ეგზოსფერო

ეგზოსფერო (ძვ. ბერძნ. ἐξω — „გარეგანი“ და σφαῖρα — „სფერო“) — დედამიწის ატმოსფეროს ფენა; მისი ყველაზე გარეგანი ფენა. დამახასიათებელია ნეიტრონული ატომების დაბალი კონცენტრაცია (ნაწილაკების კონცენტრაცია n₀<10⁷სმ⁻³). მისი ქვედა სფერო თერმოსფეროა. ეგზოსფეროში ნაწილაკების თავისუფალი გარბენის სიგრძე იმდენად დიდია, რომ ნაწილაკები დისიპაციას პლანეტშორის სივრცეშიც განიცდიან. ამასთანავე მოძრაობენ უმეტესწილად ბალისტიკური მიმართულებით. ჰაერის „მასა“ ეგზოსფეროში უტოლდება 10¾10 ატმოსფერულ მასას. ყველაზე მეტად დისიპაციას ექვემდებარება რბილი აირები. ეგზოსფერო იწყება 450-800 კმ სიმაღლეზე.

დედამიწის სფეროების რუკა

შედგება იონიზირებული აირისაგან (პლაზმები). ქვედა და შუა ნაწილი ძირითადად შედგება О და N ატომებისაგან. სიმაღლის მატებასთან ერთად სწრაფად იზრდება რბილი აირების შეფარდებითი კონცენტრაცია, განსაკუთრებით — იონიზირებული წყალბადისა. ეგზოსფეროში აირკინეტიკური ტემპერატურა უტოლდება 1500-3000 К-ს. მასზე გავლენას ახდენს დედამიწის მაგნიტური ველი, გარდა ამისა ეგზოსფეროშია თავმოყრილი დედამიწის რადიაციული სარტყლები.

იხილეთ აგრეთვე

• თერმოსფერო
• მეზოპაუზა

რესურსები ინტერნეტში

• ეგზოსფერო — სტატია დიდი რუსული ენციკლოპედიიდან (რუსული)

ლიტერატურა

• Хвостиков И. А., Физика озоносферы и ионосферы, М., 1963;
• Ришберт Г., Гарриот О. К., Введение в физику ионосферы, пер. с англ., Л., 1975;
• Акасофу С. И., Чепмен С., Солнечно-земная физика, пер. с англ., ч. 1, М., 1974.