აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკა: განსხვავება გადახედვებს შორის

|მშობლიური სახელი = =<nowiki></nowiki>

|მმართველის ტიპი = მთავრობის<br /> თავმჯდომარე

|მმართველი = [[თორნიკე რიჟვაძე]]

|მმართველის ტიპი2 = უმაღლესი საბჭოს<br /> თავმჯდომარე

|მმართველი2 = [[დავით გაბაიძე]]

|რეგიონის კოდი = GE-AJ

'''აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკა''' — ავტონომიური რესპუბლიკა [[საქართველო]]ს შემადგენლობაში, რომელიც [[1990]] წელს წარმოიქმნა ყოფილი [[აჭარის ასსრ]]-ის ბაზაზე. მოიცავს ისტორიულ–გეოგრაფიული პროვინცებს, [[აჭარა|აჭარასა]]სა და ნაწილობრივ [[ჭანეთი]]ს, [[გურია|გურიის]], [[მაჭახელი|მაჭახლისა]]სა და [[სამცხე|სამცხის]] ტერიტორიებს. ავტონომიურ რესპუბლიკას გააჩნია საკუთარი კონსტიტუცია და მმართველობის ორგანოები, ასევე [[აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის დროშა|საკუთარი დროშა]] და [[აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის გერბი|გერბი]]. რეგიონის საერთაშორისო კოდია — GE-AJ. აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკაში შედის ექვსი მუნიციპალიტეტი. რესპუბლიკის ადმინისტრაციული ცენტრია — ქ. [[ბათუმი]].

[[Fileფაილი:Ajara map–ka.png|thumb|right|250px]]

აჭარა განლაგებულია საქართველოს სამხრეთ-დასავლეთ ნაწილში, [[შავი ზღვა|შავი ზღვის]] სანაპირო ზოლზე, სამხრეთით ესაზღვრება [[თურქეთი|თურქეთს]]. ფართობი შეადგენს 29002919 კვ.კმ–ს, მოსახლეობა – დაახლოებით333 334953 ათასსკაცს (2014), მოსახლეობის სიმჭიდროვე – 130114,4 კაცს 1 კმ²-ზე. ავტონომიის ადმინისტრაციული ცენტრია ქალაქი ბათუმი. ავტონომიის ტერიტორიაზე 342340 დასახლებული პუნქტია, მათ შორის:

აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკა ადმინისტრაციულად 6 მუნიციპალიტეტად იყოფა:

აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკა მდებარეობს საქართველოს სამხრეთ-დასავლეთ ნაწილში. მისი ტერიტორია წარმოადგენს [[მესხეთის ქედი]]ს დასავლეთ ნაწილში შემავალი [[მთა|მთებისა]] და [[ხეობა|ხეობების]] სისტემას, რომელსაც შუაზე კვეთს რეგიონის მთავარი [[მდინარე-]] — [[აჭარისწყალი]]. დასავლეთიდან მას ესაზღვრება [[შავი ზღვა]]. ზღვის სანაპირო ზონა ზოგან საკმაოდ განიერია და ქმნის პლაჟებს (ბათუმი, ჩაქვი, ქობულეთი), ხოლო ზოგან უშუალოდ ესაზღვრება მესხეთის ქედის ციცაბო ფერდობებს (მწვანე კონცხი). სანაპირო ზონა მოიცავს დაბლობ რაიონებსა და მთის ფერდობებს 100-200 მ სიმაღლემდე. უფრო აღმოსავლეთით, 200-1000 მ სიმაღლეთა შუალედში, გორაკ-ბორცვიანი რელიეფი იცვლება მთიანი ზონით, რომელიც მესხეთის, არსიანისა და შავშეთის ქედების ფერდობებზე გადადის მაღალმთიან ზონაში 1 0001000-2 0002000 მ და უფრო დიდ სიმაღლეებზე. აჭარის ყველაზე მაღალი მთებია კენჭაული და ხინო, რომლებიც 3 0003000 მ სიმაღლეს ვერ აღწევს და არ გააჩნია მუდმივი თოვლის საფარი. თუმცა, გოდერძის უღელტეხილზე (2 0252025 მ) და მაღალი მთების ფერდობებზე თოვლის საფარის ხანგრძლივობა 7-8 თვემდე აღწევს. მთებს აჭარის არ-ისავტონომიური რესპუბლიკის ტერიტორიის 80 % უჭირავს, მთისწინეთს - 15 %, დაბლობებით კი დაკავებულია რესპუბლიკის ტერიტორიის მხოლოდ 5 % (2 9002900 კმ2კმ²).

