ვიკიპედია

ფსალმუნნი: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა
[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
← წინა ცვლილებაშემდეგი ცვლილება →
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ვიზუალურივიკიტექსტი
No edit summary
No edit summary
ხაზი 1:
'''ფსალმუნიფსალმუნნი დავითისა''', '''''ფსალმუნნი''''' ([[ბერძნ.]]{{lang-he|תְּהִלִּים psalmosor תהילים}}, „psállein“, „ციტრის ხმაზე გალობა“) ''ფსალმუნი'', ''დავითი'', ''დავითნი'',— [[ძველი აღთქმისაღთქმა|ძველი ერთ-ერთიაღთქმისა]] და [[ბიბლია|ბიბლიის]] მეცხრამეტე კანონიკური ფსალმუნთა წიგნი. ქართულად ფსალმუნი ეწოდება ამ წიგნში შეტანილ ცალკეულ საგალობლებსაც. ებრაულიშედგება ფსალმუნის150 პოეტური ნაწარმოებისაგან, რომელთაგან 73-ის ავტორობა ებრაული და ქრისტიანული ტრადიციით, [[დავითი|დავითმეფე დავითს]]ს მიეწერება. სინამდვილეში ფსალმუნი სხვადასხვა დროს შექმნილ ნაწარმოებთა კრებულია, რომლისრომელთა უძველესიუდიდესი ნაწილი [[ქრისტეს შობა]]ემდე [[ძვ. წ. X საუკუნე|X]]-[[ძვ. საუკუნესწ. III საუკუნე|III საუკუნეებში]] განეკუთვნებაშეიქმნა და ხშირად კიდევ უფრო ძვ.ძველ პოლითეისტურ ქანაანურ რელიგიურ კონცეფციათა კვალს შეიცავს. გვიანდელი ნაწილები [[ბაბილონის ტყვეობა|ბაბილონის ტყვეობის]] (ძვ. წ. VI ს.) შემდეგდროინდელია. კუმრანის (მკვდარი ზღვის) ტექსტების აღმოჩენის შემდეგ გაირკვა, რომ ძვ. ებრაული ფსალმუნი შინაარსითა და მოცულობით განსხვავდებოდა იმ კრებულისაგან, რომელიც საბოლოოდ რედაქტირების შემდეგ შეიტანეს ებრაულ ძველ აღთქმაში III ნაწილის (ქეთუბიმ) I წიგნად. ებრაულ ფსალმუნში 150 საგალობელია, ბერძნულსა და ზოგიერთ სხვაში, მათ შორის ქართულშიც — 151. ფსალმუნების ნუმერაციაც თარგმანებში განსხვავებულია. ებრაულ ფსალმუნში ტექსტი დაყოფილია 5 წიგნად, შესაძლოა, „მოსეს ხუთწიგნეულის“ მიბაძვით. ფორმითა და შინაარსით ის ძველ აღმოსავლეთის, განსაკუთრებით კი ქანაანური პოეზიის ტრადიციით შეპირობებულ კანონებს მისდევს, რაც განსაკუთრებით გამოჩნდა უგარითული ტექსტების აღმოჩენის შემდეგ (XX საუკუნის 30-იანი წლები). თარგმანები ტექსტუალურად ხშირად განსხვავდება ერთმანეთისაგან, რაც აიხსნება არა მარტო ებრაული დედნის განსხვავებული რედაქციების არსებობით, არამედ მისი სირთულითაც; არქაიზმებისა და რთული პოეტური სახეების გამო ტექსტი არასწორად ესმოდათ. ებრაულ ფსალმუნებს დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა ებრაული ლიტურგიისათვის; ადრინდელ ქრისტიანულ ეპოქაშივეპოქაშიც ლიტურგია უმთავრესად ფსალმუნთა გალობისაგან შედგებოდა. ამიტომ ფსალმუნი ერთ-ერთი ყველაზე ადრე ნათარგმნი წიგნია ყველგან, სადაც კი ქრისტიანობა გავრცელდა.
''ხუთწიგნეულის'' მაგალითით ის პირობითად ხუთ წიგნად არის დაყოფილი: 1-41; 42-72; 73-89; 90-106; 107-150. არაერთ ფსალმუნს დასაწყისში მოცემული აქვს სათაური, რომელიც მიუთითებს:
* '''I''' — ნაწარმოების ჟანრს;
* '''II''' — მუსიკალურ ტონალობას ან ინსტრუმენტს, რომელზეც უნდა შესრულდეს აკომპანიმენტი;
* '''III''' — ნაწარმოების ლიტურგიულ დანიშნულებას;
* '''IV''' — ავტორს;
* '''V''' — ნაწარმოების შექმნის ისტორიულ გარემოებებს.
ჟანრობრივი მრავალფეროვნებით ხასიათდება: ისრაელის ისტორიასა თუ ბუნებაში გამომჟღავნებული [[ღმერთი]]ს სიდიადის სადიდებელი ფსალმუნები (8; 9; 23; 77; 98; 100; 104; 105; 106); სამადლობელი (მაგ., 66; 116; 136), მონანიებისა და გოდების საგალობლები (მაგ., 6; 7; 13; 22; 31; 38; 51; 63; 86; 130); კრულვის ფსალმუნები (35, 1-8; 58; 60,23-29; 109,6, შმდ). ფსალმუნთა განსაკუთრებულ ჯგუფებს განეკუთვნება ჰალელის (113-118; 136; 146-150), მომლოცველობის (120- 134) და აღსაყდრების თემისადმი (47; 93; 96; 97; 98; 99) მიძღვნილი ფსალმუნები. [[ახალი აღთქმა|ახალ აღთქმაში]] სხვადასხვა ფსალმუნები მესიანურად განიმარტა (მაგ., 2; 22; 69; 72; 110) ან ღმერთის, როგორც სამყაროს მეუფის ესქატოლოგიური განდიდების კუთხით იქნა განხილული (ასეთებია, მაგალითად, აღსაყდრებისადმი მიძღვნილი ფსალმუნები).
 
ქართულად ფსალმუნი პირველად IV—V საუკუნეებში უნდა იყოს ნათარგმნი. ხანმეტ ლექციონარში (VII ს.) არის მითითება ფსალმუნების გალობაზე. ჩვენამდე მოღწეული უძველესი ტექსტები X საუკუნისაა და ორ, ერთმანეთთან ახლო მდგომ რედაქციას შეიცავს, ამ რედაქციათა საერთო ფენა უძველესი თარგმანისაა; საბოლოო სახე VIII საუკუნეში აქვთ მიღებული. „ქართული დავითნის“ სახელით ცნობილი ძველი ვერსიები საეკლესიო პრაქტიკიდან უკვე XI საუკუნეში მთლიანად [[გიორგი მთაწმიდელი|გიორგი მთაწმიდლისეულმა]] ფსალმუნმა, რომელსაც თვითონ ახალ თარგმანს უწოდებს. სინამდვილეში მან რედაქცია გაუკეტა „ქართულ დავითნს“ და ნაწილობრივ შეცვალა იგი, რათა მოესპო ტექსტში სირიულ-სომხური გავლენის კვალი და ბერძნულილისათვის დაეახლოვებინა.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ფსალმუნნი“-დან