იანგონის რეგიონი
იანგონის რეგიონი (ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီ; ყოფილი რანგონის ოლქი) — რეგიონი მიანმარში. ის მდებარეობს ქვემო მიანმარის ცენტრალურ ნაწილში. მას ესაზღვრება ჩრდილოეთით და აღმოსავლეთით ბაგოს რეგიონი, სამხრეთით მარტაბანის ყურე და დასავლეთით აიეიარვადის რეგიონი. იანგონის რეგიონში დომინირებს მისი დედაქალაქი იანგონი, ყოფილი ეროვნული დედაქალაქი და ქვეყნის უდიდესი ქალაქი. სხვა მნიშვნელოვანი ქალაქებია ტანილინი და თუანტე. იანგონის რეგიონი მიანმარის ყველაზე განვითარებული ადგილია და ის საერთაშორისო ,,კარიბჭესაც" წარმოადგენს. რეგიონის ფართობი 10 170 კვადრატული კილომეტრია.[1]
| რეგიონი | |||
|---|---|---|---|
|
იანგონის რეგიონი ბირმ. ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး | |||
| |||
| ქვეყანა |
 მიანმარი | ||
| ადმ. ცენტრი | იანგონი | ||
| კოორდინატები | 17°00′00″ ჩ. გ. 96°10′00″ ა. გ. / 17.00000° ჩ. გ. 96.16667° ა. გ. | ||
| ფართობი | 10 276.7 კმ² | ||
| მოსახლეობა | 7 360 703 კაცი (2014) | ||
| სიმჭიდროვე | 720 კაცი/კმ² | ||
| სასაათო სარტყელი | UTC+06:30 | ||
| ოფიციალური საიტი | yangon.gov.mm | ||
 | |||
ადმინისტრაციული დაყოფა რედაქტირება
იანგონის რეგიონი შედგება 4 რაიონისა და 45 დასახლებული პუნქტისგან.[2] ქალაქი იანგონი მოიცავს 33 დასახლებას.
| დასავლეთის რაიონი | აღმოსავლეთის რაიონი | სამხრეთის ოლქი | ჩრდილოეთის რაიონი |
|---|---|---|---|
|
|
|
|
დემოგრაფია რედაქტირება
ეთნიკურად ბირმელები მოსახლეობის უდიდეს ნაწილს შეადგენენ. სამმართველოში ასევე ცხოვრობენ დიდი რაოდენობით ჩინელები და სამხრეთ აზიელები . მოსახლეობის უმრავლესობა თერავადა ბუდისტები არიან, შემდეგ მოსდევენ მუსლიმები, ქრისტიანები და ინდუსები . 2014 წლის აღწერის ანგარიშის თანახმად, იანგონის რეგიონის მოსახლეობა 7,36 მილიონს შეადგენს.[3] [4] ბირმული არის ძირითადი ენა, რომელსაც ყველა ეთნიკური წარმოშობის ხალხი იყენებს. იანგონის ურბანულ ელიტაში ინგლისური ძირითადი მეორე ენაა.
