კუკის კუნძულები: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შეუმოწმებელი ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary |
No edit summary |
||
ხაზი 157:
სამხრეთის ჯგუფის ვულკანურ კუნძულებზე არსებობს კარგი ხარისხის [[მტკნარი წყალი|მტკნარი წყლის]] მარაგი. მაგალითად, რაროტონგის და მანგაიას მცხოვრებნი იღებენ აუცილებელ წყალს [[წყარო]]ებიდან და პატარა რუებიდან, რომელიც მოედინება კუნძულის ხეობებში, ხოლო სხვა ჯგუფის კუნძულებზე არსებობს [[გრუნტის წყლები]]ს დიდი მარაგი<ref name="ვ" />.
=== ფლორა და ფაუნა ===
კუკის კუნძულების [[ფლორა]] დიდი არაფრით განსხვავდება წყნარი ოკეანის სხვა ატოლების მცენარეულობებისაგან. მხოლოდ სამხრეთის ჯგუფის კუნძულებზე მცენარეული საფარი უფრო მრავალფეროვანია, რაც აიხსნება ამ კუნძულების გეოლოგიური აგებულებისა და ვულკანური წარმოშობის თავისებურებებით. მათში შეიძლება გამოვყოთ განსაზღვრული მცენარეულობის რამოდენიმე ზონა: ამაღლებული ატოლის (მაკატეა) ფლორა, სანაპირო ფლორა, ჭაობიანი ადგილების ფლორა, [[გვიმრანაირნი|გვიმრანაირნების]] სახეობები, [[ტყე]]ები<ref name="წ">{{cite web|last=Cook Islands National Report.|url=http://www.unccd.int/cop/reports/asia/national/2002/cook_islands-eng.pdf#|title=Flora|publisher=Cook Island Government|date=2002|accessdate=2007-08-27|archiveurl=http://www.webcitation.org/615kepAxd|archivedate=2011-08-21}}</ref>.
მაკატეას მცენარეული სახეობები თამაშობენ ძალიან მთავარ როლს ადგილობრივი მოსახლეობის ცხოვრებაში. კუნძულებზე [[თხა|თხების]] და [[ღორი|ღორების]] გამოჩენამდე მაკატეას რაიონები პრაქტიკულად ადამიანის ხელუხლებელი რჩებოდა. მათზე დღესაც კი იზრდება მცენარეულობის დიდი რაოდენობა, რომელთა დიდი ნაწილი გამოიყენება სამედიცინო მიზნებისათვის, საცხოვრებელის ასაშენებლად, [[კანოე]]ბისათვის. იმ კუნძულების სანაპირო ფლორა, როგორებიცაა რაროტონგა და აიტუტაკი, განიცდის მნიშვნელოვან ანტროპოგენურ ზემოქმედებას ტურიზმის განვითარების გამო. ტრადიციული მცენარეულობის გარდა ნაპირზე გვხვდება დიდი რაოდენობით ადამიანის მიერ შემოტანილი მცენარეები, მაგალითად, [[მიმოზა]]<ref name="წ" />. კუკის არქიპელაგის კუნძულის ჭაობიან ადგილებში იზრდება ამ ადგილებისთვის ტიპიური მცენარეები, ხოლო ადგილობრივ მოსახლეობას მოჰყავთ ტარო. ატიუს, მანგაიას, მაუკეს და რაროტონგას კუნძულებზე თანმიმდევრობით გვხვდება გვიმრები, რომლებიც იცავენ ნაყოფიერი ნიადაგის თხელ ფენას გამორეცხვისაგან. ტენიან [[ჯუნგლი|ჯუნგლებს]] უკავიათ რაროტონგას კუნძულის 64 %, ნისლიან ტყეებს (ტროპიკული მარადმწვანე ტყეები მთების ფერდოებზე 400 მ სიმაღლეზე [[ნისლი]]ს კონდენსაციის ზოლში), რომელშიც იზრდება ბევრი ენდემური მცენარე, — კუნძულის 3 %-მდე<ref name="წ" />.
ვულკანური წარმოშობის კუნძულისათვის ტიპიური მცენარეებია [[კაზუარინები]] ({{lang-la|Casuarinaceae}}), [[ჰიბისკუსები]] ({{lang-la|Hibiscus}}), ევროპელების შემოტანილი [[ფრანგიპანი]] და [[ბუგენვილეა]] ({{lang-la|Bougainvillea}}). ატოლების მცენარეულობის სიმეჩხერე, სადაც ნიადაგი ძლიერ ღარიბია და ერთადერთი მტკნარი წყლის წყარო არის წვიმა, წარმოდგენილია პანდანუსებით. ამასთან ერთად იზრდება ქოქოსის პალმები.
ხმელეთის [[ძუძუმწოვრები]] უპირატესად წარმოდგენილია კუნძულზე ადამიანის მიერ გარედან ჩაყვანილი ცხოველებით: [[ძაღლი|ძაღლებით]], [[ღორი|ღორებით]] და [[შინაური კატა|კატებით]]. რაროტონგას და მანგაიას კუნძულებზე ბინადრობენ [[ტონგური მფრინავი მელია]] ({{lang-la|Pteropus tonganus}}), ფართოდ გავრცელებულია [[პატარა ვირთხა|პატარა ვირთხები]] ({{lang-la|Rattus exulans}}) და [[პალმის ქურდი|პალმის ქურდები]] ({{lang-la|Birgus latro}}).
