ვიკიპედია

მარია ტერეზა დე ფილიპისი

მარია ტერეზა დე ფილიპისი — (დ. 11 ნოემბერი, 1926 – გ. 8 იანვარი, 2016) იყო იტალიელი მრბოლელი მძღოლი და პირველი ქალი, რომელმაც ფორმულა 1-ში იასპარეზა. მან მონაწილეობა მიიღო ხუთ მსოფლიო ჩემპიონატის გრან პრიში, დებიუტი შედგა 1958 წლის 18 მაისს, მაგრამ ვერ მოიპოვა ჩემპიონატის ქულა. მიუხედავად იმისა, რომ მისი ფორმულა 1-ის სარბოლო კარიერა ხანმოკლე იყო, მან მოიგო რბოლები სხვა სერიებში და ახსოვთ როგორც პიონერი სპორტის ამ სახეობაში.

მარია ტერეზა დე ფილიპისი
დაიბადა 11 ნოემბერი, 1926
ნეაპოლი, კამპანია, იტალია
გარდაიცვალა 8 იანვარი, 2016 (89 წლის)
სკანცოროსკიეტე, ლომბარდია, იტალია
ფორმულა ერთის მსოფლიო ჩემპიონატის კარიერა
ეროვნება იტალიის დროშა იტალიელი
წლები 1958–1959
გუნდ(ებ)ი
რბოლა 5 (3 სტარტი)
ჩემპიონი 0
მოგება 0
კვარცხლბეკი 0
ქულები 0
პოულ პოზიცია 0
უსწრაფესი წრე 0
პირველი რბოლა მონაკოს გრან-პრი 1958
ბოლო რბოლა მონაკოს გრან-პრი 1959

ბიოგრაფია

რედაქტირება

დე ფილიპისი დაიბადა 1926 წლის 11 ნოემბერს მარილიანოში, იტალიაში. ის იყო იტალიელი გრაფის, სერინო ფრანჩესკო დე ფილიპისისა და ესპანელი დიდგვაროვანი ქალის, ნარციზა ანსელმი ბალაგუერ როკა დე ტოგორეს და რუკო და პერპინიანის ხუთი შვილიდან უმცროსი. დე ფილიპისის მამა ფლობდა XVI საუკუნის პალაცო მარილიანოს ნეაპოლში, სადაც ის გაიზარდა. მან თინეიჯერობიდანვე დაიწყო სპორტისადმი ინტერესის გამოვლენა, როგორც ცხენოსანი და ჩოგბურთელი.[1][2][3][4][5]

ადრეული კარიერა

რედაქტირება
 
დე ფილიპისის დებიუტი შედგა 1948 წელს სალერნო–კავა დე ტირენის რბოლაში, Fiat 500–ში.

1940-იანი წლების ბოლოს, მეორე მსოფლიო ომის დასასრულს, დე ფილიპისმა განავითარა ინტერესი მოტოსპორტით. მიუხედავად მეგობრებისა და ნათესავების ინტიმური წრის გარკვეული დათქმისა (მისმა ორმა ძმამ უთხრა, რომ ვერ შეძლებდა ძალიან სწრაფად წასვლას, და დადეს ფსონი, რომ ის ნელი იქნებოდა), 22 წლის ასაკში, დე ფილიპისი. დაიწყო სარბოლო კარიერა. მან მოიგო თავისი პირველი რბოლა, მართავდა Fiat 500 10-ზე კმ სავალზე სალერნოსა და კავა დე ტირენის შორის. ამ შედეგმა მას თავდაჯერებულობა შესძინა და მონაწილეობა მიიღო იტალიის სპორტული მანქანების ჩემპიონატში, სადაც 1954 წლის სეზონში მეორე ადგილი დაიკავა. მისი პოტენციალის დანახვისას, Maserati-მ იგი მძღოლად აიყვანა.[3]

მომდევნო წლებში დე ფილიპისმა მონაწილეობა მიიღო სხვადასხვა საავტომობილო რბოლაში, მათ შორის გორაკზე ასვლასა და გამძლეობის რბოლაში. მან მეორე ადგილი დაიკავა სპორტულ ავტომობილების 1956 წლის ნეაპოლის გრან პრის დამხმარე რბოლაში, რომელშიც მართავდა Maserati 200S-ს.[6]

ფორმულა 1

რედაქტირება
 
დე ფილიპისი თავისი Maserati 250F s/n 2501/2523 იტალიის გრან პრიზე (მონცა) 1958 წლის 7 სექტემბერს.

