ბაშკირული ენა: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary |
No edit summary |
||
ხაზი 121:
ანბანი დაფუძნებულია კირილიცაზე 9 დამატებითი სიმბოლოთი, რომელიც შეესაბამება სპეციფიკურ ბგერებს: ხშულ-მსკდომი Ғғ {{IPA|[ɢ]}}, Ҡҡ {{IPA|[q]}}, ინტერდენტალური ფრიკატივები Ҙҙ {{IPA|[ð]}}, Ҫҫ {{IPA|[θ]}}, ველარული ცხვირისმიერი Ңң {{IPA|[ŋ]}}, ფარინგალური Һһ {{IPA|[h]}}; წინაენისმიერი ხმოვნები: ღია Әә {{IPA|[æ]}}, საშუალო წევის სუპერლაბიალიზებული Өө {{IPA|[ø]}}, ზედა წევის Үү {{IPA|[ʏ]}}. თანამედროვე ბაშკირული დამწერლობა მკაცრად ფონეტიკურია და თანამიმდევრულად გამოხატავს ბაგისმიერ (''о/ө'' ხაზზე) და მწკრივ ჰარმონიას.
== ლინგვისტური მახასიათებლები ==
=== ფონეტიკა და ფონოლოგია ===
=== ხმოვნები ===
ვოკალიზმი ხასიათდება ეგრეთ წოდებული პოვოლჟურ-ყივჩაყური შეფერხებით, რომელმაც გამოიწვია არასრული წარმოქმნის სპეფიციკური ხმოვნების წარმოება — ы, е, о, ө. თანამიმდევრულად შეინიშნება პალატალური და ბაგისმიერი ჰარმონია — გამონაკლისს წამოადგენს მხოლოდ გვიანდელი ნასესხობა რუსული ენიდან. რუსული სიტყვებიდან ნასესხები სიტყვებიდან ხშირია პროთეზა: «шляпа» → «эшләпә» [эешл]әпә, «рожь» → [ар]ыш.
ბაშკირულ ენაში 9 ხმოვანი ფონემაა: [а], [ә], [э(е)], [и], [о], [ө], [у], [ү], [ы]. ძირის მორფემები თავის თავში შეიცავენ ყველა ხმოვანს, აფიქსებში არ გამოიყენება ხმოვნები [и], [у], [ү]. ხმოვნების შემადგენლობა:
{| class="wikitable"
|-
!
! წინა მწკრივი
! შუა მწკრივი
! უკან მწკრივი
|-
| ზედა აწევა
| ү, и
| (и)
| у
|-
|-
| საშუალო აწევა
| ө, е, өү, еү
|
| о, ы, оу, ыу
|-
| დაბალი აწევა
| ә, әү
|
| а, ау
|}
ხმოვნები ჯგუფებში დაპირისპირებულია მწკრივის მიხედვით. ხმოვანი и ოდინდელ სიტყვებში რეალიზებულია როგორც წინა (ил «ქვეყანა», ир «მამაკაცი»), არაბიზმებსა და სპარსიზმში შერეული მწკრივისაა და უკანა წარმოების თანხმოვნების მეზობლად — როგორც შუა (китап «წიგნი», ҡитға «კონტინენტი»). მწკრივული ჰარმონია მხარდაჭერილია მეტწილადაც არაბიზმებითაც ორიგინალური ბგერადობის წინააღმდეგ: донъя «მსოფლიო», талап «მოთხოვნა». დიფთონგი ыу, еү განვითარდა შესაბამისად *u и *ü-დან ღია მარცვლებიდან: һыу «წყალი».
==სქოლიო==
| |||