კალკულუსი
კალკულუსი (ლათ. calculus, სიტყვასიტყვით „პატარა კენჭები გამოიყენებული დათვლისთვის“ ან აღრიცხვა)[1] — ცვლილების მათემატიკური შესწავლა, მაგალითად, როგორც გეომეტრია შეისწავლის ფორმებს და ალგებრა შეისწავლის ოპერაციებს და მათ გამოყენებას განტოლებების ამოხსნისთვის. მას გააჩნია ორი ძირითადი დარგი, დიფერენციალური აღრიცხვა (განაკვეთების სიჩქარის ცვლილება ფერდობების მოსახვევებში)[2] და ინტეგრალური კალკულუსი (დაკავშირებელი რაოდენობების და ფართობების დაგროვებით მოსახვევების ქვემოთ და შორის);[3] ეს ორი დარგი ერთმანეთთან დაკავშირებულია კალკულუსის ფუნდამენტური თეორემებით. ორივე დარგი იყენებს ფუნდამენტურ ცნებებს დაახლოების უსასრულო მიმდევრობას და უსასრულო მწკრივს კარგად განსაზღვრული ლიმიტით. როგორც მიღებულია, თანამედროვე კალკულუსი შემუშავდა XVII საუკუნეში ისააკ ნიუტონის და გოტფრიდ ლაიბნიცის მიერ. დღეს კალკულუს იყენებენ მეცნიერებაში, საინჟინრო მეცნიერებასა და ეკონომიკაში,[4] რომელსაც შეუძლია გადაჭრას ბევრი პრობლემა, რასაც ელემენტარული ალგებრა მარტო ვერ შეძლებს.
კალკულუსი თანამედროვე მათემატიკური განათლების ნაწილის. კალკულუსი კარიბჭეა სხვა, უფრო მოწინავე მათემატიკურ კურსებში, რომელიც შეისწავლის ფუნქციებს და ლიმიტებს, რომელსაც ფართოდ ეწოდება მათემატიკური ანალიზი. კალკულუს ისტორიულად ეწოდება „უსასრულოდ მცირეების გამოთვლა“.
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ Calculus. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 14 ივლისი 2016. ციტირების თარიღი: 18 March 2016.
- ↑ Differential Calculus - Definition of Differential calculus by Merriam-Webster.
- ↑ Integral Calculus - Definition of Integral calculus by Merriam-Webster.
- ↑ Fisher, Irving (1897). A brief introduction to the infinitesimal calculus. New York: The Macmillan Company.