ბერილიუმი: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary |
GiorgiXIII (განხილვა | წვლილი) No edit summary |
||
ხაზი 27:
== ფიზიკური თვისებები ==
ბერილიუმი — შედარებით მტკიცე, მაგრამ მყიფე მოვერცხლისფრო-თეთრი [[ლითონი]]ა. აქვს მაღალი ელასტიურობის მოდული — 300 გპა (ფოლადს აქვს — 200—210 გპა). ჰაერზე ის აქტიურად იფარება მდგრადი ოქსიდის BeO ფენით.
== ქიმიური თვისებები ==
ლითონური ბერილიუმი ოთახის ტემპერატურაზე შედარებით ნაკლებად შედის რეაქციაში. კომპაქტურად ის არ რეაგირებს წყალთან და მის ორთქლთან და არ იჟანგება ჰაერით 600
ბერილიუმი ადვილად იხსნება მჟავეების (გოგირდმჟავა, მარილმჟავა, აზოტმჟავა) წყლის ხსნარებში. ბერილიუმი ტუტის ხსნარებთან რეაქციაში შედის წყალბადის გამოყოფით და ჰიდროქსობერილატების წარმოქმნით:
Line 37 ⟶ 36:
Be + 2NaOH(р) + 2H<sub>2</sub>O = Na<sub>2</sub>[Be(OH)<sub>4</sub>] + H<sub>2</sub>
თუ კი ტუტესთან რეაქცია წარიმართება 400—500
Be + 2NaOH(ж) = Na<sub>2</sub>BeO<sub>2</sub> + H<sub>2</sub>
Line 66 ⟶ 65:
{{main|ბირთვული ენერგეტიკა}}
ატომურ რეაქტორებში ბერილიუმისაგან ამზადებენ ნეიტრონების რეფლექტორებს (ამსხლეტი), მას გამოიყენებენ როგორც ნეიტრინების შემნელებელს. ზოგ α-რადიოაქტიურ ნუკლეიდებთან ნარევში ბერილიუმი გამოიყენება [[ნეიტრონი]]ს წყაროს ამპულებში, რადგან ბერილიუმ-9-ს ბირთვებისა და α-ნაწილაკების ურთიერთქმედებით წარმოიქმნება ნეიტრონები: <sup>9</sup>Ве + α → n + <sup>12</sup>C.
ბერილიუმის ოქსიდი ყველაზე მეტი თბოგამტარია სხვა ოქსიდებს შორის ასევე ის ლითონურ ბერილიუმთან ერთად გამოიყენება ატომურ ტექნიკაში როგორც უფრო ეფექტიანი ნეიტრონების შემანელებელი და რეფლექტორი ვიდრე სუფთა ბერილიუმი, ამასთან ერთად ბერილიუმის ოქსიდი ურანის ოქსიდთან ერთად გამოიყენება როგორც ეფექტიანი ბირთვული საწვავი. ბერილიუმის ფტორიდი ლითიუმის ფტორიდთან ერთად შენადნობში გამოიყენება როგორც თბომატარებელი და ურანის, პლუტონიუმის, თორიუმის მარილების გამხსნელი მაღალტემპერატურულ თხევადმარილური ატომურ რეაქტორებში.
ბერილიუმის ფტორიდი გამოიყენება ატომურ ტექნიკაში მინის ხარშვისას, რომელიც გამოიყენება ნეიტრონის მცირე ნაკადების დასარგულირებლად. რომლის ყველაზე ტექნოლოგიური და ხარისხობრივი შემადგენლობა შემდეგია - (BeF<sub>2</sub>−60 %,PuF<sub>4</sub>−4 %,AlF<sub>3</sub>−10 %, MgF<sub>2</sub>−10 %, CaF<sub>2</sub>−16 %). ეს შემადგენლობა თვალნათლივ გვიჩვენებს პლუტონიუმის ნაერთის გამოყენების მაგალითს როგორც კონსტრუქციული მასალა (ნაწილობრივ).
=== ლაზერული მასალები ===
ხაზი 91:
! საწვავის წონითი შემცვ. %
|-
|[[
|323,3 წმ
|4328 °C
ხაზი 126:
|13 %
|-
|[[
|308,6 წმ
|4177 °C
ხაზი 173:
! საწვავის წონითი შემცვ. %
|-
|[[
|354,9 წმ
|4244 °C
ხაზი 187:
|10 %
|-
|[[
|298,8 წმ
|3885 °C
ხაზი 194:
|10 %
|-
|[[
|314,5 წმ
|3979 °C
ხაზი 201:
|11,25 %
|-
|[[პერქლორილფთორიდი]]
|309,5 წმ
|2932 °C
ხაზი 208:
|34 %
|-
|[[
|342,9 წმ
|3027 °C
ხაზი 255:
'''ბერილიუმი — საწამლავია:''' ბერილიუმის მფრინავი (და ხსნადი) ნართები, მათ შორის მტვერი, რომელიც შეიცავს ბერილიუმის ნაერთებს, მაღალტოქსიკურია. ჰაერისათვის ბერილიუმი შეადგენს 0,001 მგ/მ³. ბერილიუმს ახასიათებს ნათლად გამოხატული ალერგიული და კანცეროგენული მოქმედება. ბერილიუმშემცველი ჰაერის შესუნთქვა იწვევს სასუნთქი გზების მძიმე დაავადებას — [[ბერილიოზი|ბერილიოზს]].
== წყაროები ==
Line 263 ⟶ 260:
* [http://www.webelements.com/webelements/elements/text/Be/key.html ბერილიუმი Webelements-ზე]
* [http://n-t.ru/ri/ps/pb004.htm ბერილიუმი ქიმიური ელემენტების პოპულარულ ბიბლიოთეკაში]
==სქოლიო==
{{სქოლიო}}
{{პერიოდული ცხრილი}}
| |||