კავდიუმის მშვიდობა
| კავდიუმის მშვიდობა | |||
|---|---|---|---|
| მეორე სამნიტური ომის ნაწილი | |||
| თარიღი | ძვ. წ. 321 | ||
| მდებარეობა | კავდიუმის ხეობა | ||
| შედეგი | რომაელთა მარცხი | ||
| მხარეები | |||
| |||
| მეთაურები | |||
| |||
კავდიუმის მშვიდობის (ლათ. Caudina pax) სახელით ისტორიაში შევიდა ძვ. წ. 321 წელს რომაული ლეგიონების კავდიუმის ხეობაში დატყვევება სამნიტების მიერ და მათი ჩაბარება. მეორე სამნიტური ომის დროს ეს სამნიტების ყველაზე მნიშვნელოვანი გამარჯვება იყო, მაგრამ მისი გამოყენება მათ ვერ შეძლეს.
წინარეისტორია
რედაქტირებაძვ. წ. IV საუკუნის შუა პერიოდში ცენტრალურ და სამხრეთ იტალიაში დომინირებისთვის რომაელები და სამნიტები მეტოქეობდნენ. სწორედ ამ მეტოქეობამ გამოიწვია პირველი სამნიტური ომი, რომელიც რომაელთა გამარჯვებით დასრულდა ძვ. წ. 341 წელს. მიუხედავად პირველ ომში დამარცხებისა, სამნიტებმა არ დაკარგეს საბოლოო გამარჯვების იმედი და ძვ. წ. 326 წელს დაიწყო მეორე სამნიტური ომიც. ომის მეხუთე წელს სამნიტებმა უკვე წააგეს რამდენიმე მზიმე ბრძოლა და რომაელებთან მშვიდობის აღდგენაც სურდათ, მაგრამ მათი მცდელობა წარმატებით არ დასრულდა.
ხაფანგი
რედაქტირებასამნიტების მხედართმთავარი გაიუს პონტიუსი ჯარებით საიდუმლოდ დაბანაკდა კავდიუმთან. კალატიუმში კი, სადაც რომაელთა ბანაკი იყო, გააგზავნა მწყემსებად გადაცმული მეომრები, რათა მათ ჭორები გაევრცელებინათ, თითქოს და სამნიტები აპულიაში არიან ლუცერიუმის ალყით დაკავებულნი. ამის შესახებ ჭორები წინასწარ გავრცელებული იყო, და რომაელთა მიერ ყველა ტყვედ აყვანილი სამნიტი ამას იმეორებდა, რამაც რომაელები საბოლოოდ დაარწმუნა. ლუცერიუმისკენ ორი გზა მიდიოდა, ფართო და უსაფრთხო გზისპირა გზა გრძელი იყო, ხოლო მოკლე გზა ვიწყო კავდიუმის ხეობაში გადიოდა. რომაელებმაც ეს მეორე გზა არჩიეს. კავდიუმის ხეობა ორ ღრმა და ვიწყო ხევს წარმოადგენდა, მათ შორის კი დაჭაობებული ველი იყო.
როდესაც რომაელებმა გაიარეს პირველი ხეობა, მინდორზე გავიდნენ და მეორე ხეობისკენ დაიძვრნენ, იქ აღმოაჩინეს რომ ხეობა ჩახერგილია დიდი მორებით და ქვებით. უკვე ცხადი იყო რომ რომაული ლეგიონები ხაფანგში მოხვდნენ. რომაელები უკან გაეშურნენ და მეორე ხეობაც უკვე ჩაკეტილი დახვდათ ხეებით და შეიარაღებული ხალხის მიერ. დაბნეულმა რომაელებმა დაიწყეს ბანაკისთვის გამაგრებების აშენება, თუმცა კარგად ხვდებოდნენ რომ ამას არავითარი აზრი არ ჰქონდა. რომაელთა მორალური მდგომარეობა ძალიან მძიმე იყო.
სამნიტთა დილემა
რედაქტირებასამნიტებმა კი არ იცოდნენ როგორ გამოეყენებინათ თავისი წარმატება. მათ გადაწყვიტეს მიეწერათ მხედართმთავრის მამისთვის გერენიუს პონტიუსისთვის, რომელიც განთქმული იყო სიბრძნით. იგი უკვე ძალიან ხანდაზმული იყო და ჩამოშორებული იყო სახელმწიფო მოღვაწეობას. როდესაც მან შეიტყო რომაული ლეგიონების ამბავი, მან მიწერა თავის ვაჟს: რაც შეიძლება სწრაფად გაუშვით რომაელები და არაფერი არ ავნოთ მათ. ეს რჩევა უარყვეს და თავიდან გაუგზავნეს მას სიკრიკი სხვა რჩევისთვის. მეორედ მან ასეთი რჩევა მისცა: ყველა მოკალით, არავინ არ დაინდოთ.