რელიგია რედაქტირება
მოსახლეობის 91% ბუდისტია, 4,7% მუსლიმი, ხოლო 3.2% ქრისტიანი.[5]
ეკონომიკა რედაქტირება
იანგონის რეგიონი ყველაზე განვითარებული რეგიონია ქვეყანაში. მთავრობის ოფიციალური სტატისტიკის თანახმად, 2010–2011 წლების ფინანსური მონაცემებით, იანგონის რეგიონის ეკონომიკის ზომამ შეადგინა 8,93 ტრილიონი კიატი, ანუ ეროვნული მშპ – ს 23%. [6] დიდი იანგონი არის ქვემო მიანმარის მთავარი სავაჭრო ცენტრი ყველა სახის საქონლისთვის - ძირითადი საკვები პროდუქტებიდან - მეორად მანქანებამდე. ბაიინაუნგის მარკეტი არის უდიდესი სავაჭრო ცენტრი ბრინჯის, ლობიოს და პულსისა და სხვა სასოფლო სამეურნეო საქონლისთვის. ქვეყნის ლეგალური იმპორტისა და ექსპორტის უმეტესი ნაწილი გადის ტანლინის თილავას პორტში, მიანმარის ყველაზე დიდ და დატვირთულ პორტში. მინიმუმ 14 მსუბუქი ინდუსტრიული ზონა ირიცხება იანგონში, [7] სადაც ათასობით თანამშრომელია დასაქმებული. დიდი იანგონის გარეთ, ბრინჯის მეურნეობა კვლავ უპირატესად რჩება. სხვა მნიშვნელოვან კულტურებში შედის ჯუთისა, პულსის, რეზინის, შაქრის ლერწმის და მიწის თხილის წარმოება. [1]
ტრანსპორტი რედაქტირება
იანგონის რეგიონს აქვს საუკეთესო სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურა ქვეყანაში. მთელი ტრანსპორტი დანარჩენი ქვეყნისკენ სწორედ იანგონის გავლით ვრცელდება. ხუთი მაგისტრალი იანგონს ქვეყნის დანარჩენ ნაწილთან აკავშირებს.[8] იანგონის საერთაშორისო აეროპორტი ქვეყნის მთავარი საერთაშორისო კარიბჭეა. იანგონის ცენტრალური რკინიგზის სადგური 5 068 კილომეტრის სიგრძის მიანმარის რკინიგზის სისტემის ნაწილია.
ვინაიდან საავტომობილო ტრანსპორტი ძალიან ძვირი ჯდება ხალხის უმეტესობისთვის, ავტობუსები ტრანსპორტირების ძირითადი გზაა რეგიონში. 2008 წლის იანვარში იანგონის რეგიონში ჰყავდათ თითქმის 182 000 ავტომობილი, რაც ქვეყნის საერთო რაოდენობის 17,7% -ს შეადგენს. [9]
Განათლება რედაქტირება
მიუხედავად იმისა, რომ ქალაქ იანგონს აქვს ქვეყნის საუკეთესო საგანმანათლებლო დაწესებულებები, იანგონის დანარჩენ რეგიონში არსებული საგანმანათლებლო საშუალებები და შესაძლებლობები ძალიან ცუდია. სოფლად და ღარიბ რაიონებში ბევრი მოსწავლე არ ამთავრებს საშუალო სკოლას. ოფიციალური სტატისტიკის თანახმად, დაწყებითი სკოლის მოსწავლეების მხოლოდ 23% აბარებს საშუალო სკოლაში. [10] სტუდენტების უმეტესობა ირიცხება საჯარო სკოლის სისტემაში. კერძო სკოლები, რომელთა სწავლა ყოველწლიურად მინიმუმ 8000 აშშ დოლარი ღირს, მეტწილად ელიტის წარმომადგენლები სწავლობენ.[11]
| AY 2002-2003 წწ | დაწყებითი | საბაზო | საშუალო |
|---|---|---|---|
| სკოლები | 2,245 | 240 | 158 |
| Მასწავლებლები | 15 600 | 10 100 | 3600 |
| სტუდენტებს | 540 000 | 302,000 | 123,000 |
განყოფილების თითქმის ყველა უნივერსიტეტი მდებარეობს დიდ იანგონში. დაგონის უნივერსიტეტი ჩრდილოეთ დაგონში და აღმოსავლეთ იანგონის უნივერსიტეტი ტანილინში არის ქვეყნის უდიდეს საბაკალავრო უნივერსიტეტებს შორის. იანგონის მედიცინის უნივერსიტეტი 1, იანგონი, მედიცინის უნივერსიტეტი 2, იანგონი, იანგონის ტექნოლოგიური უნივერსიტეტი, კომპიუტერული კვლევების უნივერსიტეტი, იანგონისა და თანლინის მიანმარის საზღვაო უნივერსიტეტი არის მიანმარის ყველაზე პოპულარული უნივერსიტეტები.[12]
ჯანდაცვა რედაქტირება