კუკის კუნძულების [[ფრინველები|ფრინველთა]] სამყარო ძალიან მდიდარია. ჩრდილოეთის ჯგუფის კუნძულებზე, რომლებიც ძირითადად დაფარულია ქოქოსის პალმებით, ბინადრობს მხოლოდ ერთი ხმელეთის ფრინველი — [[წყნარი ოკეანის შხამნაყოფიანი მტრედი]] ({{lang-la|Ducula pacifica}}), რომელიც იკვებება [[უმშვენიერესი გეტარდა|უმშვენიერესი გეტარდის]] ({{lang-la|Guettarda speciosa}}) ნაყოფით<ref name="დ">{{cite web|last=Fat Birder.|url=http://www.fatbirder.com/links_geo/australasia/cook_islands.html#|title=Cook Islands Birds|publisher=Cook Island Government|date=2002|accessdate=05-09-2007|archiveurl=http://www.webcitation.org/615kiqWcG|archivedate=2011-08-21}}</ref>. მაგრამ ისეთი კუნძულები, როგორებიცაა სუვაროვი და ტაკუტეა, რომლებიც არიან მსხვილი [[ფრინველთა ბაზარი|ფრინველთა ბაზრის]] ადგილები, სადაც ბუდობენ ბევრი [[ზღვის ფრინველები|ზღვის ფრინველთა]] სახეობები: [[შავი ფუსკატა]] ({{lang-la|Sterna fuscata}}), [[ფრეგატ არიელი]] ({{lang-la|Fregata ariel}}), [[წითელფეხიანი სულა]] ({{lang-la|Sula sula}}), [[წითელკუდიანი ფაეტონი]] ({{lang-la|Phaethon rubricauda}}), [[ფრეგატ მინორი]] ({{lang-la|Fregata minor}}), [[სერი სულა]] ({{lang-la|Sula leucogaster}}), [[ცისფერსახიანი სულა]] ({{lang-la|Sula dactylatra}}), [[ტაიტური ნუმენიუსი]] ({{lang-la|Numenius tahitiensis}})<ref name="დ" />. სამხრეთის ჯგუფის კუნძულებზე ბინადრობს ადგილობრივი არაემიგრირებული ხმელეთის ფრინველთა 11 სახეობა. მათ ეკუთვნის ენდემურ ფრინველთა ოთხი სახეობა, რომლებიც ბინადრობენ მხოლოდ ერთი კუნძულის საზღვრებში, ენდემურ ფრინველთა ორი სახეობა ბუდობს ორ კუნძულზე და არაენდემურ ფრინველთა ხუთი სახეობა<ref name="დ" />.
== ისტორია ==
Line 231 ⟶ 242:
* კუკის კუნძულების ეროვნული ყვავილია: [[ტაიტური გარდენია]] (''Tiare māori'' ან ''Tiale māoli'' პერინზე, ნასაუზე და პუკაპუკაზე).<ref>{{cite web |url=http://www.govisitcookislands.com/cook-islands/wildlife.asp|publisher=govisitcookislands.com |title=Cook Islands Wildlife}}</ref>
* კუკის კუნძულებზე ბევრია [[შავი ვირთხა]]<ref>{{cite web|url=http://cookislands.bishopmuseum.org/species.asp?id=8747 |title=Cook Islands Biodiversity: Rattus rattus - Ship Rat |publisher=Cookislands.bishopmuseum.org |date= |accessdate=2011-11-18}}</ref> და [[პოლინეზიური ვირთხა]]<ref>{{cite web|url=http://cookislands.bishopmuseum.org/species.asp?id=8745 |title="Cook Islands Biodiversity: Rattus exulans - Pacific Rat" |publisher=Cookislands.bishopmuseum.org |date= |accessdate=2011-11-18}}</ref>, რომლებმაც კუნძულებზე ჩიტების რაოდენობის შემცირება გამოიწვიეს.<ref>{{cite web|url=http://cookislands.bishopmuseum.org/showarticle.asp?id=7 |title=Cook Islands Biodiversity: The Status of Cook Islands Birds - 1996 |publisher=Cookislands.bishopmuseum.org |date=2005-09-24 |accessdate=2011-11-18}}</ref>
* 2007 წელს ატიუზე და რიმატარაზე ხელახლა შეიყვანეს, 27 [[ლალისფერი ლორი-განდეგილი]]. ნამარხები და გადმოცემები ადასტურებენ, რომ ეს ფრინველი მინიმუმ ხუთ სამხრეთულ კუნძულზე იყო გავრცელებული.
==სქოლიო==
Line 237 ⟶ 248:
== ლიტერატურა ==
* Gilson, Richard. ''The Cook Islands 1820-1950.'' Wellington, New Zealand: Victoria University Press, 1980. ISBN 0705507351
== რესურსები ინტერნეტში ==
| |||