ტყეებს[[ტყე]]ებს უკავია რესპუბლიკის ფართობის 65 %. ეს მაჩვენებელი გამორჩეულად მაღალია საქართველოს (39,1 %), მეზობელი [[თურქეთი]]ს (11 %) და მთლიანად მსოფლიოს (27 %) შესაბამის მაჩვენებლებთან. ტყის მასივების ყველაზე მეტი წილი მოდის [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 1000-2000 მ-ის ფარგლებში და შეადგენს 61 %. ტყით დაფარული ფართობების ნახევარზე მეტი, 55,9 % მოდის 31 გრადუსისა და მეტი დაქანების ფერდობებზე. ტყეების ფართობები შეადგენს 2379023 790,8 ჰა-ს. ტყის მერქნული რესურსი მოიცავს წიწვოვან (ფართობი – 875ჰა875 ჰა) და ფოთლოვან (ფართობი – 22404ჰა22 404 ჰა) ტყეებს.

[[1921]] წელს [[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის კონსტიტუცია|საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის კონსტიტუციით]] აჭარას (სამუსლიმანო საქართველო, ბათუმის მხარე) მიენიჭა ადგილობრივ საქმეებში ავტონომიური მმართველობის უფლება. 1921 წლის 16 მარტს რუსეთსა და თურქეთს შორის ხელმოწერილი მოსკოვის შეთანხმების მე-2 მუხლის მიხედვით თურქეთმა დაუთმო რუსეთს ქალაქი ბათუმი და მიმდებარე ტერიტორიები იმ პირობით, რომ ადგილობრივი მოსახლეობა ისარგებლებდა ავტონომიის უფლებით. 1921 წლის 16 ივლისს ([[საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|საქართველოს სსრ]]) შემადგენლობაში შეიქმნა [[აჭარის ავტონომიური საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა]]. 1921 წლის მარტის მოსკოვის ხელშეკრულების პირობები გაიმეორა 1921 წლის 13 ოქტომბერს, ერთის მხრივ, ოსმალეთის მთავრობასა და, მეორეს მხრივ, აზერბაიჯანის, სომხეთისა და საქართველოს სოციალისტური რესპუბლიკების მთავრობებს შორის დადებულმა [[ყარსის ხელშეკრულება]]მ. 1990 წელისწლის 10 დეკემბერს აჭარის ასსრ-ის XI მოწვევის უმაღლესმა საბჭომ რიგგარეშე სხდომაზე განიხილა აჭარის ასსრ-ის კონსტიტუციაში (ძირითადი კანონი) ცვლილებების შეტანა და მხარი დაუჭირა ავტონომიური რესპუბლიკის გერბის შეცვლასა და თვითსახელწოდებასთვით სახელწოდებას. რესპუბლიკის სახელწოდებიდან ამოღებულ იქნა სიტყვები „საბჭოთა სოციალისტური“. 1995 წლის [[საქართველოს კონსტიტუცია]]მ შეუნარჩუნა აჭარისაჭარას ავტონომიური რესპუბლიკის სტატუსი.

აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავარი კანონია - აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის კონსტიტუცია.

ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი წარმომადგენლობითი ორგანოა აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭო, რომელიც შედგება ავტონომური რესპუბლიკის ტერიტორიაზე მცხოვრები საქართველოს მოქალაქეების მიერ 4 წლის ვადით, პროპორციული საარჩევნო სისტემით არჩეული 15 და მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემით არჩეული 6 დეპუტატისაგან. უმაღლესი საბჭოს დეპუტატისდეპუტატი შეიძლება გახდეს საარჩევნო უფლების მქონე საქართველოს მოქალაქე 25 წლის ასაკიდან.

1991 წლის 23 ივნისს ჩატარდა აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის უზენაესი საბჭოს პირველი მრავალპარტიული არჩევნები. საერთო სიაში ირიცხებოდა 228. 749 ამომრჩეველი. კენჭისყრაზე მონაწილეობდა 137. 817 კაცი, ანუ 60.,2 %. ხმები განაწილდა შემდეგნაირად: საარჩევნო ბლოკი „აჭარა“ — 24. 992 ხმა (19,31 %); აჭარის რეგიონალური ორგანიზაცია „მრგვალი მაგიდა თავისუფალი საქართველო“ — 59. 949 ხმა (47,11 %); საქართველოს დამოუკიდებელი კომპარტიის აჭარის საოლქო ორგანიზაცია — 22. 180 ხმა (17,57 %); საარჩევნო ბლოკი „ეკონომიკური აღორძინება“ — 7.8557855 ხმა (6,19 %); სრულიად საქართველოს რუსთაველის საზოგადოების აჭარის რეგიონალური ორგანიზაცია — 4.3754375 ხმა (3,46 %); სრულიად საქართველოს მშვიდობისა და თავისუფლების პარტიის ბათუმის საქალაქო, ქობულეთის, ხელვაჩაურის, ქედის, შუახევისა და ხულოს რაიონულმა ორგანიზაციებმა — 4.8354835 ხმა (5,46 %). ორმოციდან 24 საარჩევნო ოქში არჩევნები გაიმართა განმეორებით, 11 ოლქში მოეწყო კენჭისყრის მეორე ტური.