1958 წელს დე ფილიპსს მიეცა შანსი მართოს ფორმულა 1-ის მანქანა. მიუხედავად იმისა, რომ Maserati იყო წარმატებული ფორმულა 1-ის შასის მწარმოებელი 1950-იან წლებში, ამარაგებდა რამდენიმე გუნდს და მოიგო მრავალი რბოლა (1957 წელს ხუან მანუელ ფანხიომ მოიგო მძღოლის ტიტული Maserati 250F- ში,[1] მისი მეხუთე და ბოლო ჩემპიონატი),[7] 1958 წლისთვის გუნდი ოფიციალურად გავიდა სპორტიდან, მაგრამ ბევრი მანქანა ხელმისაწვდომი დარჩა კერძო პირებისთვის.[8] 1958 წლის 18 მაისს დე ფილიპისს მიეცა შესაძლებლობა მონაწილეობა მიეღო მონაკოს გრან პრიზე, 1958 წლის ფორმულა 1-ის სეზონის მეორე რაუნდში, 250F-ში. 31 აბიტურიენტიდან მხოლოდ ნახევარმა დაადგინა საკმარისად კარგი დრო კვალიფიკაციისთვის, დე ფილიპისმა გამოტოვა რბოლა დებიუტანტთან და მომავალ ფორმულა ერთი მენეჯმენტთან და ფორმულა ერთის ადმინისტრაციის პრეზიდენტთან, ბერნი ეკლსტონთან ერთად. ეკლსტონმა და დე ფილიპისმა დაამყარეს მეგობრობა ამ შემთხვევაში და დარჩნენ კარგ ურთიერთობაში მომდევნო წლების განმავლობაში. დე ფილიპისის დრო 1'50.8 5.8 წამით ჩამორჩებოდა უსწრაფესი 16-ის საკვალიფიკაციო დროს, რომელშიც შედიოდნენ მომავალი მსოფლიო ჩემპიონები მაიკ ჰოთორნი, ჯეკ ბრაბჰემი და გრეჰემ ჰილი.[9][10][11] ფანხიო დე ფილიპსს სეზონის განმავლობაში უამრავი რჩევას აძლევდა. 2006 წლის ინტერვიუში მან გაიხსენა, რომ ფანხიომ უთხრა: „ზედმეტად სწრაფად მიდიხარ, ზედმეტდ ბევრ რისკზე მიდიხარ“.[3]

1958 წლის ბელგიის გრან-პრი ყველა მძღოლს საშუალებას აძლევდა საკვალიფიკაციო დროის დაძლევის საშუალებას შეწყვეტის გარეშე. დე ფილიპისი კვალიფიცირდება მე-19 ადგილზე, თითქმის 34 წამით ჩამორჩება ტონი ბრუკსის პოლ პოზიციის დროს და მხოლოდ მექანიკურად შეფერხებულ კენ კავანას წინ. მიუხედავად იმისა, რომ მან ორჯერ გაიარა 24 წრეზე, მან მოახერხა დასრულება, თუმცა მე-10 და ბოლო ადგილზე იყო მას შემდეგ, რაც ცხრა სხვა მანქანა ვერ მივიდა ფინიშის ხაზამდე.[12] ეს იქნებოდა მისი ერთადერთი რბოლის დასრულება.[1]

მომდევნო რბოლაზე, საფრანგეთის გრან პრიზე Reims-Gueux-ზე 1958 წლის 6 ივლისს, დე ფილიპისს ხელი შეუშალეს მონაწილეობის მიღებაში. 2006 წლის ინტერვიუში მან განაცხადა, რომ რბოლის დირექტორმა მას უთხრა, რომ „ერთადერთი ჩაფხუტი, რომელიც ქალმა უნდა ატაროს, არის ის, რომელიც საპარიკმახეროშია“.[3]

