ალანდის კუნძულები
ალანდის კუნძულები (შვედ. Åland, ფინ. Ahvenanmaa, აჰვენანმაა), ყოფილი პრინცესას კუნძულები — ფინეთის ავტონომიური რეგიონი, მდებარეობს არქიპელაგზე ბალტიის ზღვასა და ბოტნიის ყურეს შორის. წარმოდგენილია 60 დასახლებული კუნძულითა და 6000 დაუსახლებელი პატარა კუნძულებით. ტერიტორია მოიცავს 1580 კვადრატულ კილომეტრს, მოსახლეობა შეადგენს დაახლოებით 29 000 ადამიანს, დედაქალაქი, უდიდესი ქალაქი და მთავარი სატრანსპორტო და კულტურული ცენტრია მარიენჰამნი (მოსახლეობა — 11 500).
| ალანდის კუნძულები Landskapet Åland Ahvenanmaan maakunta ალანდი |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| ჰიმნი: Ålänningens sång |
||||||
 |
||||||
| დედაქალაქი (და უდიდესი ქალაქი) | მარიენჰამნი 60°07′ ჩ. გ. 19°54′ ა. გ. / 60.117° ჩ. გ. 19.900° ა. გ. | |||||
| ოფიციალური ენა | შვედური | |||||
| რელიგია | ლუთერანობა | |||||
| მთავრობა | ავტონომიური რეგიონი | |||||
| ფართობი | ||||||
| - | სულ | 1 580 კმ2 | ||||
| მოსახლეობა | ||||||
| - | 2013 შეფასებით | 28 666 | ||||
| მშპ (მუპ) | 2007 შეფასებით | |||||
| - | სულ | $ 1.563 მილიარდი | ||||
| - | ერთ მოსახლეზე | $ 55 829 | ||||
| აგი (2007) | 0.967 (ძალიან მაღალი) | |||||
| ვალუტა | ევრო (EUR) |
|||||
| დროის სარტყელი | UTC+02:00 | |||||
| - | ზაფხულის (DST) | UTC+03:00 (UTC) | ||||
| Internet TLD | .ax | |||||
| სატელეფონო კოდი | +358 | |||||
რეგიონის ოფიციალური ენაა შვედური, ყოველდღიურობაში შვედური ენის ალანდურ კილოზე საუბრობენ, იშვიათად გამოიყენება ფინური ენაც. მორწმუნეთა უმეტესობა ქრისტიანობის პროტესტანტული ფრთის მიმდევრები არიან, კერძოდ ლუთერანები.
განსაკუთრებული სტატუსი
რედაქტირებაალანდის კუნძულებს განსაკუთრებული ავტონომიური სტატუსი აქვთ, რომელიც 1921 წელს ალანდის კრიზისის შემდეგ მიენიჭათ.
ძირითადად:
- ალანდის კუნძულების ერთადერთ ოფიციალურ ენას შვედური წარმოადგენს.
- ალანდის კუნძულები საკუთარ საფოსტო მარკებს იყენებენ.
ყირიმის ომის შემდეგ, როდესაც ვორმარსუნდის ციხესიმაგრე ჯერ ალყაში მოექცა, მერე კი აფეთქებულ იქნა, ალანდის კუნულებს განსაკუთრებული სტატუსი მიენიჭათ:
- ალანდის კუნძულები — აბსოლუტურად დემილიტარიზებული ტერიტორიაა. აქ არ არის არც სამხედრო ნაწილები, არც ფინეთის სამხედრო-საზღვაო ბაზები.
ფინეთის ყველა დანარჩენი მოქალაქისგან განსხვავებით, ალანდის მკვიდრთ სავალდებულო სამხედრო სამსახურის გავლა არ ევალებათ.
სახელისუფლებო ორგანოები
რედაქტირებაალანდის კუნძულების პარლამენტი (ლაგტინგეტი)
რედაქტირებაალანდის კუნძულების საკანონმდებლო ორგანოა ალანდის პარლამენტი (ლაგტინგეტი), რომელიც შედგება 30 წევრისაგან. პარლამენტის წევრები აირჩევიან პირდაპირი და ფარული კენჭისყრით, 4 წლის ვადით. ხმის მიცემა უნდა იყოს უნივერსალური და თანაბარი. მანდატების განაწილება ხდება დ’ონტის მეთოდით. ალანდის პარლამენტის სამუშაო ენაა შვედური. მისი სტრუქტურა შედგება პრეზიდიუმის, მუდმივმოქმედი კომიტეტების, სპიკერების კონფერენციის, ავტონომიის კომიტეტისა და პარლამენტის ბიბლიოთეკისაგან.
