დიდოელები: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ხაზი 3:
 
==ეტიმოლოგია==
ხუნძურად მათი სახელწოდებაა „ცუნტალი“ (цIунтIал), ქართულშიქართულად „დიდოი“— „დიდოჲ“, ხოლო თვითსახელწოდებაა — „ცეზი“ (цезы). სახელწოდება „ცეზი“ წარმოადგენს ერთერთ ახალ ფორმას, რომელიც ისტორიულ წყაროებში გვხვდება ბოლო 200-300 წელიწელია რაც გვხვდება. მისი წარმომავლობის შესახებ მეცნიერებს სხვადასხვა აზრი გააჩნიათ, ყველაზე გავრცელებულია ეტიმოლოგია ცე//ცეი (це//цей) „არწივი“, ზე//ზეი (зе//зей) „დათვი“. როგორც ჩანს უკანასკნელი დაკავშირებულია ცეზების ცხოვრების წესთან, რადგანაც კლიმატური პირობებისა და ზამთრის გაჭიანურების გამო ისინიმათ დიდი ხანი „ძილბურანში“ იმყოფებიანყოფნა უწევთ, ხოლო ზაფხული კი წარმოადგენს ზამთრისთვის მზადების პერიოდს. ისტორიულ ლიტერატურაში ეთნონიმი „ცეზი“ პირველად გვხვდება ი. გ. გერბერის 1728 წლის თხზულებაში. უფრო სავარაუდოა რომ ეთნონიმ „ცეზის“ წარმოშობა დაკავშირებულია, დიდოს კონფედერაციული კავშირის, სასოფლო თემებად დაშლასთან იყოს დაკავშირებული, რის შედეგადაც მეზობელი საზოგადიებების (ანწუხი, ტინდალი) მისიონერული მოღვაწეობის შედეგად გამოიყომას გამოეყო კაპჩუა, უნძო (XVII ს.) და ხვარში (XVIII ს.). ხოლო სახელწოდება „დიდო“ და მისგან ნაწარმოები„დიდოელები“ნაწარმოები „დიდოელები“ — ქართული წარმოშობისაა. აღნიშნული ტერმინის ეტიმოლოგიას მეცნიერები სხვადასხვანაირად ხსნიან<ref>Магрелидзе И. В. Дидойцы и название Дидо. Тб., 1941. Т. V. С. 186</ref>. მაგალითად აკადემიკოსი ნიკო მარი თვლიდა, რომ „დიდო“ — შემოკლებული ფორმაა სიტყვა დიდირ/დიდურ-ის შემოკლებული ფორმაა. მ. გ. ჯანშვლილიჯანაშვილი ტერმინ დიდო, დიდურ-ში ხედავდა სიტყვა „დიდი“-ს. ა. მ. დირრი წერდა რომ დიდო ესააწარმოადგენდა ქართული სიტყვასიტყვას და ნიშნავდა გოლიათს<ref>Дирр А. М. Современные названия кавказских племен. Тифлис, 1909. Вып. 40. С. 22.</ref>. არანაკლებ მნიშვნელოვანია გ. მელიქიშვილის მტკიცება იმაზე რომ დიაოხის ტომთა გაერთიანებაში არსებობდა ტომი დიდი//დიდინი ტომები<ref>Меликишвили Г. А. Диаухи // ВДИ, 1950. №4. С. 26.</ref>.
 
==ისტორია==
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/დიდოელები“-დან