თამარიანი (ნაწარმოები): განსხვავება გადახედვებს შორის

<br />"თამარიანის" ავტორი თავისი დროისათვის სწორ პოლიტიკურ ალღოს ავლენს. მისი აზრით, ქვეყნის ძლერების საფუძველია ერთიანობა და ცენტრალიზებული ხელისუფლება, რომელსაც სათავეში უდგას მკაცრი, მაგრამ სამართლიანი თვითმპყრობელი. ხაზგასმულია საქართველოს როლი საერთაშორისო სარბიელზე. ისევე როგორც "აბდულმესიანში", აქაც მძლავრადაა წარმოდგენილი მესიანისტური კონცეფცია: ქართული სახელმწიფოს მაღალი მისია თითქოს წინასწარვე იყო განსაზღვრული ღვთის მიერ. ძლიერი ქართული სახელმწიფო მეზობელი შეირვებული ქვეყნების დამცველია, ებრძვის მოძალებულ მუსლიმანობას, მეთაურობს იმ დროისათვის მოწინავე ქრისტიანული აღმსარებლობის დამკვიდრებას. თამარის სახეც ასეთი პოზიციიდანაა გაშუქებული: იგი ღვთისსწორია (იზოთეოზისის მოტივი), მეორე მესიაა, რომელსაც დაკისრებული აქვს მუსლიმანური კატასტროფისაგან ქრისტიანული სამყაროს ხსნა. ამ ნიშნით "თამარიანი" სცილდება სახოტბო თხზულების ვიწრო პანეგირიკულ მიზანდასახულობას და ხატავს ფართო სოციალურ-პოლიტიკურ პანორამას. ავტორი ეროვნული იდეოლოგიის დამცველად გვევლინება. "თამარიანი" არის აგრეთვე ძვირფასი ისტორიული წყარო, რომელშიც წარმოჩენილია ეპოქის ძირითადი იდეოლოგიის მიმართულებანი, უმთავრესი სოციალურ-პოლიტიკური მოვლენები თუ ცალკეული მნიშვნელოვანი ისტორიული რეალიები.▼

<br />"თამარიანის" ჟანრული თავისებურება განაპირობებს თხზულების სტილს - პოეტური მეტყველება ზვიადი და მაღალფარდოვანია; თვალში საცემია ეპითეტების სიუხვე ("თამარ წყნარი, შესაწყნარი, ხმა-ნარნარი, პირ-მცინარი, მზე მცინარი, საჩინარი, წყალი მქნარი, მომდინარი..." და ა. შ.), მოულოდნელი ასოციაციები, ლიტერატურული პარალელები, რომლებიც ავლენს ავტორის ღრმა განსწავლულობას (თხზულებაში მოხსენიებულია პერსონაჟები მსოფლიო მწერლობის სხვადასხვა ნიმუშიდან). სიტყვათწარმოების განსაკუთრებული სითამამე, რასაც ზოგჯერ აშკარად თვითმიზნური ხასიათი აქვს, მნიშვნელოვნად აძნელებს ტექსტის გაშიფვრას.▼

<br />"თამარიანის" კომპოზიციური თავისებურების გამო ([[ნიკო მარი|ნ. მარის]] მოსაზრებით, თხზულება 11 სახოტბო და 2 ელეგიური ლექსისაგან შედგება; [[ივანე ლოლაშვილი|ი. ლოლაშვილი]] "თამარიანს" 12 ოდის, 4 თითოსტროფიანი სახოტბო ლექსისა და 2 ფრანგმენტის კრებულად მიიჩნევს). ვარაუდობენ, რომ ოდები სხვადასხვა დროს, სხვადასხვა პოლიტიკურ მოვლენებთან მიმართებით იქმნებოდა და შემდეგ გაააერთიანეს ერთ კრებულად. გამოთქმულია საწინააღმდეგო მოსაზრებაც: თხზულება უნდა წარმოადგენდეს ერთიან პოემას, რომელშიც გადმოცემულია თამარის ცხოვრების ძირითადი ეტაპები.▼

<br />"თამარიანში" ჩართული 2 პოეტური ფრაგმენტი, რომლებსაც ნ. მარი "ელეგიებს" უწედებდა, გადმოგვცემს უცნობი პოეტ-მოგზაურის რომანტიკულ თავგადასავალს და წარმოადგენს მისი მოგზაურობის ფართო მარშრუტს (ახლო აღმოსავლეთი, შუა აზია, ვოლგისპირეთი, აფრიკის ქვეყნები და სხვა) ერთგვარი პოეტური კომენტარით.▼

<br />პოემა გამართულია შინაგანრითმებიანი ოცმარცვლიანი სალექსო საზომით, რომლის დამკვიდრება ტრადიციულად ჩახრუხაძეს მიეწერება.▼

<br />"თამარიანის" ჩვენამდე მოღწეული ხელნაწერები [[XVII საუკუნე|XVII]]-[[XVIII საუკუნე]]ებით თარიღდება. ტექსტი გამოსცა [[პლატონ იოსელიანი|პ. იოსელიანმა]] (1838); პირველი მეცნიერული გამოცემა ეკუთვნის ნ. მარს ([[1902]]). [[რუსული ენა|რუსულად]] თარგმნა [[შალვა ნუცუბიძე|შ. ნუცუბიძემ]] (1942).▼