კურჩატოვის ინსტიტუტი
კურჩატოვის ინსტიტუტი (რუს. Курчатовский институт), ყოფილი ი. ვ. კურჩატოვის ატომური ენერგეტიკის ინსტიტუტი (რუს. Институт атомной энергии имени И. В. Курчатова) — საბჭოთა და რუსეთის სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტი. შეიქმნა მოსკოვში 1943 წელს. ინსტიტუტის ფუძემდებელი და პირველი დირექტორი იყო აკადემიკოსი ი. კურჩატოვი.
კურჩატოვის ინსტიტუტი მუშაობს ატომური ენერგიის გამოყენებასთან დაკავშირებულ საკითხებზე; 1946 წლის 25 დეკემბერს, ევროპაში პირველად აქ განხორციელდა ურანის დაშლის ჯაჭვური რეაქცია; გაღრმავდა პეტროგენული ბირთვული რეაქტორის თეორია; დაამუშავეს იზოტოპების განცალკევების მეთოდები; გაზომეს ბირთვული კონსტანტები, რომელსაც არსებითი მნიშვნელობა აქვს ჯაჭვური რეაქციის გაანგარიშებისას; გამოიკვლიეს რადიოქიმიის საკითხები. ინსტიტუტში დამუშავდა საკვლევი, ენერგეტიკული და სატრანსპორტო რეაქტორების პროექტები, რომლებიც შემდეგ მრავალ ქვეყანაში დაინერგა.
საბჭოთა პერიოდში აქტიურად მიმდინარეობდა მუშაობა მყარი სხეულების ფიზიკის დარგში. ამავე პერიოდში მუშაობდა: ევროპაში პირველი რეაქტორი Ф-1, ურან-ბერილიუმ-გრაფიტის რეაქტორი МР; რეაქტორი ორგანული თბომატარებლით ОР; უნიკალური ციკლოტრონიმართვადი ენერგიით; ოთხი ელექტროსტატიკური გენერატორი; სტაბილური იზოტოპების ელექტრომაგნიტური დამყოფი; მსხვილი თერმობირთვული ექსპერიმენტული დანადგარები.
ისტორია
რედაქტირება1942 წელს 28 სექტემბრის თავდაცვის სახელმწიფო კომიტეტის (თსკ) დადგენილებით № 2352сс „ურანზე მუშაობის ორგანიზაცია“ («Об организации работ по урану»), 1943 წლის 11 თებერვლის თსკ-ს დადგენილებით № 2872сс „ზომები ურანზე წარმატებით განსახორციელებელი სამუშაოებისათვის“ («О мерах по успешному развитию работы по урану») და 12 აპრილის სსრკ-ის მეცნიერებათა აკადემიის ვიცე-პრეზიდენტის ა. ბოიკოვის დაგენილებით შეიქმნა „ლაბორატორია №2“. ლაბორატორიის მთავარ მიზანს ბირთვული იარაღის შექმნა წარმოადგენდა. 1843 წლის 10 მარტს ლაბორატორიის ხელმძღვანელად დაინიშნა ი. კურჩატოვი.
1949 წლის 4 აპრილის სსრკ-ის მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდიუმის დადგენილებით № 386 ლაბორატორიას შეეცვალა სახელი „სსრკ-ის მცენიერებათ აკადემიის საზომი ხელსაწყოების ლაბორატორიად“ (Лабораторию измерительных приборов АН СССР, ЛИП АН, Предприятие п/я 3393).
1956 წლის 10 ნოემბრის სსრკ-ის მინისტრთა კაბინეტის დადგენილებით № 6664, მოხდა ლაბორატორიის ინსტიტუტად გარდაქმნა და დაერქვა „სსრკ-ის მეცნიერებათა აკადემიის ატომური ენერგიის ინსტიტუტი“ (Институт атомной энергии Академии наук СССР). 1960 წლის 9 თებერვალს ინსტიტუტს მიენიჭა ი. კურჩატოვის სახელი.
1991 წლის 21 ნოემბრის რსფსრ-ის პრეზიდენტის ბრძანებით № 230 ინსტიტუტს შეეცვალა სახელი „რუსეთის სამეცნიერო ცენტრი «კურჩატოვის ინსტიტუტი»“ (Российский научный центр «Курчатовский институт»).
2010 წლის 27 ივლისის ფედერალური კანონის № 220 შესაბამისად ინსტიტუტს მიენიჭა სახელი „ნაციონალური კვლევითი ცენტრი «კურჩატოვის ინსტიტუტი»“ (национальный исследовательский центр «Курчатовский институт»).
ლიტერატურა
რედაქტირება- ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 1, თბ., 1975. — გვ. 678.
- Асмолов В. Г., Козлова Е. А. «Неоконченная повесть…». — М., 2018. — 336 с. — ISBN 978-5-88777-064-2.
- Курчатовский институт. Итоги XX векаციტირების თარიღი: 27 ნოემბერი, 2012
- Сколько лет меганауке?[მკვდარი ბმული]თარგი:Недоступная ссылка — Журнал «В мире науки», № 6, 2012ციტირების თარიღი: 27 ნოემბერი, 2012
- Пространственная перспектива. Ученые СНГ объединяют усилия для новых амбициозных проектов. — Газета «Поиск», 22 июня, 2012ციტირების თარიღი: 27 ნოემბერი, 2012
- Анна Попова. (2013-09-18) Побег из Курчатника / Физика элементарных частиц: как живёт одна из самых развитых областей науки России. Lenta.ru. ციტირების თარიღი: 2016-12-24.