ველური ბანდა

ველური ბანდა (ინგლ. The Wild Bunch) — სემ პეკინპას ვესტერნის ჟანრის ფილმი, რომლის მოქმედება ვითარდება აშშ-მექსიკის საზღვარზე 1913 წელს. ამერიკის კინოინსტიტუტის შეფასებით, „ველური ბანდა“ მეექვსეა ყველა დროის საუკეთესო ვესტერნს შორის.

„ველური ბანდა“
ჟანრი	ვესტერნი
დამდგმელი რეჟისორი	სემ პეკინპა
პროდიუსერი	ფილ ფელდმანი
სცენარის ავტორი	სემ პეკინპა, უოლენ გრინი
ნაწარმოები	უოლენ გრინი
როლებში	უილიამ ჰოლდენი
მუსიკა	ჯერი ფილდინგი
ოპერატორი	ლუსიენ ბალარდი
მონტაჟი	ლუ ლომბარდო
სტუდია	Warner Bros.-Seven Arts
დისტრიბუტორი	Warner Bros.-Seven Arts
გამოსვლის თარიღი	18 ივლისი 1969
ხანგრძლივობა	143 წუთი
ქვეყანა	აშშ
ენა	ინგლისური
ბიუჯეტი	$6 მილიონი
შემოსავალი	$10,500,000

სიუჟეტი

ყურადღება!  ქვემოთ მოყვანილია სიუჟეტის და/ან დასასრულის დეტალები.

პაიკ ბიშოფი საკუთარ ბანდასთან ერთად ბანკის დაყაჩაღებას ცდილობს. მას დიკ თორნტონი უსაფრდება და მრავალმხრივი სროლა ატყდება. თორნტონი ბიშოფის ყოფილი მეგობარი და ამჟამად დამნაშვეებზე მონადირეა. სროლის დროს ბევრი მოქალაქე იღუპება. ბიშოფის ბანდის წევრები, ლაილი და გორჩი დაობენ ნაყაჩაღარის განაწილების შესახებ. ისინი საბოლოოდ ბიშოფის წესებს ემორჩილებიან, თუმცა განაწილებისას აღმოაჩენენ, რომ ბანკიდან ვერცხლის მონეტების ნაცვლად რკინა აქვთ წაღებული. ბანდა უდაბნოს გავლით მიემართება მექსიკისკენ. მათ მისდევს დეკ თორნტონის ბანდა. მდინარე რიო-გრანდესთან თორნტონის რაზმი ბიშოფს ეწევა, მაგრამ ბიშოფი ხიდს ააფეთქებს. მექსიკაში ბანდის წევრს, ეინჯელს გენერალი მაპაჩე შეიპყობს. ბიშოფი და მისი სამი თანამზრახველი გენერალს ეინჯელის გათავისუფლებას მოსთხოვს, მაგრამ მაპაჩე ნაწამებ ეინჯელს მეგობრების თვალწინ ყელს გამოჭრის. ბანდიტები გენერალს კლავენ, რასაც სროლა და ხოცვა-ჟლეტა მოჰყვება. ბიშოფი და მისი თანამზრახველები იღუპებიან. ამ სცენას შორიდან ადევნებს თვალს დიკის რაზმი. ბრძოლის შემდეგ ფრედი საიკსი და დიკი ერთად მიდიან ახალი ამოცანის შესასრულებლად.

როლებში

• უილიამ ჰოლდენი — პაიკ ბიშოფი
• ერნესტ ბორგნინი — დაჩ ენგსტრომი
• რობერტ რაიანი — დიკ თორნტონი
• ბენ ჯონსონი — ტექტორ გორჩი
• ედმონდ ო’ბრაიენი — ფრედი საიკსი
• ხაიმე სანჩესი — ეინჯელი
• სტროთერ მარტინი — კოფერი
• უორენ ოუტსი — ლაილ გორჩი
• ემილიო ფერნანდესი — გენერალი მაპაჩე

კრიტიკა

კინომცოდნე დევიდ უედლი წერდა, რომ „ველურ ბანდაში“ ჩვენ ვხვდებით მონტაჟის ხელოვნების ყველაზე უფრო შემოქმედებით გამოყენებას სერგეი ეიზენშტეინის „ჯავშნოსანი პოტიომკინის“ (1925) შემდეგ. 1969 წელს კი „ველურ ბანდისადმი“ მიძღვნილ წერილში კრიტიკოსმა პოლინ ქეილმა აღნიშნა: „სემ პეკინპამ ვესთერნის ძველ ბოთლში ახალი ღვინო ჩაასხა, რომელმაც ეს ჭურჭელი გახეთქა“. 

სემ პეკინპას გმირები მარტოხელა ადამიანები არიან, მაგრამ ჯონ ფორდის პერსონაჟებისგან განსხვავებით მათთან ლირიკას და პათეტიკას ადგილი არ აქვს. პეკინპას გმირები იარაღისა და ძალადობრივი გზებით წყვეტენ საკუთარ პრობლემებს. „ველური ბანდით“ პეკინპამ ვესტერნის ჟანრი გაიყვანა ნამდვილ საბრძოლო ველზე, მის ფილმებმა ნამდვილი ამბოხი მოაწყვეს ვესტერნის დოგმად ქცეულ ჟანრში: ცხენებმა გზა დაუთმეს ავტომობილს, კოლტებმა ტყვიამფრქვევს, მარტოხელა გმირმა კი თავზეხელაღებულ ბანდიტებს. სემ პეკინპა უგულვებელყოფდა და ანგრევდა იმ ტაბუსა და დოგმებს, რითაც სულდგმულობდა ვესტერნი და საერთოდ კინო. ეს გამოიხატებოდა იმ დროისთვის უჩვეულო ძალადობის ჩვენებაში, რაპიდკამერის გამოყენებაში, მონტაჟის ხელოვნებაში, ნარატიულ არჩევანში, ასევე იმაში რომ მან აჩვენა აუთსაიდერები, არც თუ სიმპათიური, მაგრამ ამავე დროს ტრაგიკული ბიოგრაფიის ადამიანები, რომლებიც ხანდახან იძულებულნი არიან თავისი სინდისისა და ღირსების საწინააღმდეგოდ წავიდნენ, რათა თავი გაიტანონ ამ ნიჰილიზმითა და სისასტიკით გაჟღენთილ სამყაროში, რაც თუმცა მათ ვერ შველით და ბოლოს ისინი ისევ საკუთარ ღირსების კოდექსს მიჰყვებიან და იღუპებიან. ერნესტ ჰემინგუეისეული თემა „გამარჯვებული არაფერს იღებს“ ნათლად არის გატარებული „ველურ ბანდაში“. დღესაც სემ ფექინფასა კინემატოგრაფი საკუთარი თვითმყოფადი აზროვნების სტილით, მსოფლმხედველობით ისევ დიდ გავლენას ახდენს ამერიკულ და მსოფლიო კინოს შემდგომ განვითარებაზე. 

რესურსები ინტერნეტში

ვიკისაწყობში არის გვერდი თემაზე:

ველური ბანდა

• „ველური ბანდა“ — კინოფილმების ინტერნეტ-მონაცემთა ბაზა (ინგლისური)
• „ველური ბანდა“ — Allmovie-ზე
• „ველური ბანდა“ — TCM-ის მონაცემთა ბაზაში
• ველური ბანდა Filmsite.org-ზე