|
და ვსო მორჩა ამბავი ამაზე
[[ფაილი:Global Temperature Anomaly.svg|მინი|ხმელეთსა და ოკეანეში ტეპმერატურის ცვლილება 1880 წლიდან 2014 წლამდე.]]
'''გლობალური დათბობა''' — [[დედამიწა|დედამიწის]] [[ატმოსფერო]]ს მიწისპირა ფენის და [[მსოფლიო ოკეანე|მსოფლიო ოკეანის]] საშუალო წლიური ტემპერატურის სწრაფი ზრდის პროცესი.
ატმოსფეროს საშუალო ტემპერატურა დედამიწის ზედაპირზე ბოლო საუკუნის განმავლობაში 0.74 ± 0.18 °C-ით გაიზარდა. [[კლიმატის ცვლილების კონვენცია|კლიმატის ცვლილების სამთავრობათშორისო ჯგუფის]] (IPCC) დასკვნით "დედამიწის ატმოსფეროს საშუალო ტემპერატურის ზრდა მე-20 საუკუნის შუა წლებიდან სავარაუდოდ განპირობებულია ანთროპოგენური (ანუ ადამიანის საქმიანობის შედეგად წარმოქმნილი) [[სათბურის აირები]]ს კონცენტრაციის ზრდით", რომლის შედეგადაც ძლიერდება ატმოსფეროს [[სათბურის ეფექტი]], რაც დედამიწის ქერქისა და ქვემო ატმოსფეროს გახურებას იწვევს. 21–ე საუკუნეში მოსალოდნელია დედამიწის ატმოსფეროს საშუალო ტემპერატურის შემდგომი ზრდა 1,1 – 6,4 °C–ით. სათბური აირების კონცენტრაციის ზრდის შეჩერების შემთხვევაშიც კი ეს დათბობა კიდევ ათას წელს გაგრძელდება. მხოლოდ ამის შემდეგ არის მოსალოდნელი დარღვეული წონასწორობის ხელალხალი დამყარება და საშუალო ტემპერატურის დასტაბილურება.
ატმოსფეროს საშუალო ტემპერატურის ზრდა გამოიწვევს [[ზღვის დონე|ზღვის დონის]] აწევას. გაიზრდება [[კატასტროფა|კატასტროფული]] [[კლიმატი|კლიმატური]] მოვლენების სიხშირე და სიმძლავრე, შეიცვლება [[ატმოსფერული ნალექები|ნალექების]] რაოდენობა და განაწილება. შეიცვლება აგრეთვე სოფლის მეურნეობის მოსავლიანობა, შემცირდება [[მყინვარი|მყინვარები]], გადაშენდება ცოცხალი ორგანიზმების ზოგიერთი სახეობები, გაიზრდება [[დაავადება]]თა რიცხვი.
ჯერჯერობით უცნობია დედამიწის რომელი რეგიონი უფრო მეტად დაზარალდება ამ ცვლილებების შედეგად. [[სახელმწიფო]]თა უმრავლესობამ ხელი მოაწერა [[კიოტოს ოქმი|კიოტოს ოქმს]], რომელიც ატმოსფეროში სათბურის აირების გაფრქვევათა შემცირებას ისახავს მიზნად. თუმცა არ წყდება დებატები იმის შესახებ, თუ რა უფრო რაციონალურია: გლობალური დათბობის შეჩერების ან შემოტრიალების მცდელობა თუ [[ადაპტაცია]] არსებულ და მოსალოდნელ ცვლილებებისადმი.
საერთაშორისო ორგანიზაცია ”Global Humanitarian Forum”-მა, რომლის თავმჯდომარეც გაეროს გენერალური დირექტორი კოფი ანანია, გამოაქვეყნა დასკვნა, რომელშიც გლობალური დათბობის მსხვერპლთა ზუსტი რაოდენობაა დასახელებული. ამის შესახებ ”New Scientist”-ი წერს. მკვლევართა მონაცემებით, ამჟამად გლობალური დათბობის გამო მსოფლიოში ყოველწლიურად დაახლოებით 300 ათასი ადამიანი იღუპება. საქმე ისაა, რომ კლიმატის ცვლა ბუნებრივი სტიქიური მოვლენების რაოდენობის ზრდას იწვევს, ისეთების, როგორიცაა გვალვა და წყალდიდობა. ამას გარდა ცვალებადი კლიმატი გავლენას ახდენს განვითარებული ქვეყნების სოფლის მეურნეობაზეც, რასაც შიმშილობამდე მივყავართ.
”Global Humanitarian Forum”-ის მონაცემებით, სიკვდილიანობის დიდი წილი (90%-ი) განვითარებულ ქვეყნებზე მოდის. მეცნიერები ვარაუდობენ, რომ [[2030]] წლისათვის დათბობის მსხვერპლთა რაოდენობა ყოველწლიურად 500 ათასამდე გაიზრდება.
