ასკაპოტცალკოს ბრძოლა

ასკაპოტცალკოს ბრძოლა
მექსიკის დამოუკიდებლობისათვის ომის ნაწილი ნაწილი
ასკაპოტსალკოს ბრძოლის მემორიალი
თარიღი	19 აგვისტო 1821
მდებარეობა	ასკაპოტცალკო (დღევანდელი მეხიკო)
შედეგი	სამი გარანტიის არმიის გადამწყვეტი გამარჯვება.
მხარეები
სამი გარანტიის არმია ესპანეთის იმპერია
მეთაურები
ლუის კვინტანარი ანასტასიო ბუსტამანტე მანუელ დე ლა კონჩა
ძალები
16,000 3,000

ასკაპოტცალკოს ბრძოლა — (ესპ. Batalla de Azcapotzalco) მოხდა 1821 წლის 19 აგვისტოს ქალაქ ასკაპოტცალკოში, მეხიკოსთან. ეს უნდა ყოფილიყო მექსიკის დამოუკიდებლობის ომის ბოლო ძირითადი და გადამწყვეტი სამხედრო მოქმედება. აჯანყებულებმა, რომლებსაც პოლკოვნიკები ანასტასიო ბუსტამანტე და ლუის კვინტანარი მეთაურობდნენ, დაამარცხეს ესპანეთის ჯარები, რომლებსაც მეთაურობდა მანუელ დე ლა კონჩა.

პრელუდია

1821 წლის აგვისტოსთვის სამი გარანტიის არმია აგუსტინ დე იტურბიდის მეთაურობით აკონტროლებდა ახალი ესპანეთის ქალაქებსა და მნიშვნელოვან ქალაქებს, ტოვებდა მხოლოდ მეხიკოს როიალისტულ ბასტიონებს და ვერაკრუსის პორტს. მეხიკო, როგორც ახალი ესპანეთის ვიცე-სამეფოს დედაქალაქი, საკვანძო პუნქტი იყო მექსიკის დამოუკიდებლობისთვის 11 წლიანი ომის დასასრულებლად. სამი გარანტიის არმია გარშემორტყმული იყო ქალაქის პერიფერიაზე და სამეფო ძალები იძულებით შევიდნენ ტაკუბაში (დღევანდელი მიგელ იდალგო), ასევე კლავერიის ძველ ჰაციენდაში.

ბრძოლა

ბრძოლის წინ აგუსტინ დე იტურბიდე გაემგზავრა კორდობაში, რათა შეხვედროდა პოლიტიკურ ხელმძღვანელს, ხუან ო'დონოჟუს, მან მეხიკოს გარშემო ჯარების სარდლობა ლუის კვინტანარს და ანასტასიო ბუსტამანტეს გადასცა. ბუსტამანტემ წარმატებით დაიპყრო კრისტოსა და კარეაგას მამული, (დღეს ცნობილია როგორც როსარიო და მოლინო დე ლა ჰაციენდა სანტა მონიკა) და იქიდან გადადგა შემდეგი ნაბიჯი მეხიკოში. 1821 წლის 19 აგვისტოს მეამბოხე ნიკოლას აკოსტა შევიდა ასკაპოტცალკოში და აიღო როსარიოს ხიდი სამეფო ძალებზე თავდასხმის მიზნით. შეტევა ძლიერი წვიმის დროს დაიწყო. ბრძოლის დაწყებისთანავე როიალისტი გენერალი მანუელ დე ლა კონჩა გაემგზავრა თავის შტაბში ტაკუბაიაში გამაგრების მიზნით.

აჯანყებულები გადადგნენ ასკაპოტსალკოში და გაგზავნეს ჯარები კარეაგას მამუ;ში. გენერალი კონჩა მიჰყებოდა და ცდილობდა ეიძულებინა ისინი ასკაპოტცალკოში შეხვედროდნენ მას. როდესაც სამეფო ძალები მივიდნენ, აჯანყებულმა ძალებმა შეუტიეს მათ დომინიკოსის მონასტრის ვესტიბიულსა და ჭერზე. ბრძოლა დილის 11 საათამდე გაგრძელდა და შეჩერდა მაშინ, როდესაც აჯანყებულებს საბრძოლო მასალის მარაგი საერთოდ აღარ ჰქონდათ.

ანასტასიო ბუსტამანტემ გასცა ქვემეხის დადგმის ბრძანება, რომელიც ქალაქის შესასვლელში დადგეს, მაგრამ ეს ყველაფერი გამოუსადეგარი აღმოჩნდა და უკან დახევა გადაწყვიტა. ცნობილი მეამბოხე ჯარისკაცი ენკარნასიონ ორტისი ასევე ცნობილი როგორც El Pachondo ცდილობდა გადაერჩინა არტილერია, მაგრამ მას ესროლეს და მოკლეს. ამ აქტმა უფრო მეტად განარისხა აჯანყებულები, რომლებიც თავს დაესხნენ ვესტიბიულს, როიალისტების ძალებს ხელჩართული დაუპირისპირდნენ, დაამარცხეს ისინი და აიძულეს გაქცეულიყვნენ როსარიოს ხიდზე.

შემდეგ

სამი გარანტიის არმიის მეამბოხე ძალების გამარჯვებამ აიძულა როიალისტები დაეტოვებინათ კლავერიის, ტაკუბას, პოპოტლას და სან-ხაკინტოს მამულები. რამდენიმე დღის შემდეგ მათ დამოუკიდებლობა მიენიჭათ. ომის ბოლო ბრძოლაში აჯანყებულთა გამარჯვებამ გაიწმინდა გზა მეხიკოსკენ, რომელიც საბოლოოდ აიღეს აჯანყებულებმა 1821 წლის 27 სექტემბერს და დასრულდა ხანგრძლივი მექსიკის დამოუკიდებლობის ომი.

ამ ბრძოლაში ვალენტინ კანალისოც იბრძოდა. ის, ისევე როგორც ანასტასიო ბუსტამანტე, მოგვიანებით გახდა მექსიკის პრეზიდენტი.

ლიტერატურა

• Cosio Villegas, Daniel (1880). „Historia General de Mexico 1“. Historia General de Mexico (Spanish). III. México: Ballescá y compañía.
• Zárate, Julio (1976). „La Guerra de Independencia“. In Vicente Riva Palacio (ed.). México a través de los siglos (Spanish). I. México: El Colegio de Mexico. ციტირების თარიღი: March 25, 2010.