* [[2001]]-[[2004]] — [[ალექსანდრე გობრონიძე]];

* [[2004]] — [[გიორგი ცინცქილაძე]];

რესპუბლიკის აღმასრულებელი ორგანოა - აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობა, რომელიც შედგება მთავრობის თავმჯდომარისა და მინისტრებისგან, მთავრობა ანგარიშვალდებულია საქართველოს პრეზიდენტისა და უმაღლესი საბჭოს წინაშე. [[საქართველოს პრეზიდენტი|საქართველოს პრეზიდენტი,]] მთავრობის თავმჯდომარის კანდიდატურას ბოლო არჩევნებში გამარჯვებულ სუბიექტთაც კონსულტაციების შემდეგ წარუდგენს უმაღლეს საბჭოს დასამტკიცებლად .

* [[აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკისფინანსთარესპუბლიკის ფინანსთა და ეკონომიკის სამინისტრო]];|
* [[აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ფინანსთაჯანმრთელობის და ეკონომიკისსოციალური დაცვის სამინისტრო;]];

* [[აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ჯანმრთელობისსოფლის და სოციალური დაცვისმეურნეობის სამინისტრო;]];

* [[აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის სოფლისგანათლების, მეურნეობისკულტურისა და სპორტის სამინისტრო;]];

| აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკა || 245, 286 || {{ზრდა}} 309, 768 || {{ზრდა}} 354, 179 || {{ზრდა}} 392, 707 || {{კლება}} 381,5 500 || {{კლება}} 376, 016 || {{კლება}} 333, 953 || {{ზრდა}} 340, 200 || {{ზრდა}} 343, 000 || {{ზრდა}} 346, 300

| ქ. ბათუმი || 82, 328 || 100, 603 || 122, 815 || 136, 609 || 137, 500 || 121, 806 || 152, 839 || 158, 200 || 160, 800 || 163, 400

| ქედის || 17, 204 || 19, 065 || 19, 232 || 19, 928 || 19, 100 || 20, 024 || 16, 760 || 16, 800 || 16, 800 || 16, 800

| ქობულეთის || 54, 401 || 70, 717 || 78, 382 || 88, 107 || 89, 400 || 88, 063 || 74, 794 || 74, 100 || 73, 600 || 73, 400

| შუახევის || 20, 324 || 23, 196 || 23, 081 || 25, 113 || 17, 900 || 21, 850 || 15, 044 || 15, 100 || 15, 100 || 15, 100

| ხელვაჩაურის || 42, 870 || 61, 905 || 71, 887 || 83, 562 || 85, 200 || 90, 843 || 51, 189 || 51, 500 || 51, 800 || 52, 100

| ხულოს || 28, 159 || 34, 282 || 38, 782 || 39, 388 || 32, 400 || 33, 430 || 23, 327 || 24, 500 || 25, 000 || 25, 500

რეგიონში მაუწყებლობს ორი რეგიონული [[ტელევიზია]] და ერთი [[რადიო]]: საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზია და რადიო , ტელეარხი-25, რადიო აჭარა FM-104.5.

ასევე ბეჭდური მედია: გაზეთები: „აჭარა“ „ბათუმელები“, „აჭარა პ.ს", „ჩემი ქობულეთი“, „შუახევი“ და ჟურნალი „ჭოროხი“ .

ციხებიციხეები: [[პეტრას ციხე]], [[თამარის ციხე]], [[გონიოს ციხე]], [[ხირხათის ციხე]], [[ბეგოშვილების ციხე]], [[ცივასულას ციხე]], [[საღორეთის ციხე]], [[გულების ციხე]], [[ტაკიძეების ციხე]], [[კავიანის ციხე]], [[ჭვანის ციხე]], [[ოქროპილაურის ყალაბოინი]], [[მთისუბნის ციხე]], [[ვარდიციხე]], [[ჩხუტუნეთის ციხე]], [[ყოროლისთავის ციხე]], [[ალამბრის კოშკი]], [[ნიგაზეულის ციხე-გალავანი]].

ეკლესიები: [[სხალთის ეკლესია]], [[ვანაძეების ნასაყდრალი]], [[ვერნების ეკლესია]], [[თხილვანის ეკლესია]], [[ცხმორისის ეკლესია]], [[ქვახიდის სერის ეკლესია]], [[ცხრაფონის ამაღლების საყდარი]], [[თეთროსანის ეკლესია]], [[ქაქუთის მთავარანგელოზი]], [[ხინოწმინდა|ხინოს კათედრალი]].