ტურინგის მანქანა: განსხვავება გადახედვებს შორის

[[Image:Maquina.png|thumb|ტურინგისტიურინგის მანქანის მხატვრული წარმოდგენა]]

'''ტურინგისტიურინგის მანქანა''' — ჰიპოთეტური მექანიზმი, რომელიც მანიპულირებას უკეთებს სიმბოლოოებს ფირზე, შესაბამისი ცხრილის წესების გამოყენებით. მიუხედავად მისი სიმარტივისა, ტურინგისტიურინგის მანქანას შეუძლია ნებისმიერი [[კომპიუტერული]] [[ალგორითმის]] ლოგიკის სიმულაცია და ის განსაკუთრებით გამოიყენება [[პროცესორის]] ფუნქციების გასამარტად.

„ტურინგის“„ტიურინგის“ მანქანა გამოიგონა [[ალან ტურინგმატიურინგმა]] 1936 წელს და მას ა-მანქანა უწოდა(ავტომატური მანქანა). ტურინგისტიურინგის მანქანა არ შექმნილა პრაქტიკული კომპიუტერული გამოყენებისთვის. მისი შექმნის მიზანი იყო, ყოფილიყო ჰიპოთეტური მექანიზმი, რომელიც კომპიუტერის ანალოგს წარმოადგენდა. ტურინგისტიურინგის მანქანა ეხმარება მეცნიერებს, გაიგონ მექანიკური შესაძლებლობების საზღვრები.

ტურინგმატიურინგმა, 1948 წელს, მის მანქანას მოკლე განმარტება მისცა: „გონივრული მანქანა“ ( "Intelligent Machinery").

ტურინგისტიურინგის მანქანას, რომელსაც შეუძლია ნებისმიერი სხვა ტურინგისტიურინგის მანქანის სიმულაცია, [[უნივერსალური ტურინგისტიურინგის მანქანა]] ('''UTM''', or simply a '''universal machine''') ეწოდება. უფრო მათემატიკურად-ორიენტირებული განსაზღვრება მას მისცა [[ალონსო ჩარჩმა]], რომლის სამუშაო [[ლამბდა-კალკულუსის]] შესახებ დაერთო ტურინგისტიურინგის ოფიციალურ თეორემას და მას [[ჩარჩ-ტურინგისტიურინგის თეზისი]] ეწოდა. თეზისი ხაზს უსვამს, რომ ტურინგისტიურინგის მანქანა ნამდვილად ემსახურება ცნებას, ეფექტიანი მეთოდებისა, [[ლოგიკასა]] და [[მათემატიკაში]] და ეხმარება [[ალგორითმის]] ზუსტ განმარტებას.

:''ტურინგისტიურინგის მანქანის გალერეა, ნახეთ აქ [[Turing machine gallery]].''

ტურინგისტიურინგის მანქნა არის მათემატიკური მოდელი, რომელიც მექანიკურად აკეთებს ოპერაციებს ფირზე. ამ ფირზე არის სიმბოლოები, რომელსაც მანქანა ან წერს ან კითხულობს, ოღონდ სათითაოდ, ფირის თავის გამოყენებით. ოპერაცია განსაზღვრულია ელემენტარული ინსტრუქციების სასრული სიმრავლით. მაგ: „42-მდგომარებაში თუ შეგხვდება 0, შეცვალე 1-ით; თუ სიმბოლო არის 1, გადადი მე-17 მდგომარებოაში და ა.შ. ორიგინალ სტატიაში ("On computable numbers, with an application to the [[Entscheidungsproblem]]") ტურინგიტიურინგი იგონებს არა მექანიზმს, არამედ ადამიანს, რომელსაც [[კომპიუტერს]] არქმევს და რომელიც ასრულებს ამ დეტერმინისტულ ქმედებებს მონურად.

უფრო დაწვრილებით, ტურინგისტიურინგის მანქანა შედგება:

<li>'''მდგომარეობის შემნახველი''', რომელიც ინახავს ტურინგისტიურინგის მანქანის მდგომარეობას. ფირზე არის ერთი სპეციალური ''საწყისი მდგომარეობა'', სადაც ტურინგისტიურინგის მანქანა ინიციალიზირდება.</li>

მნიშვნელოვანია ის ფაქტი, რომ ტურინგისტიურინგის მანქანის ყველა ნაწილი და მოქმედება არის ''სასრული'', ''დისკრეტული'' და ''გარჩევადი''. ის არის პოტენციურად ულიმიტო ფირის რაოდენობა, რომელიც იძლევა უსაზღვრო [[კომპიუტერის მეხსიერება|მეხსიერებას]].

ტურინგისტიურინგის მანქანა ფორმალურად არის განსაზღვრული 7-ნაწილისგან, <math>M= \langle Q, \Gamma, b, \Sigma, \delta, q_0, F \rangle</math> სადაც: