ფუნდამენტალიზმი: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ხაზი 53:
ისლამური ფუნდამენტალიზმის საგანმა დასავლეთის ყურადღება [[1979]] წელს [[ირანი|ირანში]] მომხდარი რევოლუციის შემდეგ მიიპყრო, როდესაც სეკულარი შაჰის მონარქია დაემხო და ისლამური რესპუბლიკა ჩამოყალიბდა. ყურადღების გაორმაგება კი [[2001]] წლის [[11 სექტემბრის ტერაქტი|11 სექტემბრის ტერაქტის]] შემდეგ მოხდა, როცა მსოფლიომ ისლამისტური ტერორისტული ორგანიზაციის [[ალ-კაიდა|„ალ-ქაიდას“]] შესახებ შეიტყო. ამ მოვლენებმა დასავლეთში შექმნა მცდარი წარმოდაგენა, რომ ისლამი და ისლამური ფუნდამენტალიზმი მჭიდროდაა ერთმანეთთან დაკავშირებული ან უფრო მეტიც, იდენტურია. მაგრამ ყველა მუსლიმი არ ფიქრობს, რომ [[ყურანი]] ღმერთის უნაკლო სიტყვაა და რომ მასში გაწერილი მორალური კოდექსი მკაცრად უნდა იყოს ცხოვრებაში გატარებული. უფრო მეტიც, მუსლიმთა უმეტესობა არ იზიარებს მოსაზრებას, რომ სახელმწიფო და საზოგადოება ისლამური რელიგიური კანონებით უნდა იმართებოდეს.
ისლამისტური მოძრაობების ხასიათი სხვდასხვაგვარია მსოფლიოს სხვადასხვა რეგიონში. ზოგიერთი მათგანი იყენებს ტერორისტულ მეთოდებს, ზოგირეთი არა. მათი ნაწილი მემარცხენე მარქსისტული იდეოლოგიისგან სესხულობს იდეებს, ნაწილი კი უფრო კონსერვატიულია. თუმცა მათი უმეტესობა იზიარებს წმინდა წიგნის მორალური კოდექსის უპირობო დაცვას. მათ მიაჩნიათ, რომ რელიგია განსაზღვრავს ცხოვრების ყველა ასპექტს, შესაბამისად, [[პოლიტიკა]] და [[რელიგია]] განუყოფელია. ისლამისტ ფუნდამენტალისტებს სჯერათ, რომ ისინი საღვთო ომის - [[ჯიჰადი|ჯიჰადის]] პროცესში იმყოფებიან, სადაც მათი მტერი ბოროტი ძალებია, როგორიცაა ებრაული და მასონური კონსპირაციები. თუმცა მესიანიზმი სუნიტურ ისლამურ ფუნდამენტალიზმში შედარებით სუსტ მნიშვნელობას ატარებს, ვიდრე ეს არის ქრისტიანულ, ებრაულ ფუნდამენტალიზმსა და შიიტურ [[ისლამი|ისლამში]].<ref>Ben-dor, G. 2007. The Uniqueness of Islamic Fundamentalism. Taylor & Francis Online. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/09546559608427356</ref>
ისლამური მოძრაობები თითქმის ყველა ისლამურ სახელმწიფოში პოლიტიკურ მნიშვნელობას ატარებენ, რადგან ისინი არსებულ სეკულარულ პოლიტიკურ პარტიებზე უკეთ ახდენენ სოციალური და პოლიტიკური პროტესტის მობილიზებას. მაგრამ მიუხედავად იმისა, რომ [[საუდის არაბეთი]] და სხვა ნავთობმომპოვებელი [[სპარსეთის ყურე|სპარსეთის ყურის]] ქვეყნები ისლამური კანონების მკაცრი დამცველებად გვევლინებიან, ისინი მაინც აწყდებიან შიდა ოპოზიციას სხვადასხვა ფუნდამენტალისტური ჯგუფებისგან. ამის მიზეზი, ამ ქვეყნების პროდასავლური ეკონომიკური პოლიტიკები და მმართველ სამეფო ოჯახებში სიმდიდრის ექსტრემალური კონცენტრაციაა, რაც მათ ამორალურ ცხოვრების წესს განაპირობებს.
