ჰატინის ბრძოლა

ჰატინის ბრძოლა
ჯვაროსნული ომების ნაწილი
ჰატინის ბრძოლა, XV საუკუნის მინიატურა
თარიღი	3-4 ივლისი, 1187
მდებარეობა	ჰატინის ველი
შედეგი	აიუბიდების გამარჯვება
მხარეები
იერუსალიმის სამეფო ტრიპოლის საგრაფო ანტიოქიის სამთავრო ტამპლიერთა ორდენი ჰოსპიტალიერთა ორდენი წმინდა ლაზარეს ორდენი მაუნთჯოის ორდენი აიუბიდები
მეთაურები
გი დე ლუზინიანი რაიმონდ III ბალიან იბელინი ჟერარ დე რიდფორი გარნიე დი ნაბლუსი რენო დე შატიიონი ონფრუა IV თორონელი აიმერ ლუზინიანი რეინალდ სიდონელი ჟოსლინ III სალადინი მუზაფარ ად-დინ გოკბორი ალ მუზაფარ უმარი ალ ადილ I ალ აფდალ იბნ სალაჰ ად დინი
ძალები
20 000კაცი 15 000 ქვეითი 1 200 რაინდი 3000 მძიმე შეჯავშნული 500 თურქოპოლელი 30 000 კაცი 12 000 კავალერია 18 000 ქვეითი
დანაკარგები
ძლიერი მსუბუქი
ჰატინის ბრძოლა ვიკისაწყობში

ჰატინის ბრძოლა — გაიმართა 1187 წლის 4 ივლისს, იერუსალიმის სამეფოს ჯვაროსნებსა და სალადინის არმიებს შორის. ეს ბრძოლა ასევე ცნობილია, როგორც ჰატინის რქების ბრძოლა. მუსულმანურმა არმიამ გაანადგურა და ბევრიც დაატყვევა ჯვაროსანთა არმიიდან. ამ ბრძოლის პირდაპირი შედეგი იყო მუსლიმთა გაძლიერება წმინდა მიწაზე და შემდგომ იერუსალიმის და რამდენიმე ჯვაროსნული ქალაქის აღება სალადინის მიერ. ამ მარცხებმა აიძულა ევროპელები, რომ წამოეწყოთ მესამე ჯვაროსნული ლაშქრობა, რომელიც ჰატინის ბრძოლიდან ორი წლის შემდეგ დაიწყო.

წინარეისტორია

გი დე ლუზინიანი იერუსალიმის მეფე გახდა 1186 წელს. მან მეფობა მისი მისი ცოლისგან-დედოფალ სიბილასგან მიიღო. თუმცა მის მეფობას ეწინააღმდეგებოდა ბალდუინ V-ის რეგენტი რაიმონდ III-ტრიპოლის გრაფი. მათ შორის სიტუაცია ისე დაიძაბა, რომ თითქმის ომამდე მივიდა. რაიმონდმა იორდანეს ხეობაში ჯარიც კი შეიყვანა, მაგრამ ეს დაპირისპირება თავიდან იქნა აცილებული რაიმონდის მომხრე ბალიან იბელინის წყალობით.

იმავდროულად მაჰმადიანური სამეფოები ნელ-ნელა ერთიანდებოდნენ. 1169 წელს სალადინი გახდა ეგვიპტის ვეზირი და მალე ჩაიგდო ტახტი ხელთ. 1174 წელს მან დაიმორჩილა დამასკო, 1176 წელს ალეპო, 1183 წელს მოსული. იერუსალიმის სამეფო პირველად აღმოჩნდა ერთი მმართველის ქვეშ გაერთიანებული მუსულმანური ტერიტორიებით გარშემორტყმული. ამის მიუხედავად ჯერ კიდევ ბალდუინ IV-მ შეძლო სალადინის დამარცხება. ამის შემდგომ დააიდო ზავი მათ შორის.

