ამერიკული საკალათბურთო ასოციაცია

ამერიკული საკალათბურთო ასოციაცია (ინგლ. American Basketball Association, ABA) — ჩრდილოეთ ამერიკის მამაკაცთა პროფესიონალური საკალათბურთო ლიგა, რომელიც დაარსდა 1967 წელს. ABA თავისი გუნდებით შეუერთდა NBA-ს 1976 წელს, რის შემდეგაც ABA აღარ არსებობს.

ამერიკული საკალათბურთო ასოციაცია

ABA ლოგო
სპორტი	კალათბურთი
დაარსდა	1967 - 1976
გუნდების რაოდ.	11
ქვეყანა	აშშ
ამჟ. გამარჯვებული	ნიუ-იორკ ნეტსი (2)
ყველაზე ტიტულოვანი	ინდიანა პეისერსი (3)

ლიგის ისტორია

ამერიკული საკალათბურთო ასოციაცია (ABA) დაარსებული იქნა 1967 წელს, ხოლო 1976 წელს კი შეერთებული იქნა ნაციონალურ საკალათბურთო ასოციაციასთან (NBA). NBA ენციკლოპედიის თანახმად, ეს იყო მომავალში გათვლილი მიზანი, რომ გაერთიანებული ლიგები. ABA ოფიციალური წყაროები კი ამბობს, რომ ისინი იღებდნენ ABA გუნდებს უფრო იაფად, რომ გაეზარდათ NBA ლიგა. როდესაც ABA საბოლოოდ შეუერთდა NBA-ს, ABA-ს ოფიციალურმა მხარეებმა განაცხადეს, რომ მათი ინვესტიცია გაორმაგდა.

გაერთიანებისას, 4 ABA-ს გუნდი გადავიდა NBA-ში: ნიუ-იორკ ნეტსი, დენვერ ნაგეტსი, ინდიანა პეისერსი და სან-ანტონიო სპურსი. ორი კლუბი კენტუკი კოლონელსი და სპირიტს ოფ სტ. ლუისი დაიშალა იმ დროს, როცა ეს ორი ლიგა ერთიანდებოდა. ვირჯინია სქუირესი კი გაუქმდა ერთი თვით ადრე, სანამ ლიგა გაერთიანდებოდა, რითაც გაუშვა NBA-ში გაერთიანების შესაძლებლობა.

ასევე პირველი ABA-ში შეიქმნა უფრო გახსნილი თავდასხმითი თამაშის იდეა და შესაბამისად თითო გუნდს 30 წამი ჰქონდა საშუალება სროლისთვის (NBA ამჯერად 24 წამია), ხოლო 24 წამისთვის კი ABA 1975-76 წლებში გადაერთო, ასევე გამოიყენა 3 ქულიანი თეთრი საღებავით შეღებილი ნიშნული. ასევე ABA იყენებდა ფერებიან ბურთს, განსხვავებით NBA ბურთისა (რომელიც მხოლოდ ნარინჯისფერია), ABA ბურთი იყო შეფერილი ლოგოს ფერებში - ლურჯ, თეთრად და წითლად. ასევე იყო რამდენიმე "რეგიონალური" გუნდი, მათ შორის ვირჯინია სქუირესი და კაროლინა კუგარსი, რომლებიც საშინაო მატჩებს რამდენიმე ქალაქში ატარებდნენ.

ABA-ს თავისუფალი სტილმა მალევე მიიპყრო გულშემატკივრების ყურადღება, თუმცა განაგრძობდა ფინანსურ და სატელევიზიო კრახს. 1976 წელს, მის უკანასკნელ მოღვაწეობის წელს, ლიგამ ასევე დაამატა All-star თამაშზე "ჩატენვის" შეჯიბრი.

რწმუნებულები

• ჯორჯ მიკანი 1967–1969;
• ჯეიმზ გარნერი 1969 (დროებითი);
• ჯეკ დოლფი 1969–1972;
• ბობ კარლსონი 1972–1973;
• მაიკ სტორენი 1973–74;
• ტედ მანჩეკი 1974–75;
• დეივ დებუშერი 1975–76;

NBA უდიდესი მნიშვნელობის პიროვნება ჯორჯ მიკანი იყო პირველი ABA-ს რწმუნებული, რომელმაც ლიგაში შემოიტანა 3 ქულიანი ცვლილება. თუმცა 1969 წელს მიკანი გადადგა. ნიუ-იორკ ნიქსის ჩემპიონ გუნდის მოთამაშე - დეივ დებუშერი გახდა ABA-ს ვიცე პრეზიდენტი და უკანასკნელი ABA-ს რწმუნებული, 1975 წელს, ხოლო 1976 წელს ABA და NBA გაერთიანდა.

