ბუნებისმეტყველების ეროვნული მუზეუმი (პარიზი)
ბუნებისმეტყველების ეროვნული მუზეუმი (ფრ. Muséum national d'histoire naturelle) - საფრანგეთია ბუნებისმეტყველების ეროვნული მუზეუმი. მთავარი ოთხი გალერეა მდებარეობს პარიზში, მცენარეების ბაღში (ფრ. Jardin de Plantes), მდინარე სენის მარცხენა სანაპიროზე. მუზეუმის კომპლექსში ასევე შედის 13 სხვა დაწესებულება საფრანგეთის მასშტაბით.
| ბუნებისმეტყველების ეროვნული მუზეუმი | |
|---|---|
| ფრანგ. Muséum national d'histoire naturelle | |
 ევოლუციის დიდი გალერეა; მუზეუმის ერთ-ერთი შენობა პარიზში | |
| 48°50′32″ ჩ. გ. 2°21′22″ ა. გ. / 48.84222° ჩ. გ. 2.35611° ა. გ. | |
| დაარსდა | 1793 წ. |
| ქვეყანა |
 საფრანგეთი |
| მდებარეობა | პარიზის V რაიონი |
| ექსპონატი | 62 მილიონი [1] |
| კლასიფიკაცია | ბუნებისმეტყველების მუზწუმი |
| დირექტორი | ჟილ ბოფი |
| ოფიციალური საიტი | mnhn.fr/fr |
 | |
მუზეუმში 2017 წლიდან მოქმედებს სამი დეპარტამენტი - ადამიანი და გარემო, ცოცხალის ადაპტირება და წარმოშობა და ევოლუცია. [2] დღეისთვის მუზეუმში დაახ. 1,800 ადამიანი მუშაობს, მათგან უმეტესობა მკვლევრები და ტექნიკოსებია.
ისტორია
რედაქტირებამუზეუმის დაარსება
რედაქტირებამუზეუმის ისტორია იწყება 1635 წელს, როდესაც მეფე ლუი XII გაკნარგულებით ჩამოყალიბდა სამკურნალო მცენარეების სამეფო ბაღი. ბაღს უვლიდნენ და ხელმძღვანელობდნენ სამეფო კარის ექიმები. 1718 წლის 31 მარტს, ლუი XV ბრძანებით, ბაღს სამედიცინო ფუნქციასთან ერთად საგანმანათლებლოც გაუჩნდა - ბაღში დაიწყო საჯარო ლექციების ჩატარება ბოტანიკის, ქიმიის და შედარებითი ანატომიის შესახებ. 1729 წელს ბაღის ტერიტორიაზე მყოფი მკვლევრების შენობა გაფართოვდა და ბუნებისმეტყველების კაბინეტად იქცა - მასში მოთავსდა სამეფო ზოოლოგიური და მინერალოგიური კოლექცია. აიგო რამდენიმე სათბური, სადაც ისწავლებოდა ფრანგი მოგზაურების ნაპოვნი ნიმუშების სამედიცინო და კომერციული სარგებლობა. [3]
1739-1788 წლებში ბაღს ხელმძღვანელობდა ჟორჟ ბუფონი - განმანათლებლობის პერიოდის ერთ-ერთი წამყვანი ნატურალისტი, რომელიც წავის 36-ტომიან წიგნში "ბუნებისმეტყველება" უარყოფდა რელიგიურ წარმოდგენებზ ბუნების უცვლელობაზე. მისი ქანდაკება ევოლუციის გალერეის წინ დგას. [4]
მუზეუმი ოფიციალურად 1793 წლის 10 ივნისს ჩამოყალიბდა საფრანგეთის ეროვნული კონვენტის - საფრანგეთის რევოლუციის პერიოდის მთავრობის მიერ (ასევე როგორც ლუვრი). [5] მუზწუმის მიზნად როგორც კოლექციის შენახვა, სამეცნიერო საქმიანობის წარმოება ასევე ხალხის დაკვალიანება გამოცხადდა. ჩამოყალიბდა მუზეუმის პროფესორის 12 თანასწორი თანამდებობა. მუზეუმის პროფესორებს შორის იყვნენ ისეთი ადამიანები, როგორც ჟან-ბატისტ ლამარკი და ეტიენ ჟოფრუა სენტ-ილერი.
XIX საუკუნე
რედაქტირებაXIX საუკუნეში მუზეუმი აქტიურ კვლევებს აწარმოებდა, მუზეუმის ბოტანიკოსები მსოფლიოს მასშტაბით ექსპედიციებზე იგზავნებოდნენ, მათ შეიტანეს წვლილი ასევე პირველ ფრანგულ ენციკლოპედიაშიც. მუზეუმში მოღვაწე მეცნიერებისგან გამოირჩევია: დეოდა დოლომიე, რომელმაც სახელი დაარქვა მინერალ დოლომიტს; რენე დეფონტენი, რომელიც ბევრი ალჟირში და ტუნისში ნაპოვნი მცენარე პირველად აღწერა და ა.შ.
