რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობები: განსხვავება გადახედვებს შორის

XVII საუკუნის განმავლობაში [[საქართველო]]ში რუსეთის მიმართ ინტერესი გაიზარდა და რუსეთთან დიპლომატიური ურთიერთობების დამყარებას, კახეთის გარდა [[იმერეთი]]ს და [[სამეგრელო]]ს მეფე-მთავრებიც შეეცადნენ.თუმცა ეს ურთიერთობები არ იყო მყარი და იცვლებოდა ამ სამეფო-სამთავროებში ხელისუფლების ცვლილებასთან ერთად.ასე მაგალითად რუსეთთან ურთიერთობის დამყარებას ცდილობდნენ კახეთის მეფე [[თეიმურაზ I]], იმერეთის მეფე [[ალექსანდრე III]], სამეგრელოს მთავარი [[ლევან II დადიანი]]. ყველა მათგანი რუსეთს [[ოსმალეთი]]ს და [[სპარსეთი]]ს წინააღმდეგ ბრძოლაში დახმარებას თხოვდნენ, [[რუსეთი]] ისე როგორც ადრე აიმედებდა მათ, პირდებოდა სამხედრო დახმარებას და სანაცვლოდ მათგან ერთგულების ფიცის დადებას მოითხოვდა. თუმცა არცერთ მათგანს რეალურად არანაერიარანაირი სამხედრო დახმარება არ გაუწია, მეტიც ამ მეფე-მთავრების პრორუსული პოლიტიკა გაღიზიანებას იწვევდა [[სტამბოლი|სტამბოლში]] და [[ისპაჰანი|ისპაჰანში]], რაც ხშირ შემთხვევაში მათი სამხედრო კამპანიებით ან გადატრიალებებით სრულდებოდა რის შედეგადაც ხელისუფლებაში მათთვის მისაღები კანდიდატები მოჰყავდათ.<br />იმის გამო რომ რუსეთი არანაერ რეალურ სამხედრო დახმარებას არ უწევდა საქართველოს, მეფე-მთავრების მეორე ნაწილი სკეპტიკურად იყო განწყობილი რუსეთის მიმართ და მასთან ყოველგვარი ურთიერთობებისგან თავს იკავებდა ამ მხრივ გამოირჩეოდნენ ქართლის მეფეები [[როსტომი]] და [[ვახტანგ V]] რომლებიც სპარსეთთან ვასალური ურთიერთობების დამყარებას ამჯობინებდნენ, რაც მათ ქართლის სამეფოსთვის ომების აცილების და მშვიდად განვითარების საშუალებას აძლევდა.სხვა მეფეები კი მაგალითად ისეთები როგორც [[გიორგი XI]] იყო, მართალია ეომებოდნენ სპარსეთს მაგრამ რუსეთიდან დახმარების მიღების იდეა უტოპიად ეჩვენებოდათ და შესაბამისად არც მიმართავდნენ მოსკოვს დახმარების თხოვნით.<br />[[ფაილი:Vakhtang VI (European clothes).jpg|მინი|ქართლის მეფე ვახტანგ VI (1716-1724) წ.წ.]]