ABA ჩემპიონები

წელი	დასავლეთ დივიზიონის ჩემპიონი	თამაში	აღმოსავლეთ დივიზიონის ჩემპიონი	პლეიოფის MVP
1967–68	ნიუ-ორლეან ბუკანერსი	3–4	პიტსბურგ პიპერსი	კონი ჰოუკინსი C, პიტსბურგი
1968–69	ოკლენდ ოკსი	4–1	ინდიანა პეისერსი	უორენ ჯაბალი G, ოკლენდი
1969–70	ლოს-ანჯელეს სტარზი	2–4	ინდიანა პეისერსი	როჯერ ბრაუნი F/G, ინდიანა
1970–71	იუტა სტარზი	4–3	კენტუკი კოლონელსი	ზელმო ბიუთი C, იუტა
1971–72	ინდიანა პეისერსი	4–2	ნიუ-იორკ ნეტსი	ფრედი ლუისი G, ინდიანა
1972–73	ინდიანა პეისერსი	4–3	კენტუკი კოლონელსი	ჯორჯ მაკგინისი F/C, ინდიანა
1973–74	იუტა სტარზი	1–4	ნიუ-იორკ ნეტსი	იულიუს ირვინგი F, ნიუ-იორკი
1974–75	ინდიანა პეისერსი	1–4	კენტუკი კოლონელსი	არტის გილმორი C, კენტუკი

ABA მის ბოლო სეზონში 7 გუნდამდე შემცირდა, ლიგამ დივიზიონალური თამაში გამოაცხადა.

წელი	გამარჯვებული	თამაში	დამარცხებული	პლეიოფის MVP
1975–76	ნიუ-იორკ ნეტსი	4–2	დენვერ ნაგეტსი	იულიუს ირვინგი F, ნიუ-იორკი

ცნობილი მოთამაშეები

• მარვინ ბარნესი;
• რიკ ბერი;
• ზელმო ბიუთი;
• რონ ბუნი;
• ჰაბი ბრაუნი;
• ლარი ბრაუნი;
• როჯერ ბრაუნი;
• დონ ბიუსი;
• მაკ კელვინი;
• დარელ კარიერი;
• ჯიმ ჩონსი;
• ბილი კანინჰემი;
• ლუი დემპიერი;
• მელ დენიელზი;
• იულიუს ირვინგი;
• დონი ფრიმენი;
• ჯორჯ ჯერვინი;
• არტის გილმორი;
• ჯერი ჰარქნესი;
• კონი ჰოუკინსი;
• სპენსერ ჰეივუდი;
• დენ ისელი;
• უორენ ჯაბალილ;
• ბობი ჯონსი;
• ჯიმი ჯონსი;
• ლარი ჯონსი;
• ფრედი ლუისი;
• მაურის ლუკასი;
• მოსის მელოუნი;
• ჯორჯ მაკგინისი;
• დაგ მოუ;
• ბობ ნეტოლიკი;
• ბილი პოლიცი;
• ჩარლი სკოტი;
• ჯეიმზ სილასი;
• დევიდ თომფსონი;
• უილი ვაისი;

სეზონის ლიდერები

*	არჩეული და შეყვანილი იქნა ნეისმიტის ხსოვნის პატივსაცემად მიძღვნილ კალათბურთის დიდების დარბაზში

ლიდერები ქულებით

სეზონი	მოთამაშე	ქულა	ჩატარებული თამაში	ქულა	ქთთ
1967–68	კონი ჰოუკინსი*	პიტსბურგ პიპერსი	70	1875	26.8
1968–69	რიკ ბერი*	ოკლენდ ოკსი	35	1190	34.0
1969–70	სპენსერ ჰეივუდი	დენვერ როკეტსი	84	2519	30.0
1970–71	დენ ისელი*	კენტუკი კოლონელსი	83	2480	29.9
1971–72	ჩარლი სკოტი	ვირჯინია სქუირესი	73	2524	34.6
1972–73	იულიუს ირვინგი*	ვირჯინია სქუირესი	71	2268	31.9
1973–74	იულიუს ირვინგი* (2)	ნიუ-იორკ ნეტსი	84	2299	27.4
1974–75	ჯორჯ მაკგინისი	ინდიანა პეისერსი	79	2353	29.8
1975–76	იულიუს ირვინგი* (3)	ნიუ-იორკ ნეტსი	84	2464	29.3

მნიშვნელობა: ქთთ - ქულა თითოეულ თამაშში;

ლიდერები მოხსნებით

სეზონი	მოთამაშე	გუნდი	ჩატარებული თამაში	თავდასხმითი მოხსნა	დაცვითი მოხსნა	ტოტალური მოხსნა	მთთ
1967–68	მელ დენიელსი*	მინესოტა მასკისი	78	502	711	1213	15.6
1968–69	მელ დენიელსი* (2)	ინდიანა პეისერსი	76	383	873	1256	16.5
1969–70	სპენსერ ჰეივუდი	დენვერ როკეტსი	84	533	1104	1637	19.5
1970–71	მელ დენიელსი}* (3)	ინდიანა პეისერსი	82	394	1081	1475	18.0
1971–72	არტის გილმორი*	კენტუკი კოლონელსი	84	421	1070	1491	17.8
1972–73	არტის გილმორი* (2)	კენტუკი კოლონელსი	84	449	1027	1476	17.6
1973–74	არტის გილმორი* (3)	კენტუკი კოლონელსი	84	478	1060	1538	18.3
1974–75	სვენ ნეტერი	სან-ანტონიო სპურსი	78	369	910	1279	16.4
1975–76	არტის გილმორი* (4)	კენტუკი კოლონელსი	84	402	901	1301	15.5

