კიტრი

კიტრი (ლათ. Cucumis sativus) — ერთწლოვანი ბალახოვანი მცენარე გოგრისებრთა ოჯახისა. ფესვთა სისტემა შედგება მთავარი ღერძისა (1 მ-მდე სიგრძის) და გვერდითი ფესვებისაგან, ესენი ძირითადად ნიადაგის სახნავ (10-30 სმ) ფენაში ვრცელდება. ღერო მხოხავი ან ხვიარაა. სიგრძე 1,5—2 მ აღწევს. გვხვდება ნახევარბუჩქისებრი ფორმებიც. ფოთოლი დიდყუნწიანია, ოდნავ ფრთისებრი, ხუთლუთხიანი. ცალსქესიანი, ერთსახლიანი მცენარეა. გვხვდება ორსახლიანიც. ნაყოფი 5-100 სმ-მდე სიდიდისაა. ცილინდრული ფორმა აქვს. კიტრი სითბოს, სინათლისა და ტენის მოყვარული მცენარეა. მისი სამშობლოა ინდოეთი.

კიტრი
მეცნიერული კლასიფიკაცია
სამეფო:  მცენარეები კლასი:  ორლებნიანნი ოჯახი:  გოგრისებრნი სახეობა:  კიტრი
ლათინური სახელი
Cucumis sativus
სისტემატიკა ვიკისახეობებში სურათები ვიკისაწყობში ITIS   22364 NCBI   3659 EOL   584402 IPNI   292296-1 TPL   kew-2747062

საყრდენზე ასული კიტრი, ახმეტის მუნიციპალიტეტი

კიტრი მოჰყავთ ღია და დახურულ გრუნტში. იყენებენ როგორც ნედლად, ისე მწნილის სახით. ქორფა, 3—4 დღიანი ნაყოფისაგან პიკულსა და კორნიშონს ამზადებენ. ნაყოფის ქიმიური შედგენილობა ასეთია (%-ობით): წყალი 95-96, მშრალი ნივთიერება 4-5, მ. შ. შაქრები 2-2,5, ცილოვანი ნივთიერება 1,0, ცხიმი 0,1, უჯრედისი 0,7, ნაცარი 0,4 შეიცავს C, B₁, B₂ ვიტამინს, A პროვიტამინს, ორგანულ მჟავებს.

1973 წლიდან საქართველოში ღია გრუნტისათვის დარაიონებულია მუხრანული ადგილობრივი, ნეჟინური 12, ნოვოჩერკასკის 385, რუსტემი 96-1, ნეროსიმი 40; დახურული გრუნტისათვის „მნოგოპლოდნი 3263“, ჰიბრიდი „ტეპლიჩნი 40“. კიტრისთვის საუკეთესოა ნოყიერი, მსუბუქი მექანიკური შედგენილობის, ქარისაგან დაცული ნიადაგი. თესლი ითესება მწკრივად და ბედობრივად. გრძელბარდიანი ჯიშები (მუხრანული) ითესება კვადრატულ-ბუდობრივად 100×100 სმ, ხოლო მოკლებარდიანი — 70×70 სმ-ზე. ბუდნაში ტოვებენ 3-4 მცენარეს. კიტრის უმრავლესობა მავნებელია აბლაბუდიანი ტკიპა, ბუგრი; დაავადებანი — ნაცარი, ბაქტერიოზი, თეთრი სიდამპლე, ანთრაკნოზი.

ლიტერატურა

• რობაქიძე თ., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 5, თბ., 1980. — გვ. 538.