მიანმარში ჯანდაცვის ზოგადი მდგომარეობა ცუდია. სამხედრო მთავრობა ხარჯავს ქვეყნის მშპ – ს 0,5% –დან 3% –მდე ჯანმრთელობის დაცვაზე, რაც მუდმივად წარმოადგენს მსოფლიოში ყველაზე დაბალ მაჩვენებლებს.[13][14] მიუხედავად იმისა, რომ ჯანდაცვა ნომინალურად უფასოა, სინამდვილეში, პაციენტებს უწევთ მედიკამენტების და მკურნალობის საფასურის გადახდა, თუნდაც სახელმწიფო კლინიკებსა და საავადმყოფოებში. საჯარო საავადმყოფოებს მრავალი ძირითადი საშუალება და მოწყობილობა არ აქვთ. მიუხედავად ამისა, იანგონის რეგიონს აქვს საუკეთესო სამედიცინო დაწესებულებები და პერსონალი, რომლებიც ხელმისაწვდომია ქვეყანაში. ქვემოთ მოცემულია იანგონის რეგიონში ჯანდაცვის მხრივ მდგომარეობა. [15]
| 2002–2003 წწ | # საავადმყოფოები | # საწოლები |
|---|---|---|
| სპეციალიზებული საავადმყოფოები | 9 | 3 800 |
| ზოგადი საავადმყოფოები სპეციალური მომსახურებით | 8 | 3,220 |
| ზოგადი საავადმყოფოები | 26 | 1,055 |
| ჯანმრთელობის კლინიკები | 24 | 384 |
| სულ | 67 | 8,459 |
სქოლიო რედაქტირება
- ↑ 1.0 1.1 Yangon Division. Bookrags.com. ციტირების თარიღი: 2008-12-25.
- ↑ „Myanmar States/Divisions and Townships“ (PDF). Myanmar Information Management Unit. December 2007.
- ↑ Census Report. The 2014 Myanmar Population and Housing Census. 2. Naypyitaw: Ministry of Immigration and Population. May 2015. p. 17.
- ↑ The 2014 Myanmar Population and Housing Census. ციტირების თარიღი: 2021-01-01. დაარქივებული 2017-10-13 საიტზე Wayback Machine.
- ↑ Department of Population Ministry of Labour, Immigration and Population MYANMAR (July 2016).The 2014 Myanmar Population and Housing Census Census Report Volume 2-C . Department of Population Ministry of Labour, Immigration and Population MYANMAR. pp. 12–15.
- ↑ „Yangon Region govt facing K22b budget black hole“. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2013-06-17. ციტირების თარიღი: 2020-11-29. დამოწმება journal საჭიროებს
|journal=-ს (დახმარება) - ↑ Industrial Zones. Ministry of Industry 2, Myanmar. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2008-09-08. ციტირების თარიღი: 2008-12-25.
- ↑ Kyi Kyi Hla (2001-02-01). „Ngamoeyeik Bridge“.
- ↑ „Third Regional EST Forum: Presentation of Myanmar“ (PDF). Ministry of Transport, Myanmar. დამოწმება journal საჭიროებს
|journal=-ს (დახმარება) - ↑ Education statistics by level and by State and Division. Myanmar Central Statistical Organization. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2008-05-24. ციტირების თარიღი: 2009-04-09.
- ↑ Sandra Davie (2008-10-13). „I see no future for my two sons in Myanmar“. The Straits Times.
- ↑ Minh Zaw (2008-03-28). „HR key to development“. The Myanmar Times. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2008-07-20. ციტირების თარიღი: 2020-11-29.
- ↑ „PPI: Almost Half of All World Health Spending is in the United States“. 2007-01-17. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2008-02-05. ციტირების თარიღი: 2020-11-29.
- ↑ Yasmin Anwar (2007-06-28). „Burma junta faulted for rampant diseases“. UC Berkeley News.
- ↑ Hospitals and Dispensaries by State and Division. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2011-04-30. ციტირების თარიღი: 2020-11-29.