მნიშვნელობა: მთთ - მოხსნა თითოეულ თამაშში;

ლიდერები ასისტენტებით

სეზონი	მოთამაშე	გუნდი	ჩატარებული თამაში	ასისტენტი	ათთ
1967–68	ლარი ბრაუნი*	ნიუ-ორლეან ბუკანერსი	78	506	6.5
1968–69	ლარი ბრაუნი* (2)	ოკლენდ ოკსი	77	544	7.1
1969–70	ლარი ბრაუნი* (3)	ვაშინგტონ კეპსი	82	580	7.1
1970–71	ბილ მელკიონი	ნიუ-იორკ ნეტსი	81	672	8.3
1971–72	ბილ მელკიონი (2)	ნიუ-იორკ ნეტსი	80	669	8.4
1972–73	ბილ მელკიონი (3)	ნიუ-იორკ ნეტსი	61	453	7.4
1973–74	ალ სმიტი	დენვერ როკეტსი	76	619	8.1
1974–75	მეკ კელვინი	დენვერ ნაგეტსი	74	570	7.7
1975–76	დონ ბიუსი	ინდიანა პეისერსი	84	689	8.2

მნიშვნელობა: ათთ - ასისტენტი თითოეულ თამაშში;

ლიდერები მოპარვებით

სეზონი	მოთამაშე	გუნდი	ჩატარებული თამაში	მოპარვები	მთთ
1973–74	ტედ მაკლინი	დენვერ როკეტსი	84	250	2.98
1974–75	ბრაიან ტეილორი	ნიუ-იორკ ნეტსი	79	221	2.80
1975–76	დონ ბიუსი	ინდიანა პეისერსი	84	346	4.12

მნიშვნელობა: მთთ - მოპარვა თითოეულ თამაშში;

ლიდერები დაბლოკვით

სეზონი	მოთამაშე	გუნდი	ჩატარებული თამაში	დაბლოკვები	დთთ
1973–74	ქელდუელ ჯონსი	სან-დიეგო კონქისტედორსი	79	316	4.00
1974–75	ქელდუელ ჯონსი (2)	სან-დიეგო კონქისტედორსი	76	246	3.24
1975–76	ბილი პოლცი	სან-ანტონიო სპურსი	83	253	3.05

მნიშვნელობა: დთთ - დაბლოკვა თითოეულ თამაშში;

MVP

სეზონი	მოთამაშე	პოზიცია	გუნდი
1967-68	კონი ჰოუკინსი*	ფორვარდი/ცენტრი	პიტსბურგ პიპერსი
1968-69	მელ დენიელსი*	ცენტრი	ინდიანა პეისერსი
1969-70	სპენსერ ჰეივუდი	ფორვარდი/ცენტრი	დენვერ როკეტსი
1970-71	მელ დენიელსი* (2)	ცენტრი	ინდიანა პეისერსი
1971-72	არტის გილმორი*	ცენტრი	კენტუკი კოლონელსი
1972-73	ბილი ქანინჰემი*	გარდი/ფორვარდი	კაროლინა კუგარსი
1973-74	იულიუს ირვინგი*	ფორვარდი	ნიუ-იორკ ნეტსი
1974-75	იულიუს ირვინგი* (2)	ფორვარდი	ნიუ-იორკ ნეტსი
1975-76	იულიუს ირვინგი* (3)	ფორვარდი	ნიუ-იორკ ნეტსი

მემკვიდრეობა

1999 წელს, ახალი ლიგა თავს აცნობდა როგორც ABA-დ, რომელიც 2000 წელს გაუქმდა. ახალი ლიგა იყენებდა ზუსტად ანალოგიურ წითელ, თეთრ და ლურჯ კალათბურთის ბურთის ლოგოს, როგორც ძველ ABA ლოგოზეა გამოსახული, თუმცა ძველი ABA-სგან განსხვავებით, ამ ლიგაში არ უთამაშია იგივე კალიბრის მოთამაშეებს, რომლებმაც თავის დროზე ABA-ში ითამაშეს, ასევე არ უთამაშია მთავარ არენებზე და არც ტელევიზიაში გადაიცემოდა ისე, როგორც ამას 70-იან წლებში ABA აკეთებდა.

იხილეთ აგრეთვე

• NBA

რესურსები ინტერნეტში

• Remember the ABA
• NBA & ABA სტატისტიკა და ისტორია დაარქივებული 2019-10-02 საიტზე Wayback Machine.