მუზეუმის ბოტანიკოსები ნაპოლეონ ბონაპარტსაც ახლდნენ. ნაპოლეონის სამხედრო ექსპედიციაში ეგვიპტეში მას 154 მეცნიერი ახლდა, რომლებმაც მუზეუმის კოლექციას ეგვიპტური მცენარეები შემატეს. მსთ შორის იყვნენ: ეტიენ ჟოფრუა სენტ-ილერი; ვივო დენონი; ჟოზეფ ფურიე და კლოდ ლუი ბერთოლეტი. [6]
XIX საუკუნეში მუზეუმის დირექტორი ქიმიკოსი მაიქლ შევრელი იყო. მისმა ცხოველური ცხიმის კვლევებმა საპნის და სანთლების წარმოებაში რევოლუცია მოახდინეს, მისმა ფერის თეორიამ კი საფუძველი ჩაუყარა იმპრესიონისტულ ფერწერას. [7] მან ასევე პირველმა გამოყო კრეატინი.
მუზეუმის გამოყენებითი ფიზიკის პროფესორმა ანრი ბეკერელმა ურანული მარილები ფოტოგრაფიულ ქაღალდში გაახვია და ამით პირველმა აჩვენა რადიოაქტიული ურანის მოქმედება. 1903 წელს მან ნობელის პრემია ფიზიკაში მარი და პიერ კიურისთან გაიყო სპონტანური რადიოაქტიურობის აღმოჩენისთვის. ამ თანამდხებობას შემდეგში ბეკერელების ოთხი თაობა იკავებდა 1838 წლიდან 1948 წლამდე. [8]
მუზწუმის კოლექციები იზრდებოდა და გაჩნდა მუზეუმის გაფართოების საჭიროება. 1889 წელს, საფრანგეთის რევოლუციის მეასე წლისთავზე, გაიხსნა ზოოლოგიის ახალი გალერეა, 1897 წელს კი - პალეონტოლოგიის და შედარებითი ანატომიის. მშენებლობებმა მუზეუმის ბიუჯეტი მნიშვნელოვნად გაფიტეს და მას ფინანსური პრობლემები შეუქმნეს. მუზეუმის პედაგოგიური საქმიანობა კონფლიქტში შევიდა უფრო გავლენიან პარიზის უნივერსიტეტთან და მუზეუბმა ის საბოლოოდ შეწყვიტა. [9]
XX საუკუნე-დღეს
რედაქტირება1907 წლისკენ მუზეუმმა მოაგვარა ფინანსური პრობლემების უმეტესობა და განვითარების ახალი გეგმა შეიმუშავა. 1934 წელს მუზეუმმა პარიზის ზოოლოგიური ბაღი გახსნა, 1937 წელს კი - "ადამიანის მუზეუმი", ანტროპოლოგიური მუზეუმი პარიხში.
XIX საუკუნეში აგებული შენობებისგან XX საუკუნის შუა წლებში უმეტესობა უკვე ცუდ კონდიციაში იყო. 1965 წელს მუზეუმი მთლიანად დაიხურა, 1991-1994 წლებში მუზეუმმა რესტავრაცია გაიარა და დღევანდელი იერსახე მიიღო.
ლიტერატურა
რედაქტირება- Deligeorges, Stephane; Gady, Alexandre; Labalette, Françoise (2004). Le Jardin des plantes et le Muséum national d'histoire naturelle (in French). Éditions du Patrimoine- Centre des Monuments Nationaux. ISBN 978-2-85822-601-6.
რესურსები ინტერნეტში
რედაქტირებასქოლიო
რედაქტირება- ↑ https://www.mnhn.fr/fr/visitez?i=1
- ↑ https://academic.oup.com/rpd/article-abstract/68/1-2/3/1612416
- ↑ Deligeorges, Gady and Labalette, "Le Jardin des Plantes et le Muséum national de'histoire naturelle" (2004), p 4-5
- ↑ Deligeorges, Gady and Labalette, "Le Jardin des Plantes et le Muséum national de'histoire naturelle" (2004), p. 10
- ↑ Deligeorges, Gady and Labalette, "Le Jardin des Plantes et le Muséum national de'histoire naturalle" (2004, p.14
- ↑ Deligeorges, Gady and Labalette, "Le Jardin des Plantes et le Muséum national de'histoire naturelle" (2004), p. 15
- ↑ Itten, Johannes, The Art of Color, New York, 1961
- ↑ http://rpd.oxfordjournals.org/cgi/content/abstract/68/1-2/3
- ↑ Deligeorges, Gady and Labalette, "Le Jardin des Plantes et le Muséum national de'histoire naturelle" (2004), p. 20-2