|
|კლასიფიკაცია = [[მძიმე ტანკი]]
|ძირითადი ოპერატორები = {{flag|სსრკ}}<br /> {{flag|ჩრდილოეთი კორეა}}<br /> {{flag|ეგვიპტე}}<br /> {{flag|ჩინეთი}}<br /> {{flag|კუბა}}
|წონა, ტ = ის–2 – 46, ის–3 – 48,8, ის–4 – 60
|განლაგება = კლასიკური
|ეკიპაჟი = 4 ადამიანი
|დესანტი =
|გამოშვების წლები = 1943–451944–45 (IS-2), 1945–471945–46 (IS-3), 1945–46 (IS-4)
|ექსპლუატაციის წლები = [[19431944]]-[[1994]]
|ეგზემპლარი = 3,854 (IS-2), 2,311 (IS-3), 250 (IS-4)
|სიგრძე, მმმ = 9,90
|სიგრძე ქვემეხით, მმ =
|სიგანე, მმმ = 3.0902
|სიმაღლე, მმმ = 2,73
|კლირენსი, მმ = 435
|ჯავშნის ტიპი = ფოლადის
|კორპუსის შუბლიწ9ნი = 120მმ
|კორპუსის შუბლიწინი (ზედა) = 120 მმ
|კორპუსის შუბლი (შუა) =
|კორპუსის შუბლი (ქვედა) =
|კორპუსის ბორტიგვერდი = 90 მმ
|კორპუსის ბორტი (ზედა) =
|კორპუსის ბორტი (ქვედა) =
|კორპუსის კიჩო = 60 მმ
|კორპუსის კიჩო (ზედა) =
|კორპუსის კიჩო (შუა) = 60 მმ
|კორპუსის კიჩო (ქვედა) =
|ძირი (ფსკერი) = 20 მმ
|კორპუსის სახურავი = 20 მმ
|კოშკურის შუბლიწინი = 230 – 75
|ჭრილის შუბლი =
|იარაღის ნიღაბი =
|ქვემეხის კალიბრი და მარკა = 122მმ D25-T
|ქვემეხის ტიპი =
|ლულის სიგრძე (კალიბრები) = 48
|ქვემეხის საბრძოლო მარაგი =
|ВН კუთხეები =
|სროლის მანძილი =
|მიზანი =
|ტყვიამფრქვევები = 3×DT2×DT, 1×DShK
|სხვა შეიარაღება =
|ძრავის ტიპი = 12 ცილინდრიანი დიზელის ვე–11
|ძრავის სიმძლავრე, ც.ძ. = 600520
|ძრავის სიმძლავრე, კილოვატი =
|გადაადგილების სიჩქარე ტრასაზეგზაუკეცილზე, კმ/სთ = 37
|გადაადგილების სიჩქარე, კმ/სთ =
|ტრასაზეგზატკეცილზე გადაადგილების მარაგი, კმ =
|გადაადგილების მარაგიმანძილიი, კმ = 240190
|სპეციალური სიმძლავრე, ც.ძ. =
|საკიდრის ტიპი = ტორსიონული
|მუხლუხების სიგანე, მმ = 650
|სპეციალური დაწოლა გრუნტზენიადაგზეზე, კგ/კვ.სმ =
|აღმართზე გამავლობა =
|კედლის გადალახვა, მ = 1
|თხრილის გადალახვა, მ = 2,5
|გუბის გადალახვა, მ= 1,1
}}
'''[[იოსებ სტალინი]]''' — ტანკების სერია, შექმნილი [[სსრკ]]-ის მიერ. მან ჩაანაცვლა [[კლიმენტ ვოროშილოვი (ტანკი) |KV]] ტიპის მძიმე ტანკი და მისი მოდერნიზაციები.
ახალი მძიმე ტანკის ჯავშანი სპეციალურად შექმნილი იყო გერმანული 88მმიანი75 – 88 მმ–იანი ჭურვების გასაძლებლად, ხოლო ქვემეხი კი თაიგერისთიგერის და პანტერასპანტერის გასანადგურებლად. ტანკი ის–2 წარმოებაში 1944 წლიდან არის და ძირითადად [[ბრძოლა ბერლინისთვის|ბერლინის ბრძოლისას]] გამოიყენებოდა, ხოლო ის–3 – 1945 წლის მაისიდან მიიღეს.