ამ ორმა, ერთმანეთის გამომრიცხავმა რჩევამ დააბნია სამნიტები და მათ კრება მოიწვიეს. მოხუცი გენერიუსი ეტლით მოიყვანეს კრებაზე და მიდსი რჩევების განმარტება სთხოვეს. მოხუცმა თქვა, თუ კი სამნიტები რომაელებს უვნებლად გაუშვებენ, მაშინ ეს უკანასკნელნი აღარ იტყვიან უარს ომის დამთავრებაზე და ეს ნაბიჯი ხანგძლივი მსვიდობის მომტანი იქნება. ხოლო თუ ეს არ უნდათ მაშინ ყველა უნდა გაწყვიტონ, ვინაიდან რომაელებს სხვა ჯარი არ ყავთ და ამ დანაკარგის მოშუშებას საკმაო ხანს მოუნდებიან. ხოლო მესამე გზა საერთოდ არ არსებობს, ვინაიდან თუ სამნიტები რომაელებს დამცირებულებს და დამარცხებულებს გაუშვებენ, ამით ვერც მეგობრობას მოიპოვებენ და ვერც მტრებს ვერ დაამარცხებენ, ხოლო გაბოროტებული რომაელები მალევე საშინლად იძიებენ შურს.
მეომრებმა არც ერთი რჩევა არ მიიღეს და მესამე გზა აირჩიეს.
რომაელთა უღელქვეშ გატარება
რედაქტირებარომაელებისთვის ხეობაში ტყვეობა მალე გახდა გაუსაძლისი და მათ ჯერ თანაბარ პირობებზე ზავი მოითხოვეს. უარის მიღების შემდეგ ბრძოლა შესთავაზეს სამნიტებს, ამაზე სამნიტმა მხედართმთავარმა უპასუხა რომ ომი დამთავრებულია და რადგან რომაელი ტყვეები ვერ ეგუებიან თავიანთ მდგომარეობას, მათ შიშვლებს და იარაღაყრილებს უღელქვეშ გაატარებენ. სხვა ყველა მხრივ კი ორვე მხარისთვის პირობები თანაბარი იქნება. რომაელებმა უნდა გაიყვანონ დასახლებები და ჯარები სამნიუმიდან და ორივე ერმა თავისი კანონებისამებრ იცხოვროს.
რომაელებისთვის ეს პირობები ძალიან დამამცირებელი იყო, მაგრამ ვინაიდან რომს სხვა ჯარი არ ჰყავდა და მათი დაღუპვა ძალიან დიდი დანაკარგი იქნებოდა სახელმწიფოსთვის, კონსულებმა გადაწყვიტეს მოლაპარაკებების გაგრძელება. მათ დათქვეს თარიღი, როდესაც სამნიტებს გადასცემდნენ მძევლებს და ისინი კი განიარარებულ ჯარს გაუშვებდნენ.
მეომრები კონსულების მიმართ სიბრაზეს არ მალავდნენ, ჯერ ასეთ ხაფანგში გააბეს, ახლა კი ეგუებიან დამცირებას.
სამნიტებმა განიარაღებული რომაელები გამოიყვანეს ხეობიდან, შემდეგ ლიქტორებს უბრზანეს კონსულების დატოვება და ჩამოართვეს ამ უკანასკნელთ მათი ძალაუფლების სიმბოლოები. შემდეგ კი კონსულების და ყველა მეომარი უღელქვეშ გაატარეს. დარცხვენილი რომაელები გაემართნენ რომისკენ.
შედეგები
რედაქტირებარომში უკვე იცოდნენ მომხდარი ამბების შესახებ. როდესაც კი სამარცხვინო ზავის შესახებ გაიგეს ყოველგვარი ბრძანების გარეშე მთელმა ქალაქმა გლოვა დაიწყო. მეომრებმა კი სიცხვილით ვერ გაბედეს ქალაქში დღისით შესვლა, ისინი ღამით დაბრუნდნენ და სახლებში ჩაიკეტნენ. კონსულებიც ასევე მოიქცნენ, მხოლოდ დიქტატორი დანიშნეს არჩევნების ჩასატარებლად.
ახალი კონსულები გახდნენ კვინტუს პუბლილიუს ფილონი და ლუციუს პაპრიუს კურსორი. როდესაც მძევლების გადაცემის დრო დადგა, ყოფილმა კონფულმა მოითხოვა რომ ისინი უმალვე გადაეცათ ბორკილდადებულნი. გადაცემის შემდეგ კანონისამებრს მძევლები სამნიტების მოქალაქეები ხდებოდნენ. მძევლად გადაცემულმა ყოფილმა კონსულმა სპურიუს პოსტუმიუსმა მაშინვე მიაყენა სეურაცხყოფა რომის ელჩს და წიხლი ჰკრა მას, რითაც რომაელებს საბაბი მისცა დაერღვიათ სამშვიდობო ხელშეკრულება და გაეახლებინათ ომი. გაიუს პონტიუსს კი მისი უსისხლო გამარჯვება წყალში ჩაუვარდა.