაროს აქვს 5 წყარო და 32 მექანიკური ჭა. წყლის შემადგენლობაში შედის მაღალმწვანე მინერალიზებული ქლორირებული ნატრიუმის ბიკარბონატი, დარიშხანი. წყაროს ტერიტორიაზე აშენებულია სანატორიუმი, სადაც მინერალური წყლები გამოიყენება  სამკურნალო აბაზანების შესავსებად. დარიდაღის მინერალური წყარო მისი სამკურნალო თვისებების მიხედვით, მსგავსია კუდოვა - ზდრუის წყაროსთან, რომელიც მდებარეობს პოლონეთში, ასევე სინეგორსკის (სახალინის) წყაროსთან - რუსეთი. გამორჩეული თვისება არის მარილების მაღალი შემცველობა[8].

ბათაბათი რედაქტირება

ბათაბათის მინერალური წყლები ნახიჩევანში, შაჰბუზის რაიონში ზღვის დონიდან 2445 მეტრზეა. წყაროს ტერიტორიაზე  არქეოლოგიური გათხრების შედეგად, აღმოჩენილია შრომის უძველესი საგნები, რომლებიც მიუთითებენ იმაზე, რომ წყაროს მახლობლად ცხოვრობდნენ ადამიანები. გათხრების შედეგად აღმოჩენილი იქნა ობიექტები, საცხოვრებელი ადგილები, კლდეები, აგრეთვე შუა პალეოლითის ქვის ძეგლები. წყაროს ტერიტორიაზე სანატორიუმია. მინერალურ წყლებს აქვს სამკურნალო ეფექტი[9].

რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება

სქოლიო რედაქტირება

  1. НАХЧЫВАНСКАЯ АВТОНОМНАЯ РЕСПУБЛИКА. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2017-11-27. ციტირების თარიღი: 2018-06-30.
  2. Alexander G. Tvalchrelidze, Georges Morizot. Mineral Resource Base of the Southern Caucasus and Systems for its Management in the XXI Century. — ISBN 1402011237.
  3. ნახიჩევანის მინერალური წყლები - (აზერბაიჯანული)
  4. Информация о Бадамлы. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2018-05-15. ციტირების თარიღი: 2018-06-30.
  5. “Sirab” mineral suyu - sirab.az - (აზერბაიჯანული)
  6. Nakhchivan Autonomous Republic
  7. Вайхир[მკვდარი ბმული]
  8. Naxçıvanın Təbii Sərvətləri Feyruz Bağırov
  9. Батабат[მკვდარი ბმული]