აგვისტოში 1958 წლის პორტუგალიის გრან პრიზე, დე ფილიპისმა კვალიფიკაცია მიიღო ბოლო ადგილზე, 15 წამით უფრო ნელი, ვიდრე მის წინ მყოფი მანქანა. მისი რბოლა მხოლოდ ექვს წრეს გაგრძელდა, სანამ მისი ძრავა გაფუჭდა. 1958 წლის 7 სექტემბერს მან დაიწყო თავისი მთავარი გრან-პრი Autodromo Nazionale Monza-ზე ბოლო ადგილიდან. მან 70 წრედან 57 დაასრულა, სანამ ძრავის პრობლემების გამო რბოლას გამოეთიშა, როგორც მე-14 და ბოლო DNF 21 მრროლელისგან, იგი კლასიფიცირებული იყო მერვე ადგილზე.[13][14]

1959 წელს დე ფილიპისი შეუერთდა Behra-Porsche RSK-ის გუნდს. იგი შევიდა მონაკოს გრან პრიზე, მაგრამ ვერ შეძლო კვალიფიკაცია, მისი დრო 1'47.8 იყო, სამი წამით ჩამორჩენილი საკვალიფიკაციო ტემპს და კიდევ ერთი წამით ჩამორჩებოდა თანაგუნდელ ვოლფგანგ ფონ ტრიპსს.[15] ეს იყო მისი ბოლო მცდელობა გრან-პრის კვალიფიკაციისთვის.[16]

კრიერის დასრულება

რედაქტირება

1959 წლის 1 აგვისტოს პორშეს გუნდის ლიდერის, ჟან ბეჰრას გარდაცვალების შემდეგ სარბოლო ავარიაში, 1959 წლის გერმანიის გრან-პრისთვის სპორტული მანქანების მხარდამჭერ რბოლაში, AVUS- ში,[1][17] დე ფილიპისმა, ამ მოვლენით განადგურებულმა, დატოვა ტრასა და დატოვა პროფესიული რბოლა.[14][5]

გვიანდელი კარიერა და სიკვდილი

რედაქტირება

დაახლოებით 1960 წელს დე ფილიპისმა დაქორწინდა ავსტრიელ ქიმიკოს თეოდორ ჰუშკეკზე და შექმნა ოჯახი.[4] იგი მოერიდა ყველა სახის საავტომობილო რბოლას 1979 წლამდე, სანამ შეუერთდა F1-ის ყოფილი გრან-პრის მძღოლების საერთაშორისო კლუბს. 1997 წელს დაინიშნა ვიცე-პრეზიდენტად. ის ასევე იყო Maserati Club-ის დამფუძნებელი წევრი 2004 წელს და გახდა მისი თავმჯდომარე.[3][14] დე ფილიპისი გარდაიცვალა 2016 წლის იანვარში 89 წლის ასაკში.[18]

მემკვიდრეობა

რედაქტირება

დე ფილიპისი იყო პიონერი საავტომობილო რბოლაში, სპორტის ტრადიციულად დომინირებაში მამაკაცები. არც ერთი ქალი არ იასპარეზებს ფორმულა 1-ში კიდევ 15 წლის განმავლობაში, თანამემამულე იტალიელ ლელა ლომბარდიმდე 1974-1976 წლებში. ლომბარდი გახდა პირველი და 2022 წლამდე ერთადერთი ქალი პილოტი, რომელმაც დაასრულა მსოფლიო ჩემპიონატის ფორმულა 1-ის რბოლა ქულების მიმღები პოზიციაზე. მას შემდეგ კიდევ სამი ქალი ცდილობდა ფორმულა 1-ის რბოლაში მონაწილეობას, თუმცა წარუმატებლად - ჯოვანი ამატი, დივინა გალიკა და დეზირე უილსონი.[19][20]