1769 წლის სექტემბერში პირველი რუსული სამხედრო შენაერთები საქართველოში ჩამოვიდნენ. იმავე წლის ოქტომბერში ტოტლებენმა და სოლომონ I ალყა შემაორტყეს [[შორაპნის ციხე]]ს, მაგრამ ტოტლებენმა მოულოდნელად მოხსნა ალყა და აღმოსავლეთ საქართველოში გადავიდა. როდესაც ერეკლე II დარწმუნდა რომ ეკატერინე II მართლა აგზავნიდა თავის სამხედროებს საქართველოში, ისიც ჩაერთო რუსეთ-ოსმალეთის ომში და [[1770]] წელს [[ახალციხის საფაშო]]ში შეიჭრა თავის ლაშქართან ერთად მას თან ახლდა ტოტლებენიც, თუმცა აქაც განმეორდა ის რაც შორაპნის ალყისას მოხდა ტოტლებენმა მოულოდნელად მიატოვა ერეკლე გადამწყვეტი ბრძოლის წინ.ქართლ-კახეთის და ოსმალეთის არმიებს შორის გადამწყვეტი ბრძოლა მოხდა [[ასპინძა]]სთან 25 აპრილს სადაც ქართველებმა ერეკლეს მეთაურობით ბრწყინვალე გამარჯვება მოიპოვეს. ბრძოლის მოგების მიუხედავად ერეკლე II იძულებული გახდა საჩქაროდ უკან დაბრუნებულიყო რადგან ტოტლებენმა მის არყოფნაში ქართლ-კახეთის მოსახლეობის რუსეთის იმპერატორის ერთგულებაზე დაფიცება დაიწყო, ხოლო თავადებს ერეკლეს საწინააღმდეგოდ აქეზებდა.მეფის დაბრუნების შემდეგ ტოტლებენმა დატოვა ქართლ-კახეთი და კვლავ იმერეთში გადავიდა, სადაც სოლომონთან ერთად აიღო შორაპნის,[[ცუცხვათი]]ს და [[ბაღდათი]]ს ციხეები ამის შემდეგ მოკავშირეებმა ერთობლივი ძალებით შემოარტყეს ალყა [[ქუთაისი|ქუთაისს]]. ტოტლებენმა სოლომონთან შეუთახმებლად გააპარა ციხიდან გარნიზონი რითაც იხსნა ისინი სრული განადგურებისგან, ამ ფაქტმა სოლომონს და ტოტლებენს შორის ურთიერთობა გაამწვავა, უთანხმოებამ უფრო სერიოზული ხასიათი მიიღო მას შემდეგ რაც ტოტლებენმა ასევე სოლომონთან შეუთახმებლად ალყა შემოარტყა [[ფოთი]]ს ციხეს 1770 წლის 3 ოქტომბერს, რუსებმა ციხის აღება ვერ მოახერხეს და [[1771]] წლის 6 თებერვალს ალყა მოხსნეს. ტოტლებენს და სოლომონ I შორის ურთიერთობა იმდენად დაიძაბა რომ რუსეთის ხელისუფლება იძულებული გახდა შეეცვალა ტოტლებენი ხოლო მის ნაცვლად [[სუხოტინი]] გამოეგზავნა.თუმცა არც სუხოტინს უმოქმედია წარმატებულად საქართველოში და 1771 წელს რუსეთის ხელისუფლებამ , 4000 სამხედროსგან შემდგარი კორპუსი სამშობლოში გაიწვია.<br />ქართლ-კახეთის და იმერეთის სამეფოები, რუსეთის სამხედრო კონტიგენტის [[საქართველო]]დან წასვლის მიუხედავად მაინც აგრძელებდნენ იმპერატორისთვის მიცემული პირობის შესრულებას და [[ოსმალეთი]]ს წინააღმდეგ საომარი მოქმედებები არ შეუწყვეტიათ.[[1773]] წელს [[სოლომონ I]] და [[ერეკლე II]] გაერთიანებული ძალებით გაილაშქრეს [[ახალციხის საფაშო]]ში.ლაშქრობა თავდაპირველად წარმატებით მიმდინარეობდა [[ქართველები]]სთვის, მაგრამ სოლომონ I მოულოდნელად ავად გახდა რის გამოც მოკავშირეებს უკან დაბრუნება მოუწიათ.სულთანმა საპასუხოდ [[1774]] წელს იმერეთში 4 000 მეომრისგან შემდგარი არმია გამოგზავნა, რომელსაც სოლომონი უნდა დაემხო.1774 წლის [[6 თებერვალი|6 თებერვალს]] გადამწყვეტი ბრძოლა გაიმართა [[ჩხერი|ჩხერთან]],სადაც იმერეთის არმიამ ჩასაფრება მოუწყო თურქებს, ბრძოლა [[თურქები]]ს სრული განადგურებით დასრულდა.იმავე წელს რუსეთს და ოსმალეთს შორის ომი დასრულდა, საზავო ხელშეკრულებაში მოხსენიებული იყო აგრეთვე იმერეთიც.