ჩოვდარის ოქროს საბადო

ჩოვდარის ოქროს საბადო (აზერ. Çovdar qızıl yatağı) — ჩოვდარის ოქროსა და ვერცხლის საბადო მდებარეობს აზერბაიჯანის დაშქესანის რაიონის ჩრდილოეთით, სოფელ ჩოვდართან ახლოს.

საბადოს დადასტურებული მარაგი შეადგენს 51,1 ტონა მადანს, საიდანაც 11,4 ტონა დედამიწის ზედაპირზეა, ხოლო დანარჩენი მიწისქვეშ^[1].

ჩოვდარის საბადო აზერბაიჯანის ერთ-ერთი სტრატეგიულად მნიშვნელოვანი საბადოა, რომელიც ქვეყნის ეკონომიკის განვითარებასა და რესურსების მოპოვებაში დიდ როლს ასრულებს.

ისტორია და განვითარება

საბადო 1998 წელს აღმოაჩინა გეოლოგმა ა.შირინოვმა. სამუშაოების დაწყებისთვის საჭირო მზადება, მათ შორის ქარხნის მშენებლობის წინასწარი ეტაპები, 2012 წლისთვის დასრულდა. სწორედ ამ პერიოდში AIMROC-ის კონსორციუმმა ველის ექსპლუატაცია დაიწყო, ხოლო უშუალოდ მოპოვებითი სამუშაოები 2016 წელს ამოქმედდა.

2017 წლიდან საბადოს განვითარებას ხელმძღვანელობს კომპანია AzerGold-ი, აზერბაიჯანის ეკოლოგიისა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტროს მონაწილეობით^[2].

წარმოებისა და შემოსავლების მაჩვენებლები შემდეგნაირია:

2017-2021 წლებში დამზადდა 255,6 ათასი უნცია ოქრო და 484,5 ათასი უნცია ვერცხლი.
2018-2020 წლებში AzerGold-ის შემოსავალმა ჩოვდარის საბადოს ექსპლუატაციიდან 312 მილიონ დოლარს გადააჭარბა^[2].
ოქსიდის ფაზა (პირველი განვითარების ეტაპი) დასრულდა 2021 წელს, ამ პერიოდში დამზადდა 243,4 ათასი უნცია ოქრო^[3].

განვითარების გეგმები

2024 წლის მდგომარეობით, მიმდინარეობს განვითარების მეორე ეტაპი (სულფიდური ფაზა), რომელიც მოიცავს საბადოს ფლანგების წარმოებას^[3]. 2020 წელს საველე განვითარების პერიოდი 8 წლით განისაზღვრა, თუმცა რეზერვების გადაფასების შედეგად ეს ვადა 10 წლამდე გაიზარდა^[3].

ჩოვდარის საბადო აზერბაიჯანის ეკონომიკისთვის სტრატეგიულად მნიშვნელოვანი ობიექტია, რომელიც ქვეყნის რესურსების მოპოვებასა და საერთაშორისო ბაზარზე აქტიურ მონაწილეობას განაპირობებს.

არქეოლოგიური გათხრები

2021 წელს AzerGold CJSC-სა და აზერბაიჯანის მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის არქეოლოგიისა და ეთნოგრაფიის ინსტიტუტს შორის გაფორმდა ხელშეკრულება ჩოვდარში აღმოჩენილი არტეფაქტების სამეცნიერო კვლევის ჩატარების შესახებ. იმავე წლის მაისში დაიწყო ჩოვდარის ნეკროპოლისში ნაპოვნი ექსპონატების სამეცნიერო კვლევის მეორე ეტაპი^[4].

2019 წლის თებერვალში, ჩოვდარის საბადოს ტერიტორიაზე სამშენებლო სამუშაოების დროს, აღმოჩენინეს უძველესი სამარხები. სამუშაოები შეჩერდა და არქეოლოგიისა და ეთნოგრაფიის ინსტიტუტის ექსპედიცია, რომელსაც ხელმძღვანელობდნენ საფარ აშუროვი და ბახტიარ ჯალილოვი, დაიწყო ფართომასშტაბიანი გათხრები^[5].

გათხრები დაახლოებით 5 თვის განმავლობაში მიმდინარეობდა, რა დროსაც აღმოაჩინეს 156 სამარხი და 6000-ზე მეტი არტეფაქტი. კვლევებმა აჩვენა, რომ აღმოჩენილი არტეფაქტები მიეკუთვნება გვიანი ბრინჯაოსა და ადრეული რკინის ხანის ხოჯალი-გედაბაის კულტურას.

2021 წლის დეკემბერში, ჩოვდარის საბადოს მე-4 გროვის გამორეცხვის უბანზე, არქეოლოგებმა აღმოაჩინეს 58 ქვის საფლავი და მრავალფეროვანი არტეფაქტები. ამ ტერიტორიაზე საველე სამუშაოები შეჩერდა არქეოლოგიური კვლევების მიზნით. გათხრებს განაგრძობს აზერბაიჯანის მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის არქეოლოგიის, ეთნოგრაფიისა და ანთროპოლოგიის ინსტიტუტი. ჩოვდარის ნეკროპოლისი წარმოადგენს მნიშვნელოვანი ისტორიული და კულტურული მემკვიდრეობის ნაწილს, რომელიც აზერბაიჯანის უძველესი ეპოქების დასახლებების, რწმენისა და კულტურის შესწავლაში მნიშვნელოვან ინფორმაციას იძლევა^[6].

სქოლიო

[1] "Çovdar" yatağı

[:0-2] 2.0 ^2.1 Доходы AzerGold от разработки месторождения Човдар за 3 года превысили $310 млн

[:1-3] 3.0 ^3.1 ^3.2 Закир Ибрагимов: В рамках первой фазы эксплуатации месторождения «Човдар» добыто более 243 тыс. унций золота

[4] Начался второй этап научных исследований Човдарского некрополя

[5] Ancient cemetery found in Chovdar non-ferrous metal ore deposit

[6] Уникальная археологическая находка в Дашкесане - ФОТО

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]