რეზა-შაჰ ფეჰლევი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
No edit summary
ხაზი 38:
|ეროვნება = [[ქართველები|ქართველი]]
}}
'''რეზა ფეჰლევი''' ან '''რეზა შაჰი დიდი''' ([[სპარს.]] رضا پهلوی — Rezâ Pahlavi; დ. [[15 მარტი]], [[1878]] [[ალასთი]], [[მაზანდარანის ოსტანი]], [[სპარსეთი]] — გ. [[26 ივლისი]] [[1944]], [[იოჰანესბურგი]] [[სამხრეთ აფრიკის კავშირი]]) — ქართული წარმომავლობის ირანელი, რომელიც გახდა [[ირანი]]ს პირველი [[შაჰანშაჰი]] [[ფეჰლევიანები|ფეჰლევის დინასტიიდან]]. ტახტზე ავიდა [[ყაჯარები|ყაჯარის დინასტიის]] დამხობის შედეგად [[1925]] წელს. მნიშვნელოვანი წვლილი მიუძღვის ქვეყნის მოდერნიზაციაში. [[1935]] წელს მოითხოვა, რომ უცხო ქვეყნებს ოფიციალურად გამოეყენებინათ სახელმწიფოს თვითდასახელება - "ირანი", მანამდე გამოყენებული [[სპარსეთი]]ს ნაცვლად. [[1941]] წელს [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს მსვლელობისას სცადა უარი ეთქვა [[დიდი ბრიტანეთი]]სა და [[სსრკ]]-სთვის მათი ჯარების ქვეყნის ტერიტორიაზე განლაგებაზე, რის გამოც მოკავშირეთა მიერ იძულებული გახდა ტახტზე უარი ეთქვა. გარდაიცვალა [[იოჰანესბურგი|იოჰანესბურგში]]. მისმა მემკვიდრემ [[მუჰამედ რეზა ფეჰლევი]]მ მამის ნეშტი ირანში გადაიტანა და სპეციალურად აგებულ დიდებულ მავზოლეუმში დაასვენა, თუმცა [[ირანის რევოლუცია|ისლამური რევოლუციის]] შემდეგ [[აიათოლა]]ს განკარგულებით მავზოლეუმი დაანგრიეს.
 
==ბიოგრაფია==
სამხედრო კარიერა დაიწყო სპარსეთის კაზაკთა ბრიგადაში რიგითად. წარმატებული სამხედრო კარიერის განმავლობაში მიაღწია გენერლის ჩინს. 1921 წელს მეთაურობდა კაზაკთა ბრიგადას, შემდეგ დივიზიას. 1921 წელს სარგებლობს ქვეყანაში შიდა არეულობით და [[ბოლშევიკები]]ს მხარდაჭერით და იკავებს [[თეირანი|თეირანს]]. სპარსეთის შაჰის, [[აჰმედ შაჰ ყაჯარი]]ს მიერ ინიშნება თეირანის სამხედრო გუბერნატორად და ქვეყნის შეიარაღებული ძალების მტავარსადრლად, 1923 წლიდან კი პრემიერ-მინისტრად. ისარგებლა რა საკუთარი გავლენებითა და თანამდებობით, 1925 წლის 31 ოქტომბერს დაამხო მონარქი. იმავე წლის 12 დეკემბერს დამფუძნებელმა ასამბლეამ ის შაჰად გამოაცხადა.
 
[[1935]] წელს მოითხოვა, რომ უცხო ქვეყნებს ოფიციალურად გამოეყენებინათ სახელმწიფოს თვითდასახელება - "ირანი", მანამდე გამოყენებული [[სპარსეთი]]ს ნაცვლად. გაიყვანა ტრანსირანული რკინიგზის ხაზი, დააარსა თეირანის უნივერსიტეტი. [[1941]] წელს [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს მსვლელობისას სცადა უარი ეთქვა [[დიდი ბრიტანეთი]]სა და [[სსრკ]]-სთვის მათი ჯარების ქვეყნის ტერიტორიაზე განლაგებაზე, რის გამოც მოკავშირეთა მიერ იძულებული გახდა ტახტზე უარი ეთქვა. გარდაიცვალა [[იოჰანესბურგი|იოჰანესბურგში]]. მისმა მემკვიდრემ [[მუჰამედ რეზა ფეჰლევი]]მ მამის ნეშტი ირანში გადაიტანა და სპეციალურად აგებულ დიდებულ მავზოლეუმში დაასვენა, თუმცა [[ირანის რევოლუცია|ისლამური რევოლუციის]] შემდეგ [[აიათოლა]]ს განკარგულებით მავზოლეუმი დაანგრიეს.
 
 
==შვილები==