1187 წლის აპრილში რაიმონდი დათანხმდა სალადინთან დაზავებას. თუმცა მოხდა შეტაკება ჯვაროსანთა და მუსლიმთა სადაზვერვო რაზმებს შორის. ამის შემდეგ რაიმონდი და გი დე ლუზინიანი შერიგდნენ და ერთიანი არმია დაძრეს ჩრდილოეთით, რათა შეხვედროდნენ სალადინს.

მაისის ბოლოს სალადინს ჰყავდა 30 000-იანი არმია, მათ შორის 12 000 ცხენოსანი იყო. მისმა ჯარმა მდინარე იორდანე 30 ივნისს გადაკვეთა. ჯვაროსანთა არმია შეგროვდა ლა საფორიასთან. იგი შედგებოდა 20 000 კაცისგან, მათ შორის 1 200 რაინდი იერუსალიმიდან და ტრიპოლიდან, 50 კი ანტიოქიიდან. ჯვაროსანთა არმიაში ასევე იყვნენ მეარბალეტეები და დაქირავებული ჯარისკაცები, რომლებიც ინგლისის მეფის, ჰენრი II-ის მიერ გამოგზავნილი ფულით დაიქირავეს. 

ტიბერიის ალყა

2 ივლისს, სალადინი, რომელსაც სურდა რომ გი დე ლუზინიანის არმია გაეტყუებინა ლა საფორიას წყაროებიდან, პირადად მეთაურობდა ტიბერიის ალყას. მუსლიმთა მთავარი ჯარი იმყოფებოდა კაფრ-საბტთან. ქალაქმა ფული შესთავაზა, მაგრამ სალადინმა უარი განცხადა. მუსლიმებმა ჩამოანგრიეს ერთ-ერთი კოშკი და მაშინვე შეიჭრნენ ქალაქში და ბრძოლის შემდეგ აიყვანეს ტყვეები.

სალადინმა მიიღო ინფორმაცია რომ გი დე ლუზინიანი ჯვაროსანთა არმიით მოდიოდა აღმოსავლეთისაკენ. 2 ივლისის ღამეს ჯვაროსანთა საბჭომ სხდომაზე მიიღეს გადაწყვეტილება და დატოვეს უსაფრთხო და წყლით უზრუნველყოფილი ლა-საფორია, მიუხედავად იმისა, რომ რაიმონი წინააღმდეგი იყო.

სალადინსაც ეს ჰქონდა დაგეგმილი. ის ფიქრობდა, რომ შეეძლო ჯვაროსნები დამარცხება ველზე, მაგრამ ეს უნდა მომხდარიყო მანამ, სანამ ჯვაროსნები მას ალყაში მოაქცევდნენ.

ბრძოლა

ჯვაროსნებმა საფორია დატოვეს 3 ივლისს. გი მეთაურობდა ცენტრს, რაიმონი, რენო და ბალიანი ავანგარდს. შუადღისას ჯვაროსნებმა მიაღწიეს წყაროს სოფელ თურანში, ლა-საფორიადან 6 მილში (10 კმ). ეს იყო ჯერ კიდევ 9 მილი (14 კმ) ტიბერიამდე. შემდეგ წყარომდე ნახევარი დღის სავალი იყო. როდესაც სალადინმა აიღო ტიბერია და ჯაროსნებმაც დატოვეს თურანი, მუსლიმები შეტევაზე გადავედნენ აღმოსავლეთით. სალადინმა მისი არმიის ორი ფრთა გაგზავნა რათა ჯვაროსნებისთვის დასავლეთის გზები ჩაეკეტათ. ეს ჯვაროსნებს უკან დახევის საშუალებას არ მისცემდა.

ჯვაროსანთა გეგმაში ცვლილებები მოხდა. რაიმონდმა დაარწმუნა გი დე ლუზინიანი, რომ ჯარები წაეყვანა ჰატინის წყაროებისკენ, რომელიც 6 მილის(9.7 კმ) დაშორებით იყო. ხოლო აქედან შეეძლო წასულიყო ტიბერიისკენ მომდევნო დღეს.

