ჰასან ალ-ბანა

შეიხი ჰასან აჰმად 'აბდურ–რაჰმან მუჰამმად ალ–ბანნა ას–სა'ათი (არაბ. حسن أحمد عبد الرحمن محمد البنا الساعاتي; დაბ. 17 ოქტომბერი, 1906. მაჰმუდია, ბუჰაირა – მოკლეს 1949 წლის 12 თებერვალს კაიროში.) — ეგვიპტელი მასწავლებელი და იმამი, მუსლიმი ძმების საზოგადოების დამაარსებელი და პირველი მურშიდი.

ჰასან ალ-ბანა
حسن البنا
მუსლიმი ძმების საზოგადოების მურშიდი
თანამდებობაზე ყოფნის დრო
მარტი 1928 – 12 თებერვალი 1949
მემკვიდრე	ჰასან ალ–ჰუდაიბი
დაბადებული	17 ოქტომბერი, 1906 მაჰმუდია, ბუჰაირა, ხედივატი
გარდაცვლილი	12 თებერვალი 1949 კაირო, ეგვიპტე
მოქალაქეობა	ეგვიპტე
მამა	აჰმად ალ–ბანნა ას–სა'ათი
დედა	ფავზია ამინი
მეუღლე	ლატიფა
შვილები	აჰმადი, მუჰამმადი, ვაფა'ა, სანა, რაჯა'ა, ჰალა, ისთიშჰადა, საფია
განათლება	კაიროს უნივერსიტეტი
პროფესია	მასწავლებელი
საქმიანობა	მასწავლებელი, იმამი
რელიგია	ისლამი, ჰასაფი სუფი.

ბიოგრაფია

ჰასან ალ-ბანა დაიბადა ქვემო ეგვიპტის პატარა ქალაქ მაჰმუდიაში. მამამისი, აჰმად ალ-ბანნა იყო ჰანბალიტი იმამი. მამა თავის ვაჟებს – ჯამალს და ჰასანს ზრდიდა იმგვარად, რომ ისინიც რელიგიური მოღვაწეები ყოფილიყვნენ. ამგვარად ისინი დასაწყისიდანვე კლასიკური ჰანბალიტური თეოლოგიის გავლენის ქვეშ მოექცნენ, რომელიც ისლამის საწყის პერიოდს იდეალურად განიხილავდა. ჰასანი აქტიურად ესწრებოდა ადგილობრივი ჰასაფი ტარიყას ჰადრებსა და ვირდებს.

მცირე ასაკის მიუხედავად ჰასანი ასევე მონაწილეობდა ანტიბრიტანულ გამოსვლებში. იგი ავრცელებდა პროკლამაციებს და მონაწილეობდა ანტიბრიტანულ დემონსტრაციებში. ეკონომიკური მდგომარეობის გაუარესების გამო ალ-ბანნას ოჯახი 20-იანი წლების დასაწყისში ტოვებს მაჰმუდიას და გადადის კაიროში, თუმცა მაინც ახერხებენ დააფინანსონ ჰასანისა და ჯამალის სწავლა უნივერსიტეტში.

1927 წელს ჰასანი ამთავრებს კაიროს უნივერსიტეტს (რომელიც შედარებით თანამედროვე სასწავლებელი იყო და ჰასანის მამა, რომელიც კონსერვატიულ წრეებს ეკუთვნოდა, ცოტა იმედგაცრუებული დარჩა ვაჟის არჩევანით) და ისმა'ილიას სკოლაში არაბული ენის მასწავლებლად იწყებს მუშაობას. ისმა'ილია, რომელშიც სუეცის არხის ადმინისტრაცია იყო განთავსებული, ეგვიპტეში დასავლური კულტურის გავლენისა და ბრიტანული კოლონიალიზმის ყველაზე უფრო ცხად მაგალითს წარმოადგენდა. ჰასანის აზრით, ვაფდის პარტია, რომელიც მართავდა ქვეყნის საშინაო პოლიტიკას, მოდერნიზაციის საფარქვეშ ისლამის როლს ქვეყანაში უკან სწევდა, რასაც მათი მკვეთრად სეკულარული ხასიათი მოწმობდა. ამ პერიოდში ჰასანი უერთდება მუსლიმ ახალგაზრდათა საზოგადოებას, იწყებს ქადაგებას როგორც მეჩეთში, ასევე საწარმოებში და ყავახანებშიც კი, რომლებიც მაშინ საეჭვო რეპუტაციით სარგებლობდა და კონსერვატიული მუსლიმური სასულიერო წრეები იქ შესვლას ერიდებოდნენ.
1928 წლის მარტში ექვსი მიმდევარი – ჰაფიზ 'აბდულ-ჰალიმი, აჰმად ალ-ჰუსარი, ფუ'ად იბრაჰიმი, 'აბდურ-რაჰმან ჰასაბულ-ლაჰი, ისმა'ილ 'იზზი და ზაქი ალ-მაღრიბი მიდიან ჰასან ალ-ბანნასთან და უცხადებენ მას სრულ მხარდაჭერას ისლამის პოზიციის გაუმჯობესებისთვის ბრძოლაში. მათვე მოისურვეს ამ ორგანიზაციისთვის სახელის მოფიქრება, მაგრამ ალ-ბანნამ უარი თქვა და განაცხადა: "ნუ ვიდარდებთ ფორმალობებსა და ცერემონიალურობებზე, არამედ რეალურ პრობლემებს მივხედოთ. ჩვენ ვართ ძმები, რომელბის იღვწიან ისლამისთვის. ანუ მუსლიმი ძმების საზოგადოება." მანვე ჩამოაყალიბა ათი ძირითადი პრინციპი, რომლის გარშემოც უნდა გაერთიანებულიყვნენ მუსლიმები და ებრძოლათ ისლამის პოზიციის გაუმჯობესებისთვის.

