შემოქმედებითი ნამუშევრის ლიცენზია
შემოქმედებითი ნამუშევრის (CC) ლიცენზია, იგივე Creative Commons ლიცენზია (ინგლ. Creative Commons license) – საავტორო უფლებების საჯარო ლიცენზია, რომელიც საშუალებას იძლევა უფასოდ გავრცელდეს სხვაგვარად საავტორო უფლებებით დაცული "ნამუშევარი". CC უზრუნველყოფს ავტორის მოქნილობას (მაგალითად, მათ შეუძლიათ აირჩიონ ნებადართული ნაწარმოების მხოლოდ არაკომერციული გამოყენება) და იცავს ხალხს, რომელთა ლიცენზიის დაცული პროდუქცია ხდება პლაგიატიზმის მსგვერპლი. [1][2][3][4][5]
| შემოქმედებითი ნამუშევრის ლიცენზია | |
|---|---|
 | |
 | |
| გამოვიდა | 2002 წლის 16 დეკემბერი |
| შემქმნელი | ლოურენს ლესიგი და ერიკ ელდრედი |
| ლიცენზიის სახეები |
|
| კომპანია | Creative Commons |
ლიცენზიის რამდენიმე ტიპი არსებობს. თითოეული ლიცენზია განსხვავდება რამდენიმე კომბინაციით, რაც განაწილების პირობებს განაპირობებს. ლიცენზიები გამოიცა 2002 წლის 16 დეკემბერს Creative Commons– ის მიერ, რომელიც არის აშშ – ის არაკომერციული კორპორაცია, ის დაარსდა 2001 წელს. ასევე არსებობს ლიცენზიების პაკეტის ხუთი ვარიანტი, რომელთა რაოდენობაა 1.0 – დან 4.0 – მდეა. 2013 წლის ნოემბერში გამოშვებული, 4.0 ლიცენზიის პაკეტი ყველაზე აქტუალურია. 2014 წლის ოქტომბერში, ღია ცოდნის ფონდმა დაამტკიცა Creative Commons CC BY, CC BY-SA და CC0 ლიცენზიები, როგორც შინაარსისა და მონაცემების "ღია განმარტების" შესაბამისად.[6][7][8]
ისტორია და საერთაშორისო გამოყენება
რედაქტირება
ლოურენს ლესიგმა და ერიკ ელდრედმა შექმნეს ლიცენზია (CCL) 2001 წელს, რადგან მათ დაინახეს ლიცენზიის საჭიროება საავტორო უფლებებში. CCL საშუალებას აძლევს ავტორს შეინარჩუნოს თავისი ინოვაციის უფლება, რათა იგი დაიცვას უნებლიე პლაგიატისგან. 2011 წლის ივლისის მდგომარეობით, ლიცენზიები გადატანილ იქნა 50 – ზე მეტ იურისდიქციაში.[9]
ლიცენზიის ჩინური გამოყენება
რედაქტირებაCreative Commons– თან თანამშრომლობით, ჩინეთის მთავრობა მოერგო Creative Commons– ის ლიცენზიას. ჩინეთში არსებული კანონები ზღუდავენ პატენტების გამოყენეას და წარმოებას.
ინფო-კომუნიზმი დასავლეთში
რედაქტირებაინფო-კომუნიზმმა დასავლურ სამყაროში დიდი მოწონება დაიმსახურა.[10] დასავლეთის საპატენტო კანონი ითვალისწინებს, რომ არსებობს სავაჭრო გამოგონების გამოყენების უფლება, ამან კი პატენტის წარმოება შეძლებისდაგვარად შეასუსტა. MIT– ის მკვლევარებმა, რიჩარდ სტალმანის ხელმძღვანელობით შექმნეს ზოგადი სახალხო ლიცენზია (GPL), რაც იყო Creative Commons ლიცენზიის წინამორბედი, რომელიც დაფუძნებული იყო მოქმედი ამერიკული საავტორო უფლებებისა და პატენტის კანონით. დღეს მეცნიერები ამტკიცებენ, რომ ვიკიპედია არის ინფო-კომუნისტური მოძრაობის მანიფესტაცია.
მოქმედი სამუშაოები
რედაქტირებალიცენზირებული ნამუშევარი რეგულირდება საავტორო უფლებების შესახებ მოქმედი კანონით. ეს საშუალებას აძლევს Creative Commons ლიცენზიებს გამოიყენონ ყველა ნამუშევარი, რომლებიც საავტორო უფლებებს ექვემდებარება, მათ შორის: წიგნები, სპექტაკლები, ფილმები, მუსიკა, სტატიები, ფოტოსურათები, ბლოგები და ვებსაიტები.