რბოლის შედეგები

რედაქტირება

ფორმულა 1-ის მსოფლიო ჩემპიონატის შედეგები

რედაქტირება
წელი აბიტურიენტი შასი ძრავი 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 WDC ქულები
1958 მარია ტერეზა დე ფილიპისი Maserati 250F Maserati
Straight-6 		ARG MON



DNQ 		NED 500 BEL



10 		FRA GBR GER ITA



Ret 		MOR NC 0
Scuderia Centro Sud POR



Ret
1959 Dr Ing F Porsche KG Behra-Porsche RSK (F2) Porsche Flat-4 MON



DNQ 		500 NED FRA GBR GER POR ITA USA NC 0
წყაროები:[2][21]

არაჩემპიონთა ფორმულა 1-ის შედეგები

რედაქტირება
წელი აბიტურიენტი შასი ძრავი 1 2 3 4 5 6
1958 მარია ტერეზა დე ფილიპისი Maserati 250F Maserati
Straight-6 		BUE GLV SYR



5 		AIN INT CAE
1959 მარია ტერეზა დე ფილიპისი Maserati 250F Maserati
Straight-6 		BUE GLV AIN INT



Ret 		OUL SIL
Source:[21]

სქოლიო

რედაქტირება
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 Williamson, Martin. Maria Teresa de Filippis. ESPN. ციტირების თარიღი: 19 November 2011.
  2. ↑ 2.0 2.1 MotorSport, Database for Maria Teresa de Filipis
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 Eve, James. (5 March 2006) Maria Teresa De Filippis. Observer Sport Monthly. Guardian News and Media Limited. ციტირების თარიღი: 19 November 2011.
  4. ↑ 4.0 4.1 Daily Telegraph, 11 Feb 2016, Obituary of Maria Teresa de Filippis
  5. ↑ 5.0 5.1 Maria Teresa de Filipis. theguardian.com. ციტირების თარიღი: 9 September 2016.
  6. ↑ XIII GRAN PREMIO NAPOLI Another Bad Day for Ferrari (June 1956). ციტირების თარიღი: 1 January 2016.
  7. ↑ Donaldson, Gerald. Juan Manuel Fangio. Formula One World Championship Ltd. ციტირების თარიღი: 20 November 2011.
  8. ↑ Hawthorn's title in a season of tragedy. ESPN. ციტირების თარიღი: 20 November 2011.
  9. ↑ 1958 Monaco Grand Prix. Formula One World Championship Ltd. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 19 აგვისტო 2010. ციტირების თარიღი: 20 November 2011.
  10. ↑ Monaco Grand Prix 1958 / Results. ESPN. ციტირების თარიღი: 20 November 2011.
  11. ↑ Graham Hill. ESPN. ციტირების თარიღი: 20 November 2011.
  12. ↑ Belgian Grand Prix 1958 / Results. ESPN. ციტირების თარიღი: 20 November 2011.
  13. ↑ Italian Grand Prix 1958 / Results. ESPN. ციტირების თარიღი: 21 November 2011.
  14. ↑ 14.0 14.1 14.2 Maria Teresa de Filippis. TheHenryFord.org. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 დეკემბერი 2010. ციტირების თარიღი: 21 November 2011.
  15. ↑ Monaco Grand Prix 1959 / Results. ESPN. ციტირების თარიღი: 20 November 2011.
  16. ↑ Addio Signorina F1.
  17. ↑ Cooper powers Jack Brabham to the title. ESPN. ციტირების თარიღი: 20 November 2011.
  18. ↑ F1's first-ever female driver passes away aged 89. motorsport.com. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 იანვარი 2016. ციტირების თარიღი: 9 January 2016.
  19. ↑ A Brief History of Women in F1 – Formula World |Formula 1 (19 August 2021). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 18 მარტი 2023. ციტირების თარიღი: 18 მარტი 2023.
  20. ↑ Queens of speed (4 April 2011).
  21. ↑ 21.0 21.1 All championship race entries, by Maria-Teresa de Filippis. ChicaneF1. ციტირების თარიღი: 5 May 2022
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=მარია_ტერეზა_დე_ფილიპისი&oldid=4723162“-დან