მალევე აქტიური ქადაგების წყალობით, რომელიც ეგვიპტის საზოგადოების ყოველ წრეს შეეხო, მუსლიმი ძმების საზოგადოება ძალზე გავლენიან ორგანიზაციად იქცა. მისი წევრები თითქმის ყველა სფეროში იყვნენ, მათ შორის არმიასა და მთავრობაშიც. სწორედ მუსლიმი ძმების აქტიურმა ჩარევამ 1936-1939 წლების პალესტინის აჯანყებაში იგი საერთოარაბული ყურადღების ცენტრში მოაქცია.

სახელმწიფო უფრთხოდა მუსლიმი ძმების გავლენის ზრდას. დაპირისპირებამ ზენიტს მიაღწია 1948 წელს, როდესაც საზოგადოებამ მრავალი წევრი გაგზავნა მოხალისედ პალესტინის ომში. 1948 წლის დეკემბერში მაჰმუდ ფაჰმი ან-ნუყრაში, ეგვიპტის პრემიერ-მინისტრი, კრძალავს მუსლიმი ძმების საზოგადოებას, იწყება რეპრესიები მისი წევრების წინააღმდეგ. 28 დეკემბერს მუსლიმი ძმების საზოგადოების წევრი სტუდენტი 'აბდულ-მაჯიდ აჰმად ჰასანი ორი გასროლით კლავს პრემიერ მინისტრს. ჰასან ალ-ბანნამ დაგმო ეს მკვლელობა და გამოაცხადა, რომ ამგვარ საქციელს ისლამთან კავშირი არ აქვს, თუმცა მმართველ წრეებში ანტაგონიზმი მისი და მისი ორგანიზაციის მიმართ იზრდებოდა.

1949 წლის 12 თებერვალს ალ-ბანნა თავის სიძესთან, 'აბდულ-ქარიმ მანსურთან ერთად დაიბარეს ზაქი'ალი ფაშასთან მოლაპარაკებაზე კაიროში, რომელიც გადაწყდა, რომ მუსლიმ ახალგაზრდათა საზოგადოების შტაბ-ბინაში მომხდარიყო. ზაქი 'ალი ფაშა არ გამოცხადდა შეხვედრაზე და როცა ალ-ბანნა გამოვიდა შტაბ-ბინიდან და ქუჩაში ელოდებოდა ტაქსის, იქვე მდგომმა ორმა პიროვნებამ სროლა დაიწყო. ალ-ბანნას შვიდი ტყვია მოხვდა და ადგილზევე გარდაიცვალა.

იდეოლოგია და მემკვიდრეობა

ჰასან ალ-ბანნა თუმცა მოითხოვდა ისლამის მეტ და მეტ წარმოდგენას საზოგადოებრივ ასპარეზზე, მეორე მხრივ თავის მომხრეებად იღებდა ყველას, ვინც უბრალოდ მუსლიმად -მიიჩნევდა თავს, თუნდაც ისინი შორს ყოფილიყვნენ ისლამური ცხოვრების წესიდან. მისი იდეოლოგიის შემდგომი რადიკალიზაცია საიდ ყუტბის მიერ განხორციელდა, რომელიც უკვე ადანაშაულებდა მათ, ვინც არ ცხოვრობდნენ ისლამური კანონებით, ისლამიდან განდგომაში. შედეგად ჰასან ალ-ბანნას იდეებს გარკვეულწილად ეფუძნება თანამედროვე ისლამიზმი.

ჰასან ალ-ბანნა და მისი იდეები, ისევე როგორც მუსლიმი ძმების საზოგადოება, დიდი პოპულარობით სარგებლობს როგორც მის სამშობლო ეგვიპტეში, ასევე მის ფარგლებს გარეთაც ზომიერ ისლამისტებს შორის. 2012 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებში გაიმარჯვა მუსლიმი ძმების საზოგადოების იდეოლოგიაზე დაფუძნებული თავისუფლებისა და სამართლიანობის პარტიის ლიდერმა, მოჰამედ მურსიმ, რომელსაც ამომრჩეველთა ნახევარზე მეტმა დაუჭირა მხარი.