ტრისტან და იზოლდა (ოპერა): განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ხაზი 251:
ტიპური ჩანაწერი, ჩვეულებრივ, 3 საათი და 50 წუთი გრძელდება.
== საკონცერტო ნაწყვეტები და არანჟირებები ==
''Prelude and Liebestod'' არის პრელუდიის და იზოლდას არიის „Mild und leise” (III მოქმედება) საკონცერტო ვერსია/ არანჟირება თავად ვაგნერს ეკუთვნის და პირველად 1862 წელს, ოპერის პრემიერამდე რამდენიმე წლით ადრე შესრულდა. ''Liebestod'' შეიძლება შესრულდეს როგორც სრულად საორკესტრო ვარიანტი, ან სოპრანოს თანხლებით.
თუმცა, პრელუდია და მისი პირველი „ტრისტანის აკორდი“ პირველად 1859 წლის 12 მარტს შესრულდა Sophieninselsaal-ის დარბაზში, პრაღაში, საქველმოქმედო კონცერტზე, რომელიც ღარიბი მედიკოსი სტუდენტების დასახმარებლად ჩატარდა. კონცერტს ჰანს ფონ ბიულოვი დირიჟორობდა, რომელმაც სპეციალურად ამ შესრულებისთვის დასასრულის თავისი ვერსია მოამზადა. ვაგნერს მსგავსი ცვლილების გაკეთების უფლება მიცემული ჰქონდა, მაგრამ ბიულოვის ნამუშევარი არ მოეწონა და და მოგვიანებით საკუთარი ვერსია დაწერა.<ref>[https://books.google.com/books?id=33VWI2ONlP8C&pg=PA121&lpg=PA121&dq=tristan+prague+1859&source=bl&ots=Tu0PKczbrS&sig=3FghTIZhcWlyvAfMgb_jyI6Xwgs&hl=en&sa=X&ei=AUxWUdb3GseEkwXiwIGgBg&sqi=2&ved=0CDkQ6AEwAg#v=onepage&q=tristan%20prague%201859&f=false Kenneth Birkin, ''Hans von Bülow: A Life for Music'', p. 121]</ref><ref>[http://cso.org/uploadedFiles/1_Tickets_and_Events/Program_Notes/ProgramNotes_Tristan_Isolde.pdf Chicago Symphony Orchestra, Program Notes]</ref>
ვაგნერი პრელუდიას „Liebestod-ს“ ეძახდა (სიყვარული-სიკვდილი), ხოლო იზოლდას ფინალურ არიას, „Mild und leise“ მოიხსენიებდა, როგორც „Verklärung“ (ტრანსფიგურაცია). 1867 წელს მისმა სიმამრმა, ფრანც ლისტმა „Mild und leise-ს“ საფორტეპიანო ვერსია მოამზადა და სახელად „Liebestod“ (S.447) უწოდა. მის ვერსიას წინ უძღვის ოთხტაქტიანი დევიზი II მოქმედების სასიყვარულო დუეტიდან, რომელიც ოპერაში შემდეგი სიტყვებით იმღერება: „sehnend verlangter Liebestod“. ლისტის ტრსნსკრიპცია მთელს ევროპაში გახდა ცნობილი უფრო ადრე, ვიდრე ვაგნერის ოპერა და შესაბამისად, ფინალური სცენის ლისტისეული სახელწოდებაც უფრო გავრცელებულია. ტრასნსკრიპციის რევიზია 1875 წელს მოხდა.<ref>Charles Suttoni, Introduction, ''Franz Liszt: Complete Piano Transcriptions from Wagner's Operas'', Dover Publications</ref>
ვაგნერმა დაწერა II მოქმედების სასიყვარულო დუეტის საკონცერტო დასასრული 1862 წელს დაგეგმილი კონცერტისთვის, რომელიც არ შედგა. მუსიკა 1950 წლამდე დაკარგული იყო, შემდეგ კი, კერძო მეპატრონეების ხელში იყო, ვიდრე დანიელ ბარენბოიმის ყურადღება არ მიიქცია, რომელმაც იგი ანტონიო პაპანოს გადასცა. ამ ვერსიის პირველად ჩაწერა 2000 წელს, პლასიდო დომინგოს და დებორა ვოიტის მიერ მოხდა სამეფო ოპერის ორკესტრთან ერთად. ანტონიო პაპანოს დირიჟორობით.<ref>[[Limelight (magazine)|ABC Radio 24 Hours]], February 2001, p. 113</ref>