== ლიტერატურა ==
{{ქე|2|47-48|ელიზბარაშვილი მ.}}
* {{Cite book | title = Financial Risks of Climate Change|author=Association of British Insurers|date=June 2005| url = http://www.climatewise.org.uk/storage/610/financial_risks_of_climate_change.pdf|format=PDF}}
* {{Cite journal|last=Ammann|first=Caspar|author2=et al.|year=2007 | title = Solar influence on climate during the past millennium: Results from transient simulations with the NCAR Climate Simulation Model|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America|volume=104|issue=10| pages =3713–3718| url = http://www.pnas.org/cgi/reprint/104/10/3713.pdf|format=PDF|quote=Simulations with only natural forcing components included yield an early 20th century peak warming of 0.2°C (≈1950 AD), which is reduced to about half by the end of the century because of increased volcanism|doi=10.1073/pnas.0605064103|pmid=17360418|pmc=1810336| bibcode=2007PNAS..104.3713A|ref=harv}}
* {{Cite journal|coauthors=Adam, J. C.; Lettenmaier, D. P.|date = 17 November 2005 | title = Potential impacts of a warming climate on water availability in snow-dominated regions|journal=Nature|volume=438|issue=7066| pages =303–309| url = http://www.nature.com/nature/journal/v438/n7066/abs/nature04141.html|doi=10.1038/nature04141|format=abstract|pmid=16292301|last1=Barnett|first1=TP|last2=Adam|first2=JC|last3=Lettenmaier|first3=DP| bibcode=2005Natur.438..303B|ref=harv}}
* {{Cite journal|date = 7 December 2006 | title = Climate-driven trends in contemporary ocean productivity|journal=Nature|volume=444|issue=7120| pages =752–755| url = http://www.icess.ucsb.edu/~davey/MyPapers/Behrenfeld_etal_2006_Nature.pdf|format=PDF|doi=10.1038/nature05317|pmid=17151666|last1=Behrenfeld|first1=MJ|last2=O'malley|first2=RT|last3=Siegel|first3=DA|last4=Mcclain|first4=CR|last5=Sarmiento|first5=JL|last6=Feldman|first6=GC|last7=Milligan|first7=AJ|last8=Falkowski|first8=PG|last9=Letelier|first9=RM|displayauthors=3| bibcode=2006Natur.444..752B|ref = harv}}
* {{Cite journal|first=Onelack|last=Choi|coauthors=Fisher, Ann|date = May 2005| title = The Impacts of Socioeconomic Development and Climate Change on Severe Weather Catastrophe Losses: Mid-Atlantic Region (MAR) and the U.S|journal=Climate Change|volume=58|issue=1–2| pages =149–170|doi=10.1023/A:1023459216609 |ref=harv}}
* {{Cite book|last=Dyurgerov|first=Mark B.|author2=Meier, Mark F.|year=2005 | title = Glaciers and the Changing Earth System: a 2004 Snapshot|publisher=Institute of Arctic and Alpine Research Occasional Paper #58| url = http://instaar.colorado.edu/other/download/OP58_dyurgerov_meier.pdf|format=PDF|issn=0069-6145}}
*თავართქილაძე კ., ელიზბარაშვილი ე., მუმლაძე დ., ვაჩნაძე ჯ., საქართველოს მიწისპირა ტემპერატურული ველის ცვლილების ემპირიული მოდელი, თბ., 1999;
*Элизбарашвили Э. Ш., Элизбарашвили М. Э., Основные проблемы климатологии ландшафтов, Тб., 2006;
*Climate Change, IPCC, Cambridge, UK, 2001.
== რესურსები ინტერნეტში ==
;კვლევები:
* [http://www.giss.nasa.gov/ NASA Goddard Institute for Space Studies]
* [http://www.ncdc.noaa.gov/sotc NOAA State of the Climate Report]
* [http://dels.nas.edu/Climate/Climate-Change/Reports-Academies-Findings Climate Change at the National Academies]
* [http://www.nature.com/nclimate/index.html Nature Reports Climate Change]
* [http://www.metoffice.gov.uk/climatechange/ Met Office: Climate change]
* [http://edgcm.columbia.edu/ Educational Global Climate Modelling]
;საგანმანათლებლო:
* [http://green.nationalgeographic.com/environment/global-warming/gw-overview.html What Is Global Warming?]
* [http://www.ncdc.noaa.gov/indicators/ Global Climate Change Indicators]
* [http://www.climate.gov/#understandingClimate NOAA Climate Services]
* [http://www.skepticalscience.com/ Skeptical Science: Getting skeptical about global warming skepticism]
* [http://www.globalwarmingart.com/ Global Warming Art, a collection of figures and images]
[[კატეგორია:გლობალური დათბობა]]
[[კატეგორია:კლიმატის ცვლილება]]
| 