კილონოვა: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary |
No edit summary |
||
ხაზი 1:
[[File:Neutron star merger animation ending with kilonova explosion.webm|thumb|ორი ნეიტრონული ვარსკვლავის შეჯახების ანიმაცია.]]
[[File:Eso1733s Artist's impression of merging neutron stars.jpg|thumb|ორი ნეიტრონული ვარსკვლავის შეჯახებისა და გრავიტაციული ტალღების წარმოქმნის მხატვრული წარმოსახვა]]
'''კილონოვა''' ({{lang-en|Kilonova}}) — გარდამავალი ასტრონომიული მოვლენა, რომელიც [[კომპაქტური ვარსკვლავი|კომპაქტურ]] ორმაგ (ბინარულ) [[ბინარული სისტემა|სისტემაში]] მაშინ ხდება, როდესაც ორი [[ნეიტრონული ვარსკვლავი]] ან ნეიტრონული ვარსკვლავი და [[შავი ხვრელი]] ერთმანეთს ერწყმის. მიჩნეულია, რომ კილონოვები გამოყოფს [[გამა-გამოსხივება|გამა-გამოსხივების]] მოკლე ჭავლებს და ძლიერ ელექტრომაგნიტურ რადიაციას, რისი მიზეზიც იმ მძიმე [[R-პროცესი|r-პროცესული]] ატომბირთვების ბირთვების [[რადიოაქტიური დაშლა]]ა, რომლებიც შერწყმის პროცესში წმინდად [[იზოტროპი|იზოტროპიულად]] წარმოიქმნება და ამოიტყორცნება.<ref name=Tanvir2013>{{Cite journal |doi=10.1038/nature12505 |pmid=23912055 |title=A 'kilonova' associated with the short-duration γ-ray burst GRB 130603B |journal=Nature |volume=500 |issue=7464 |pages=547–549 |year=2013 |last1=Tanvir |first1=N. R. |last2=Levan |first2=A. J. |last3=Fruchter |first3=A. S. |last4=Hjorth |first4=J. |last5=Hounsell |first5=R. A. |last6=Wiersema |first6=K. |last7=Tunnicliffe |first7=R. L. |arxiv=1306.4971 |bibcode=2013Natur.500..547T |s2cid=205235329 }}</ref>
Line 13 ⟶ 14:
==დაკვირვებები==
[[File:Hubble observes first kilonova.jpg|thumb|კილონოვაზე დაკვირვება [[ჰაბლის კოსმოსური ტელესკოპი]]ს მიერ.<ref>{{cite web |title=Hubble observes source of gravitational waves for the first time |url=https://www.spacetelescope.org/news/heic1717/ |website=www.spacetelescope.org |access-date=18 October 2017}}</ref>]]
კილონოვას შესახებ პირველი დაკვირვებადი ვარაუდი 2008 წელს გაჩნდა, მოკლე გამა-გამოსხივების ჭავლ GRB 080503-ის შემდეგ,<ref>{{Cite journal |last1=Perley |first1=D. A. |last2=Metzger |first2=B. D. |last3=Granot |first3=J. |last4=Butler |first4=N. R. |last5=Sakamoto |first5=T. |last6=Ramirez-Ruiz |first6=E. |last7=Levan |first7=A. J. |last8=Bloom |first8=J. S. |last9=Miller |first9=A. A. |year=2009 |title=GRB 080503: Implications of a Naked Short Gamma-Ray Burst Dominated by Extended Emission |journal=The Astrophysical Journal |language=en |volume=696 |issue=2 |pages=1871–1885 |doi=10.1088/0004-637X/696/2/1871 |arxiv=0811.1044 |bibcode=2009ApJ...696.1871P|s2cid=15196669 }}</ref> რომელშიც მკრთალი ობიექტი ერთი დღის შემდეგ ოპტიკურ და ინფრაწითელ სინათლეში გამოჩნდა და სწრაფად გაქრა. კიდევ ერთი კილონოვას შესახებ ვარაუდი 2013 წელს გაჩნდა, მოკლე ხანგრძლივობის გამა-გამოსხივების აფეთქება GRB 130603B-ის შემდეგ; ამ შემთხვევაში, შორეული კილონოვას მკრთალი ინფრაწითელი გამოსხივება ჰაბლის კოსმოსურმა ტელესკოპმა დააფიქსირა.<ref name=Tanvir2013/>
| |||