მწვანე კახური
მწვანე კახური, მწვანე, მწვანე ნაბადა, დედალი მწვანე, მამალი მწვანე — ქართული აბორიგენული თეთრყურძნიანი საღვინე ვაზის ჯიში კახეთიდან.
სახელწოდება მიღებული აქვს მოყვითალო-მომწვანო შეფერილობის მარცვლების გამო.
ძალიან წააგავს საფენას და ამ მსგავსების გამო XIX საუკუნის ბოლოს კახურ მწვანეს „საფენას“ ეძახდნენ. სინამდვილეში „მწვანე კახური“ და „საფენა“ ერთმანეთისგან დამოუკიდებელი ჯიშებია.
მწვანე კახური კახეთის ვაზის ჯიშთა ჯგუფის წარმომადგენელია და ძირითადად თელავის, გურჯაანის, ყვარლის და საგარეჯოს ვენახებშია გავრცელებული.
გავრცელებული იყო ყოფილი საბჭოთა კავშირის ტერიტორიაზეც.
1940 წელს სელექციონერმა ვასილ ლოლაძემ გამოავლინა მწვანე კახურის რამდენიმე კლონი:
კლონი №15, კლონი №16, კლონი №270, კლონები №142 და 272. ეს კლონები განსხვავდება როგორც ძირითადი ფორმისგან, ასევე ერთმანეთისგანაც.
ბოტანიკური აღწერა
რედაქტირებაზრდასრული ფოთოლი საშუალო ზომისაა, მომრგვალო ან ოდნავ ოვალური ფორმის, ხუთ-შვიდნაკვთიანი. ფოთლის ქვედა მხარე შებუსულია აბლაბუდისებრად, ყვავილი ორსქესიანია. მტევანი საშუალო ზომისაა, განიერკონუსური ფორმის, მხრიანი, საშუალო სიკუმსის, იშვიათად თხელი. მარცვალი საშუალო ზომის და ოვალურია, მოყვითალო-მომწვანო ფერის. ცვილისებრი ნაფიფქი საკმაოდ სქელია და მარცვლებს ნაზ მომწვანო იერს აძლევს. თხელკანიანია. რბილობი საკმაოდ წვნიანი და ხორციანია ძალიან სასიამოვნო ჯიშური არომატით.
ჯიში საშუალო ზრდისაა. სრულ სიმწიფეში სექტემბრის მეორე ნახევრიდან შედის. სავეგეტაციო პერიოდის ხანგრძლივობა კვირტის გაშლიდან სრულ სიმწიფემდე 158-159 დღეა. მტევნის საშუალო წონა 160-175 გრამია, საჰექტარო მოსავლიანობა კი 5.0-8.0 ტონა. ყურძნის სრული სიმწიფის პერიოდში მისი შაქრიანობა 20-22%-ია, ხოლო მჟავიანობა — 6.0-7.8 გ/ლ.
მწვანე კახური მაღალხარისხიანი ჯიშია. ევროპული წესით დაყენებული მისი ღვინო მომწვანო-ჩალისფერია, ნორმალურალკოპოლიანი, ჰარმონიული, ხალისიანი, ხილის მდიდარი არომატით. კახური წესით დაყენებული კი უფრო სხეულიანია, ენერგიული, სიძველეში ახასიათებს ნაზი ბუკეტი ხილის ძლიერი არომატით. მწვანე კახურს იყენებენ სხვა ჯიშის ღვინოების გასაუმჯობესებლად. შედის ადგილწარმოშობის კონტროლირებადი ზონის „მანავის“ (75% მწვანე კახური + 15% რქაწითელი) და „წინანდლის“ შედგენილობაში (15%-მდე მწვანე კახური + 75% რქაწითელი). ღვინოს ახასიათებს ციტრუსის არომატიც, ტროპიკული ხილის ტონები, მაღალი ალკოპოლის შემცველობა და მჟავიანობა. მწვანე კახურისგან ამზადებენ ევროპული ტიპისა და ქვევრის თეთრ მშრალ ღვინოებს.
ლიტერატურა
რედაქტირება- უჯმაჯურიძე ლ., კაკაბაძე გ., მამასახლიშვილი ლ., „ქართული ვაზის ჯიშები“, თბ., 2018, გვ. 268
- ცერცვაძე ნ., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 7, თბ., 1984. — გვ. 264.
- მ. ხარბედია, „ქართული ღვინის გზამკვლევი“, გვ. 49-50, თბ., 2013