ზავის მიხედვით რუსეთი ცნობდა ოსმალეთის უზენაესობას იმერეთის სამეფოზე და მთელ [[დასავლეთ საქართველო]]ზე, ასევე უბრუნებდა ოსმალებს იმ ციხე-სიმაგრეებს რომლებიც რუსეთის და იმერეთის ლაშქრებმა ერთობლივად აიღეს(თუმცა თურქებმა ამ ციხეების დაბრუნება ვეღარ შეძლეს, რადგან ისინი სოლომონ I ბრძანებით დაანგრიეს).სამაგიეროდ [[სტამბოლი]] ამიერიდან აღარ შეავიწროებდა ქრისტიანულ ეკლესიას, ასევე უარს ამბობდა ყოველგვარ ხარკზე.ეს მნიშვნელოვანი წარმატებები იმერეთის სამეფომ მოიპოვა პიველ რიგში იმერეთის მეფის სოლომონ I გამბედავი პოლიტიკის და ადგილობრივი მოსახლეობის თავგანწირვის შედეგად.საზავო ხელშეკრულებაში არაფერი იყო ნათქვამი მესხეთზე, რომლის გათავისუფლებისთვის ასე თავგანწირვით იბრძოდნენ როგორც [[იმერეთი]]ს ასევე [[ქართლ-კახეთის სამეფო]]ები.შეიძლება ითქვას რომ რუსეთს 1770-ან წლებში საქართველოს სამეფო-სამთავროების ბრძოლაში ოსმალეთის წინააღმდეგ ფაქტობრივად არანაერიარანაირი მონაწილეობა არ მიუღია, რამდენიმე ციხის ერთობლივად აღების გარდა,ხოლო ყველა გადამწყვეტ მომენტში(მაგ.[[ასპინძის ბრძოლა]]) უღალატა საქართველოს, რაც მთავარია საერთოდ არ დახმარებია საქართველოს მეფე-მთავრებს ძირითადი მიზნის მიღწევაში, [[მესხეთი]]ს გათავისუფლებაში.

[[საქართველო]]ში ტრაქტატის გაფორმებას სიხარულით შეხვდნენ,გაიმართა საზეიმო ღონისძიებებიც მაგრამ რუსეთთან დაკავშირებული მოლოდინები ფუჭი აღმოჩნდა რაც მალე დადასტურდა. რუსეთი არ აპირებდა სრულად შეესრულებინა ნაკისრი ვალდებულებები.ამავე დროს ქართლ-კახეთის სამეფოს რუსეთის პროტექტორატში შესვლით უკმაყოფილო [[ოსმალეთი]]ს ხელისუფლებამ გადაწყვიტა დაესაჯა [[ერეკლე II]], საამისოდ მან მოუწოდა [[ჩრდილოეთ კავკასია]]ში მცხოვრებ მუსლიმ ერებს ებრძოლათ ქრისტიანული საქართველოს წინააღმდეგ და არ დაეშვათ რუსეთის სამხრეთ კავკასიაში დამკვიდრება.[[თურქები]]ს მოწოდების შემდეგ ჩრდილოკავკასიელებმა გაახშირეს საქართველოზე თავდასხმები, ისინი ძარცვავდნენ და წვავდნენ სოფლებს და ქალაქებს იტაცებდნენ და მონებად ყიდდნენ მოსახლეობას, მათ დახმარებას უწევდა ოსმალეთის ხელისუფლების ბრძანებით ახალციხის ფაშა. იგი აბინავებდა საფაშოში ჩრდილოკავკასიელების მოთარეშე ბანდებს,ამარაგებდა საკვებით, აიარაღებდა და გზავნიდა საქართველოს დასარბევად.ქართლ-კახეთის მდგომარეობას განსაკუთრებით ართულებდა ისიც რომ სამეფოს ესხმოდნენ ერთდროულად ორი მხრიდან დაღესტნიდან და ახალციხის საფაშოდან.სამეფო ლაშქარი ფაქტობრივად მთელი წლის განმავლობაში დაკავებული იყო თავდამსხმელების მოგერიებით,ხოლო რუსეთიდან გამოგზავნილი ორი ბატალიონი ვერანაირ ქმედით დახმარებას ვერ უწევდა საქართველოს მოთარეშეებთან ბრძოლაში.[[1785]] წელს ოსმალეთის წაქეზებით, [[ხუნძახი]]ს ხანმა ომარმა მთელს დაღესტანში შეაგროვა 20 000 ლაშქარი და თავს დაესხა საქართველოს, თავდამსხმელებმა დიდი ზიანი მიაყენეს საქართველოს, მათ გაანადგურეს ახტალის სამთამადნო წარმოება. რუსეთმა არანაერიარანაირი დახმარება არ აღმოუჩინა საქართველოს რითაც დაარღვია [[გეორგიევსკის ტრაქტატი]], სადაც ნათლად იყო განსაზღვრული რომ რუსეთი ვალდებული იყო მტრის შემოჭრის შემთხვევაში დაეცვა ქართლ-კახეთი.<br />