კომპოზიტორმა ემანუელ შაბრიემ ''ტრისტანიდან'' აღებული მასალა იუმორისტულ ''მიუნხენის სუვენირებში (Souvenirs de Munich'' კადრილების სახით გადაამუშავა.<ref>{{Cite news|last=Payne |first=Anthony |authorlink=Anthony Payne |title=Greatest of late starters: Anthony Payne feasts on Chabrier |newspaper=[[The Independent]] |date=12 February 1994 |url=https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/music/classical-music--greatest-of-late-starters-anthony-payne-feasts-on-chabrier-1393710.html |accessdate=19 November 2010}}</ref> These were augmented and orchestrated by [[Markus Lehmann]] in 1988.<ref>[http://www.schott-music.com/news/archive/show,6714.html Schott Aktuell] {{webarchive|url=http://arquivo.pt/wayback/20160514161037/http://www.schott-music.com/news/archive/show,6714.html |date=2016-05-14 }}. January/February 2012, p. 11, accessed 3 March 2012</ref>
ფილადელფიის ორკესტრის დირიჟორობის დროს, ლეოპოლდ სტოკოვსკიმ ვაგნერის ოპერებიდან საორკესტრო „სიმფონიური სინთეზები (Symphonic Syntheses)“ მოამზადა, რომელიც 1920-იან და 30-იან წლებში წარუდგინა მსმენელს. პირველი, „გრძელი ვერსია“ შედგებოდა I მოქმედების პრელუდიიდან, II მოქმედების ''Liebesnacht-იდან'' და III მოქმედების ''Liebestod-იდან'' აღებული მასალისგან შედგებოდა. უფრო მოკლე ვერსიას „Love Music from ''Tristan and Isolde''“ ერქვა და ძირითადად, II და III მოქმედების მუსიკისგან შედგებოდა. სტოკოვსკიმ ორივე ვერსიის ჩანაწერი გააკეთა.
ოპერაზე დაფუძნებული სხვა ნამუშევრებიდან აღსანიშნავია:
* ლუის ბენუელი, ''Un Chien Andalou'', მუსიკა 1929 წლის ფილმისთვის, ფრანკფურტის ოპერა, რეჟისორი კარლ ბამბერგერი
* კლემან დუსეს ''Isoldina'' და ''Wagneria'' ფორტეპიანოსთვის.
* ჰანს ვერნერ ჰენცეს ''ტრისტანი: პრელუდიები ფორტეპიანოს, მაგნიტოფონის და ორკესტრისთვის'' (1973);
* ჰენკ დე ფლიგერის სიმფონიური კომპილაცია ''Tristan und Isolde: an orchestral passion'' (1994);
* ენიოტ შნაიდერის ექვსწუთიანი პარაფრაზი ''Der Minuten-Tristan'' (1996), რომელიც თავდაპირველად 12 პიანისთისთვის და 6 ფორტეპიანოსთვის იყო განსაზღვრული;
* ფოლკერ დავიდ კირხნერის ''Nachtstück'' (1980–83) ალტის და კამერული ორკესტრისთვის;<ref>[http://www.schott-music.com/news/archive/show,6714.html Schott Aktuell] {{webarchive|url=http://arquivo.pt/wayback/20160514161037/http://www.schott-music.com/news/archive/show,6714.html |date=2016-05-14 }}. January/February 2012, pp. 10–12, accessed 3 March 2012</ref>
* ფრანც ვაქსმანის ოპერის თემებზე დაფუძნებული ფანტაზია ვიოლინოსა და ორკესტრისთვის;
* მუსიკა ლარს ფონ ტრიერის ფილმისთვის ''მელანქოლია''.
==სქოლიო==
| |||