===შექმნა===
[[ფაილი:RIAN archive 611869 Armored breakthrough at the Visla beachhead.jpg|thumb|250px|„ის-2“ საბრძოლო ოპერაციისას]]
„კვ“KV „კა–ვე“ სერიის ტანკები ხშირად ხდებოდა კრიტიკის მიზეზი მათი არასასურველი მობილურობისსიმარდის და სუსტი შეიარაღების გამო, და საერთო ჯამში ის არაფრით ჯობდა [[T-34]]-ს. [[1942]] წელს [[კლიმენტ ვოროშილოვი (ტანკი) |KV]]-ის ბაზაზე შეიქმნა მსუბუქი და სწრაფი საცდელი მძიმე ტანკი KV-1S, თუმცა საერთო ჯამი „კვ“„კა–ვე“-ის ბაზაზე ტანკების წარმოება ძალიან ძვირი ჯდებოდა და გარდა ამისა შეიარაღება მაინც არ იყო საკმარისი. 1940-43 წ.წ. საბჭოეთში წარმოებულ იქნა *კა–ვე*–ს სხვადასხვა მოდელის 4776 ტანკი.
[[1943]] წელს [[იოსებ სტალინი|სტალინის]] ბრძანებით თითქმის საერთო შეაჩერეს მძიმე ტანკებზე მუშაობა, მაგრამ [[კურსკის ბრძოლა|კურსკის ბრძოლის]] შემდეგ ნათელი გახდა, რომ საშუალო [[T-34]] ვერ დაამარცხებდა ახალ „პანტერა“„პანტერ“-ს და „თაიგერ“„თიგერ“-ს. [[კლიმენტ ვოროშილოვი (ტანკი) |KV]]-ის თითქმის მოდერნიზაციის მთლიანი რესურსი ჰქონდა ამოწურული, თუმცა არსებობდა KV-85, რომელიც თავისთავად [[კლიმენტ ვოროშილოვი (ტანკი) |KV]]-ის მოდერნიზაცია იყო, KV-85-ის გაუძლიერესმხოლოდ 60 მმ სისქოს გვერდის ჯავშანი და დაუყენეს ახალი ქვემეხი85 მმქვემეხი, პროტოტიპს IS-85 ეწოდა, ხოლო მერე წარმოებაში IS-1-ის სახელით ჩაეშვამიიღეს. ტანკი [[1944]] წლამდე იწარმოებოდა.
==IS-2==
===შეიარაღება===
თავდაპირველად „ის-2“-ის ქვემეხად ორი ქვემეხი წარადგინეს, ესენი იყო 122 მმ-იანი A-19 და 100 მმ-იანი BS-3, BS-3 უპირატესობას ფლობდა ჯავშნის ხვრეტის მხრივ („ბს-3“ ხვრიტავდა 185135 მმ-იანს, ხოლო „ა-19“ 160120 მმ-იანს), თუმცა [[BS-3]] სრულიად ახალი ქვემეხი იყო და პრობლემას განიცდიდა ამუნიციისჭურვების ნაკლებობის გამო,არც [[A-19]] იყო ცუდი ქვემეხი, ის დაახლოებისდაახლოებით გერმანული 75 მმ-იანი ქვემეხის დონის იყო თუმცა ძველი [[F-34]] ისგან განსხვავებით 3.5 ჯერ ძლიერი კინეტიკური ენერგია ჰქონდა.