ალანდის კუნძულების მთავრობა.
რედაქტირებაალანდის კუნძულების აღმასრულებელი ორგანოა ალანდის მთავრობა. მთავრობის ფორმირების პროცესი იწყება ალანდის საპარლამენტო ჯგუფების მიერ, რომლებიც აწარმოებენ მოლაპარაკებებს სამთავრობო პროგრამასა და აღმასრულებელი ორგანოს შემადგენლობაზე. ამ დისკუსიების შემდეგ, პარლამენტის სპიკერი ასახელებს პრემიერ-მინისტრობის კანდიდატს, ჩვეულებრივ, ყველაზე დიდი პოლიტიკური პარტიის თავმჯდომარეს. პრემიერ-მინისტრი ალანდის მთავრობის მეთაურია, რომელსაც საერთო ჯამში შეიძლება ჰყავდეს რვა წევრი. ერთ-ერთი მათგანი არის პრემიერ-მინისტრის მოადგილე, რომელიც ასრულებს პრემიერ-მინისტრის მოვალეობას მისი არყოფნის შემთხვევაში. მთავრობაში სამინისტროების გარდა, რამდენიმე სპეციალიზებული ორგანო შედის, როგორიცაა საკანონმდებლო საკონსულტაციო ოფისი, შიდა აუდიტის განყოფილება, სტატისტიკისა და კვლევის ოფისი, მონაცემთა დაცვის ოფისი და ომბუდსმენი.
ალანდის კუნძულების აღმასრულებელი ორგანო პასუხისმგებელია მმართველობის ყველა სფეროზე, რომელიც ავტონომიის შესახებ აქტით მიეკუთვნება ალანდის უფლებამოსილებას. მთავრობა აქტიურად მონაწილეობს საკანონმდებლო პროცესში, სარგებლობის საკანონმდებლო ინიციატივით ალანდის პარლამენტში და მჭიდროდ თანამშრომლობს ფინეთის ხელისუფლებასთან ყველა იმ საკითხში რომელიც საერთო სფეროს წარმოადგენს.
გუბერნატორი
რედაქტირებაალანდის კუნძულებზე ფინეთის მთავრობას წარმოადგენს გუბერნატორი. გუბერნატორს ნიშნავს რესპუბლიკის პრეზიდენტი მას შემდეგ, რაც აღნიშნულთან დაკავშირებით შეუთანხმდება ალანდის პარლამენტის თავმჯდომარეს. თკი კონსენსუსი ვერ მიიღწევა მაშინ პრეზიდენტი ნიშნავს გუნერნატორს ალანდის პარლამენტის მიერ წარდგენილი ხუთი კანდიდატიდან ერთ-ერთს.
ალანდის დელეგაცია
რედაქტირებაალანდის დელეგაცია წარმოადგენს ალანდის კუნძულების და სახელმწიფოს ერთობლივ ორგანოს. ალანდის დელეგაციის თავმჯდომარის მოვალეობას ასრულებს გუბერნატორის ან სხვა პირი, რომელსაც რესპუბლიკის პრეზიდენტი ნიშნავს ალანდის კუნძულების პარლამენტის სპიკერის თანხმობით. დელეგაციის თავმჯდომარის მიერ უფლება-მოვალეობების შეუსრულებლობის შემთხვევაში, მას ასრულებს ვიცე-თავმჯდომარე, რომელსაც ასევე ნიშნავს პრეზიდენტი, პარლამენტის სპიკერის თანხმობით.
რესურსები ინტერნეტში
რედაქტირება
- Åland ოფიციალური საიტი
- ტურსტული გზამკვლევი დაარქივებული 2013-06-25 საიტზე Wayback Machine.
- Åland in Brief დაარქივებული 2008-10-24 საიტზე Wayback Machine.
- Government of Åland (შვედური)
- Parliament of Åland დაარქივებული 2007-09-28 საიტზე Wayback Machine.
- Act on the Autonomy of Åland დაარქივებული 2007-07-04 საიტზე Wayback Machine.
- B7 Baltic Islands Network დაარქივებული 2008-02-13 საიტზე Wayback Machine.
- The exemple of Åland,autonomy as a minor protector
- Åland Tourist Gateway დაარქივებული 2011-05-09 საიტზე Wayback Machine.
- Åland Official Tourist Gateway
- Ålandsbanken დაარქივებული 2008-10-12 საიტზე Wayback Machine.
- Posten Åland – the Post Office of Åland
- Ålandstidningen – Local Newspaper