ხაზი 61:
ისლამის ისტორიის განმავლობაში პერიოდულად ხდებოდა პურიტანული მოძრაობების გამოღვიძება, რომლებიც [[მუჰამედი|მუჰამედის]] სწავლების დაცვას და წმინდა ისლამის აღდგენას ითხოვდნენ. ევროპული კოლონიალური მმართველობის პერიოდში გაჩნდა იდეა ისლამის „რაციონალიზაციის“, რომელიც თანხმობაში იყო მეცნიერებასა და [[დემოკრატია|დემოკრატიასთან]] და ამ მიდგომით მუსლიმები ევროპულ დომინაციასგან უნდა გათავისუფლებულიყვნენ. ამგვარი ხედვა ბევრმა ფუნდამენტალისტმა აითვისა, მაგრამ დაგმო დემოკრატიის საფუძვლები, რაც ღვთის კანონების უალტერანტივობით ახსნეს. მუსლიმებთან ერთად, ებრაელი და ქრისტიანი ფუნდამენტალისტების ნაწილი ამავე მიზეზით უარყოფდნენ დემოკრატიას.
ისლამისტურ მოძრაობებში დასავლეთის ყურადღებას იპყრობს პალესტინური „ჰამასი“, რომელიც [[1987]] წელს დაარსდა. „ჰამასი“ შეიქმნა ისრაელის მიერ პალესტინური ტერიტორიების ოკუპაციის საბრძოლველად. ეს არის ამ მოძრაობების ნაციონალისტური განზომილება, მაგრამ ის ამავე დროს პალესტინაში ისლამური სახელმწიფოს ჩამოყალიბებას მოითხოვს. „ჰამასი“ უარყოფდა პალესტინური სახელმწიფოს შექმნას დასავლეთ სანაპიროსა და [[ღაზის სექტორი|ღაზის სექტორში]], ის მოწოდებული იყო ჯიჰადისკენ, რომელსაც მდინარე [[იორდანე|იორდანედან]] ხმელთაშუაზღვამდე ტერიტორია ებრალებისგან უნდა გაეთავისუფლებინა. ის საკუთარ ტერორისტულ მეთოდებს ლეგიტიმურად აცხადებს ოკუპაციურ ძალასთან საბრძოლველად. როგორც სხვა ისლამისტური მოძრაობები ახლო აღმოსავლეთში, „ჰამასიც“ მოსახლეობას სოციალურ სერვისებს, სკოლებს, კლინიკებს და საკვების ვაუჩერებს სთავაზობს. ამგვარი საქველმოქმედო საქმიანობა ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი საკითხია პალესტინელთა მხარდაჭერის მოსაპოვებლად.<ref>Abu-Amr, Z. 1993. Hamas: A Historical and Political Background. Journal of Palestine Studies. University of California Press</ref>
[[2006]] წლის იანვარში „ჰამასმა“ პალესტინურ არჩევნებში გაიმარჯვა და მთავრობის ჩამოყალიბება დაევალა. ამ პერიოდიდან პოლიტიკურ დისკუსიებში გაჩნდა სპეკუალცია, რომ ორგანიზაცია უფრო ზომიერი და არაძალადობრივი გახდებოდა. 2006 წლის შემდეგ, „ჰამასის“ ლიდერები პერმანენტულად გამოთქვამენ ნებას 1967 წლის საზღვრებში შეიქმნას ორი სახელმწიფო. ამგვარი ნება დადასტურდა ორგანიზაციის [[2017]] წლის პოლიტიკის ზოგადი პრინციპების დოკუმენტში.
| |||