ზეახალი ვარსკვლავი: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
მ added Category:ვარსკვლავები using HotCat |
მ Robot: es:Supernova is a former featured article; cosmetic changes |
||
ხაზი 1:
[[ფაილი:Keplers supernova.jpg|მინიატიურა|250პქ|[[კეპლერის ზეახალი]]ს ნარჩენი]]
'''ზეახალი ვარსკვლავი''' — [[ვარსკვლავი]], რომლის ბრწყინვალება რამდენიმე წამში იზრდება დაახლოებით 20 [[ვარსკვლავიერი სიდიდე|ვარსკვლავიერი სიდიდით]], შემდეგ კი შედარებით ნელა მცირდება და პირვანდელ ნათებასთან საერთო აღარეფერი აქვს. ზეახალი ვარსკვლავის ანთება ბევრად დიდი მასშტაბის მოვლენაა, ვიდრე [[ახალი ვარსკვლავი
== აღწერა ==
ხაზი 7:
როგორც ცნობილია, ვარსკვლავში თერმო ბირთვული რეაქცია მიმდინარეობს. რეაქციის მიმდინარეობასთან ერთად, მასში მონაწილე ნივთიერების რაოდენობა იკლებს და წამოიქმნება [[წითელი გიგანტი]]. ამ დროს, რეაქციის შედეგად წარმოქმნილი [[წნევა]] მცირდება და დგება მომენტი, როცა წითელი გიგანტის შიგნით არსებულ წნევას მისივე მიზიდულობის ძალა გადააჭარბებს ანუ არსებული წონასწორონა ირღვევა. ამ დროს ზედა ფენებში არსებული მატერია „ჩაიქცევა“ და დიდი აჩქარებით დაეცემა ცენტრში არსებულ მატერიას. ხდება [[აფეთქება]], რის შედეგადაც ვარსკვლავის [[მატერია]] დიდი სიჩქარით გაიტყორცნება [[სივრცე]]ში. ამ მომენტს [[ზეახალი ვარსკვლავი]]ს ანთება (აფეთქება) ქვია. ეს დაკვირვებად [[სამყარო]]ში ერთ-ერთი ყველაზე გრანდიოზული მოვლენაა. აფეთქების [[ნერგია]] გამოსხივდება ყველა დიაპაზონში და ეს პროცესი უაღესად მასშტაბურია. ამ დროს გამოსხივების სიმძალვრე ზოგჯერ მთელი [[გალაქტიკა|გალაქტიკის]] გამოსხივებასაც კი აღემატება. აფეთქების შედეგად ვარსკვლავს ჩამოსცილდება ზედა ფენები, რჩება მხოლოდ [[ბირთვი]], კომპაქტური ობიექტი, რომლის თვისებებს მხოლოდ მისი მასა და შესაბამისად [[გრავიტაცა|გრავიტაციული]] ველის ძალა განსაზღვრავს. მასში არსებული მატერია თავისივე გრავიტაციის გამო იკუმშება და მისი სიმკვრივე წარმოუდგენელ სიდიდეს აღწევს.
== იხილეთ აგრეთვე ==
* [[ახლისმსგავსი ვარსკვლავი]]
== ლიტერატურა ==
* {{Cite journal
| last=ბეტე| first=ჰანს
| authorlink=ჰანს ბეტე
ხაზი 21:
| doi=10.1063/1.881256
|bibcode = 1990PhT....43i..24B }}
* {{Cite book
| last=კროსველი| first=კენ
| authorlink=კენ კროსველი
ხაზი 29:
| isbn=0385472145
}} A popular-science account.
* {{Cite journal
| last=Filippenko | first=A. V.
| year=1997
ხაზი 38:
| bibcode=1997ARA&A..35..309F
}} An article describing spectral classes of supernovae.
* {{Cite journal
| last=Takahashi |first=K.
| last2=Sato |first2=K.
ხაზი 51:
|bibcode = 2003PhRvD..68k3009T }} A good review of supernova events.
== რესურსები ინტერნეტში ==
{{Commons category|Supernovae}}
* [http://www.supernovae.net/snimages/snlinks.html List of Supernovae-related Web pages].
* {{Cite web
| title=RSS news feed
| url=http://www.astronomerstelegram.org/?rss+supernova
ხაზი 61:
| accessdate=2006-11-28
}}
* {{Cite web
| last=Tsvetkov |first=D. Yu.
| last2=Pavlyuk |first2=N. N.
ხაზი 80:
| accessdate=2006-11-28
}} A searchable catalog.
* {{Cite web
| author=Anonymous
| date=2011-09-04
ხაზი 88:
| accessdate=2011-09-04
}} A short note on SN 2011fe Supernova, the closest supernova after 30 years.
* {{Cite web
| author=Anonymous
| date=2007-01-18
ხაზი 96:
| accessdate=2007-03-17
}} Professional-grade type II supernova simulator on Wikiversity.
* {{Cite web
| title=List of Supernovae with IAU Designations
| url=http://www.cbat.eps.harvard.edu/lists/RecentSupernovae.html
ხაზი 102:
| accessdate=2010-10-25
}}
* {{Cite news
| last=Overbye | first=D.
| date=2008-05-21
ხაზი 115:
{{Link FA|en}}
{{Link FA|ro}}
{{Link FA|zh}}
| |||