მუსლიმთა თავდასხმებმა ჯვაროსნები აიძულა დაბანაკებულიყვნენ პლატოზე სოფელ მესკანასთან. მათ არ ჰქონდათ საკმარისი წყალი, გი იმედოვნებდა რომ შემდეგ დილას ქრისტიანთა არმია შეძლებდა გზა გაეგრძელებინა ჰატინის წყაროსკენ. მუსლიმებს კი საკმარისი მარაგი ჰქონდათ.

დილით, 4 ივლისს ჯვაროსნებს ცეცხლმოკიდებული ისრები დაუშინეს მუსლიმებმა. ჟერერდმა და რეინალდმა(ისინიც მეთაურები იყვნენ) გის ურჩიეს შეექმნა რაზმები და დაეწყო შეტევა. რაიმონდი ხელმძღვანელობდა პირველ დივიზიას ანტიოქიის მთავრის ბოემუნდ III-ის ვაჟის-რაიმონდთან ერთად, ხოლო ბალიანი და ჟოსლინ III ქმნიდნენ უკანა ფლანგებს.

მწყურვალმა და დემორალიზებულმა ჯვაროსნებმა აყარეს ბანაკი და გაემართნენ ჰატინის წყაროებისკენ. გზაში მათ გადაუდგა სალადინი და ბლოკადაში მოაქცია და დაიწყო შეტევა. რაიმონდმა ორჯერ სცადა გარღვევა და მეორე მცდელობისას მან გაარღვია და საკუთარი ჯარით გაემართა ტვიროსისკენ.

რაიმონდის გაქცევის შემდეგ გის პოზიცია უფრო უიმედო იყო.ქრისტიანები არაორგანიზებულები აღმოჩნდნენ. წყურვილისგან და ჭრილობებისგან უამრავი ჯვაროსანი ადგილზევე დაიღუპა, ხოლო დანარჩენები ტყვედ აიყვანეს.

მუსლიმები შევარდნენ გის კარავში და იგი ტყვედ აიყვანეს. ასევე დაატყვევეს გის ძმა ამალრიკი, რეინალდ შატიიონი, უილიამ V მონფერატი, ჟერარდ დე რედიფორტი, ჰამფრი IV თორონის ლორდი, ჰიუ ჯაბალას ლორდი, პლივიან ბოტრონის ლორდი, ჰიუ გიბელეტის ლორდი და ბევრი სხვა ბარონი იერუსალიმის სამეფოდან. მხოლოდ დაახლოებით 3000 მათგანი გაიქცა.

ტყვედ ჩავარდნილი გი სალადინს მიჰგვარეს. სალადინმა მას ცივი წყალი შესთავაზა, ლუზინიანმა ჭიქა რენო დე შატიიონს გადასცა, რომელმაც მაშინვე შესვა წყალი. სალადინმა ეს შეურაწყოფად მიიღო და რენოს თავი მოკვეთა. დანარჩენი ტყვეები კი ციხეში გადაიყვანა.

ლიტერატურა

• Gibb, Sir Hamilton A. R. (1969), „The Rise of Saladin, 1169–1189“, A History of the Crusades: The First Hundred Years (2nd რედ.), London: University of Wisconsin Press, pp. 563–589
• Konstam, Angus (2004), Historical Atlas of the Crusades, London: Mercury Books, ISBN 978-1-904668-00-8
• Madden, Thomas (2000), A Concise History of the Crusades, Rowman & Littlefield, ISBN 978-0-8476-9430-3
• Madden, Thomas (2005), Crusades: The Illustrated History, Ann Arbor: University of Michigan Press, ISBN 978-0-472-03127-6

რესურსები ინტერნეტში

ვიკისაწყობში არის გვერდი თემაზე:

ჰატინის ბრძოლა

• Excerpt from the Chronicle of Ernoul დაარქივებული 2014-08-14 საიტზე Wayback Machine. at Internet Medieval Sourcebook
• De Re Militari: The Society for Medieval Military History