ართვინის ოკრუგი: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary |
No edit summary |
||
ხაზი 1:
'''ართვინის ოკრუგი''' — [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის იმპერიის]] ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეული ისტორიულ-სამხრეთ დასავლეთ საქართველოში. შეიქმნა [[1878]] წელს [[ბათუმის ოლქი]]ს შემადგენლობაში მას შემდეგ, რაც ეს მხარე დათმო [[რუსეთ-ოსმალეთის ომი (1877-1878)|რუსეთ-ოსმალეთის ომში]] დამარცხებულმა [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთმა]]. ართვინის ოკრუგის ადმინისტრაციული ცენტრი იყო ქ. [[ართვინი]]. ფართობი - 3272 კმ².
==გეოგრაფია==
ართვინის ოკრუგი მოიცავდა ისტორიული ძველი [[კლარჯეთის საერისთავო]]ს მნიშვნელოვან ნაწილს ([[კლარჯეთი]], ლიგანის უდიდესი ნაწილი და [[შავშეთი|შავშეთ]]-[[იმერხევი (მდინარე)|იმერხევი]]). [[1883]] წლის 27 ივნისს ართვინის ოკრუგი [[ქუთაისის გუბერნია|ქუთაისის გუბერნიის]] შემადგენლობაში შევიდა. იგი დაიყო ართვინის, არტანუჯის და შავშეთ-იმერხევის უბნებად. [[1903]] წლის 1 ივლისს ართვინის ოკრუგი კვლავ ბათუმის ოლქის შემადგენლობაში მოექცა.▼
ართვინის
==ისტორია==
▲ართვინის ოკრუგის ადმინისტრაციული ცენტრი იყო ქ. [[ართვინი]]. ფართობი - 3272 კმ². დასახლებული პუნქტების რაოდენობა - 165 ([[1905]] წ.); მოსახლეობის საერთო რაოდენობა [[1882]] წ. - 38 443, აქედან ქართველი 17802, [[1905]] წ. - 58 418 კაცი. [[აღმოსავლეთი]]თ ესაზღვრებოდა [[ყარსის ოლქი|ყარსის ოლქშ]]ი შემავალი [[არტაანის ოკრუგი]] და მისგან [[არსიანის ქედი]]თ გამოიყოფოდა; [[სამხრეთი]]თ - ყარსის ოლქის [[ოლთისის ოკრუგი]] და [[თურქეთი]], რომელთაგანაც არსიანის ქედის დასავლეთი განშტოების თოფ-ოღლის მთაგრეხილით იყო შემოსაზღვრული; [[დასავლეთი]]თ - თურქეთი, მათი გამყოფი სასაზღვრო ხაზი გასდევდა [[პონტოს ქედი|პონტოს ქედ]]ს; [[ჩრდილოეთი]]თ [[ბათუმის ოკრუგი]]საგან გამიჯნული იყო არსიანის ქედზე მდებარე [[ჭირუხი]]ს მწვერვალით, [[შავშეთის ქედი]]თ, კარჩხალის მთაგრეხილით, [[ბორჩხის ქედი]]თ და ლაღისტბაშის მთით. ართვინის ოკრუგი ყოველმხრივ ბუნებრივი სასაზღვრო ხაზებით შემოფარგლულ ერთ მთლიან გეოგრაფიულ ერთეეულს წარმოადგენდა. მას ჭოროხის აუზის ცენტრალური ნაწილი ეკავა. ასევე მთლიანი იყო ეთნიკური თვალსაზრისითაც. ოკრუგის მოსახლეობის უმრავლესობას მაჰმადიანი [[ქართველები]] შეადგენდნენ. [[1916]] წლის აღწერის მიხედვით 61 000 მოსახლიდან 56 000 მაჰმადიანი ქართველი იყო. ქართული კარგად იყო შენარჩუნებული ლივანაში (ძველი ლიგანი), მურღულის ხეობაში, ზემო შავშეთშა და იმერხევში.
▲
[[1918]] წლის 3 მარტის [[ბრესტ-ლიტოვსკის ზავი|ბრესტ-ლიტოვსკის საზავო ხელშეკრულებით]] რუსეთმა თურქეთს ყარსის, არტაანისა და ბათუმის მხარეები დაუთმო. [[ტრაპიზონი]]სა და [[ბათუმი]]ს საზავო კონფერენციებზე ქართველი დიპლომატები დიდხანს იბრძოდნენ ამ უსამართლო გადაწყვეტილების შესაცვლელად. იმავე წლის 7-15 აპრილს ოსმალეთის ჯარებმა ბათუმის ოლქი და, შესაბამისსად, ართვინის რეგიონიც დაიკავეს. [[I მსოფლიო ომი|I მსოფლიო ომში]] ([[1914]]-[[1918]] წწ.) თურქეთის დამარცხების შემდეგ, [[1919]]-[[1920]] წლებში [[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა|საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის]] მთავრობამ [[მესხეთი]]ს უდიდესი ნაწილის შემოერთება შეძლო და ართვინის ოკრუგი, ისტორიული კლარჯეთი, საქართველოს დაუბრუნდა. [[1920]] წლის [[7 მაისი]]ს [[მოსკოვის ხელშეკრულება (1920)|რუსეთ-საქართველოს ხელშეკრულების]] თანახმად, რუსეთმა ბათუმის ოლქი და, შესაბამისად მასში შემავალი ართვინის ოკრუგი საქართველოს შემადგენელ ნაწილად ცნო. [[1921]] წელს საბჭოთა რუსეთის მიერ საქართველოს დაპყრობის შემდეგ თურქეთმა იმავე წლის 23 თებერვალს ართვინის მხარის ოკუპაცია მოახდინა. [[1921]] წლის რუსეთ-თურქეთის მოსკოვის ხელშეკრულებით ართვინის ოკრუგი თურქეთმა შეიერთა.
==დემოგრაფია==
1882 წელს დასახლებული პუნქტების რაოდენობა იყო 162, 1905 წელს კი 165. 1882 წელს ათასზე მეტი ადამიანი ცხოვრობდა კრუგის მხოლოდ სამ დასახლებაში: ქალაქ ართვინში (5862), სოფელ ბერთასა (1460) და სოფელ თენზოთში (1171). ოკრუგის მოსახლეობის უმრავლესობას მაჰმადიანი [[ქართველები]] შეადგენდნენ. ქართული კარგად იყო შენარჩუნებული [[ლივანა]]ში, მურღულის ხეობაში, ზემო შავშეთშა და იმერხევში.
{| class="wikitable" style="text-align:right"
|-
! აღწერის წელი !! მოსახლეობა !! კაცი !! ქალი !! ქართველები
|-
| 1882<ref>[https://dlib.rsl.ru/viewer/01003825016#?page=215 Кавказский календарь на 1885 год გვ. 216]</ref> || 45 505|| 23574||21931 || 17802
|-
| 1905 || {{ზრდა}} 58 418 ||||
|-
| 1916 || {{ზრდა}} 61 000|||| ||56000
|}
== ლიტერატურა ==
* ვ. ნოზაძე, საქართველოს აღდგენისათვის ბრძოლა მესხეთის გამო, თბ., 1989
* ზ. ცინცაძე, ჭოროხის აუზის ტერიტორიულ-ადმინისტრაციული დაყოფა XIX საუკუნესა და XX საუკუნის დასაწყისში, „სამხრეთ-დასავლეთ საქართველოს ძეგლები“, ტ. 9, თბ., 1980
==სქოლიო==
{{სქოლიო}}
[[კატეგორია:რუსეთის იმპერიის ოკრუგები]]
| |||