პროგრამული უზრუნველყოფა
რედაქტირებამიუხედავად იმისა, რომ პროგრამული უზრუნველყოფა აგრეთვე რეგულირდება საავტორო უფლებების შესახებ კანონით და გამოიყენება CC- ს ლიცენზიები, CC რეკომენდაციას ანიჭებს მას პროგრამულ უზრუნველყოფაში არ გამოიყენონ, განსაკუთრებით არსებული პროგრამული უზრუნველყოფის ლიცენზიებთან ჩამორჩენილი თავსებადობის შეზღუდვების გამო.[11][12] ამის ნაცვლად, დეველოპერებმა შეიძლება გამოიყენონ პროგრამული უზრუნველყოფის უფრო თავისუფალი და ღია წყაროების ლიცენზიები. პროგრამული უზრუნველყოფისთვის FOSS– ის ლიცენზირების გამოყენების შემთხვევაში არსებობს რამდენიმე გამოყენების მაგალითი CC– ს ლიცენზიების გამოყენებისთვის, რომლითაც მითითებულია „უფასო“ ლიცენზიის მოდელი; ამასთან, Creative Commons ლიცენზიის გამოყენებამ შეიძლება არ შეცვალოს უფლებები, რომლებიც დაშვებულია სამართლიანი გამოყენებით ან სამართლიანი გარიგებით ან ახდენს შეზღუდვებს, რომლებიც არღვევს საავტორო უფლებების გამონაკლისს. გარდა ამისა, Creative Commons– ის ლიცენზიები არ არის ექსკლუზიური და გაუქმებადი. Creative Commons– ის ლიცენზიით მიღებული ნებისმიერი ნამუშევარი ან ნამუშევრის ასლები შეიძლება გამოყენებულ იქნას ამ ლიცენზიის შესაბამისად.[13]
წინაპირობები
რედაქტირებაიმ შემთხვევაში, თუ ავტორს უფლებათა ხელშეკრულებით გადაცემა სურს, ლიცენზიატს უნდა ჰქონდეს განსაკუთრებული უფლებები ნაწარმოებზე. თუ ნაწარმოები უკვე გამოქვეყნებულია საჯარო ლიცენზიის საფუძველზე, მისი ატვირთვა შეუძლია ნებისმიერ მესამე პირს, კიდევ ერთხელ სხვა პლატფორმაზე, თავსებადი ლიცენზიის გამოყენებით.
რესურსები ინტერნეტში
რედაქტირებასქოლიო
რედაქტირება- ↑ Shergill, Sanjeet. (2017-05-06) The teacher's guide to Creative Commons licenses. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2018-06-26. ციტირების თარიღი: 2018-03-15
- ↑ What are Creative Commons licenses? (June 16, 2015). ციტირების თარიღი: 2018-03-15
- ↑ Creative Commons licenses. ციტირების თარიღი: 2018-03-15
- ↑ Creative Commons licenses. ციტირების თარიღი: 2018-03-15
- ↑ The Creative Commons licenses. ციტირების თარიღი: 2018-03-15
- ↑ Open Definition 2.1 დაარქივებული January 27, 2017, საიტზე Wayback Machine. on opendefinition.org
- ↑ licenses დაარქივებული March 1, 2016, საიტზე Wayback Machine. on opendefinition.com
- ↑ Creative Commons 4.0 BY and BY-SA licenses approved conformant with the Open Definition დაარქივებული March 4, 2016, საიტზე Wayback Machine. by Timothy Vollmer on creativecommons.org (December 27th, 2013)
- ↑ Firer-Blaess, Sylvain; Fuchs, Christian (2014-02-01). „Wikipedia: An Info-Communist Manifesto“. Television & New Media (ინგლისური). 15 (2): 87–103. doi:10.1177/1527476412450193. ISSN 1527-4764.
- ↑ View of Info-communism? Ownership and freedom in the digital economy | First Monday. ციტირების თარიღი: 2021-04-19
- ↑ Creative Commons FAQ: Can I use a Creative Commons license for software?. Wiki.creativecommons.org (July 29, 2013). ციტირების თარიღი: September 20, 2013
- ↑ Non-Software Licenses en. ციტირების თარიღი: 2020-11-13
- ↑ What happens if the author decides to revoke the CC license to material I am using?. ციტირების თარიღი: July 26, 2015