საბოლოოდ ორივეს გამოცდის შემდეგ უპირატესობას 122 მმ-იან A-19-ს მიანიჭეს რადგან ქვემეხს უფრო ძლიერი აფეთქება მოსდევდა რომელი გამაგრებული პოზიციის ასაფეთქებლად არის აუცილებელი,თუმცა ორივე ქვემეხის პრობლემა ამუნიციაჭურვები იყო რომელიც ტანკში მცირე რაოდენობით ჩადიოდა, გარდა ამისა ძალიან ნელი სწრაფსროლა ახასიათებდა ორივე, რაც დიდ პრობლემას შეუქმნიდა სატანკო დუელებისასორთაბრძოლისას, თუმცა 122 მმ-იანი ქვემეხსქვემეხის 43 კგ–იან ჭურვით შეეძლო ერთ გასროლაში მთლიანად გაენადგურებინა გერმანული ტანკები ფრონტალურგერმანელთა ჯავშანშისაველე მოხვედრისასსიმაგრეები, გერმანელებმა კი დაასკვენს რომ თუ პანტერაპანტერი დააყენებდნენ 30 გრადუსიანი კუთხით მაშინ ტანკს უფრო დიდი გადარჩენის შანსი ექნებოდა,გარდა ამისა „ის-2“-ის 122 მმ-იან ქვემეხს უჭირდა გაეხვრიტა პანტერასპანტერის ძირისწინის ჯავშანი თუ ის ახლო მანძილზე არ მიუახლოვდებოდა (100 მ).
===ქვემეხი===
„ის-122“-ის პროტოტიპი ჩანაცვლდა „ის-85“-ის წარმოებით რომელსაც შემდეგ სახელი „ის-2“ მიენიჭა,ძველი 85 მმ-იანი ქვემეხები გაუკეთეს და გადანახეს სპეციალურად [[T-34|T-34-85]]-ისთვის, ხოლო დანარჩენი „ის-1“-ები გააძლიერეს „ის-2“-ის დონემდე.
ახალი მძიმე ტანკი ძველ [[კლიმენტ ვოროშილოვი (ტანკი)|კვზეკავე–ზე]] ([[1942]] წლის მოდელზე) უფრო მობილურიმარდრი და მსუბუქი გამოდგა, ასევე უკეთესად დაჯავშნული და შეიარაღებული, ძველი კვსკავე–ს ფრონტალურიწინა ჯავშანი არ იყო უკეთესი ვიდრე „ის-2“-ის რადგან ისის*ის*–ის ჯავშანი კონცენტრირებული იყო შასის ფრონტალურ წერტილზე, ტანკის წონა თითქმის იგივე იყო როგორიც გერმანული „პანტერა“„პანტერ“-სი და „თაიგერ“„თიგერ“-ის და არც არაფრითაც ჩამოუვარდებოდა მათ.
[[1944]] წელს ტანკი გაუმჯობესდა ახალი ქვემეხით D25-T (დე–25–ტე), რომელიც შედარებით უფრო მალე იტენებოდა, მაგრამ მაინც სრულის ძალიან ნელი ტემპი ჰკონდა – მხოლოდ 2 გასროლა წუთში, ასევე დაუყენდა გაუმჯობესებული ცეცხლის მართვის სისტემა, მოგვიანტბით, 1950–60 წ.წ. გარდა ამისა დაუყენდა დამატებითი ჯავშანი შასზე.
[[1950]] წელს განიცადა კიდევ ერთი მოდერნიზაცია და ეწოდა IS-2M, ახალ ვერსიას დაემატა დამატებით საწვავის ავზები და შეუცვალეს სხვადასხვა მცირე დეტალები.
IS-3-ის სახელით 2 ტანკი არის ცნობილი,პირველი არის IS-2-ის მოდიფიკაცია რომელსაც ახალი 85მმიანი ქვემეხი დაუყენს შეიარაღებაში,ტანკი არ იქნა შეიარაღებაში მიღებული.
IS-3-ის მეორე ტანკი ბევრად უფრო ცნობილია ვიდრე პირველი.ტანკზე მუშაობა 1944 წელსწლის ნოემბერში დაიწყო ჩელიაბინსკში,ძველის ის-2ისგან განსხვავებით უფრო ძლიერი ჯავშანი ჰქონდა,ასევე ჰემისფირებული კოშკურამოკვერცხილი,ახალი ტიპის კოშკურას ბევრად ძლიერი ჯავშანი ჰქონდა თუმცა შიდა ინტერიერი ძალიან შეამცირა და განსაკუთრებით რთული გაუხადა სამუშაო დამტენს,თუმცა ზოგადად სსრკშისსრკ–ში დამზადებული ტანკები გამოირჩეოდა ინტერიერის სიმცირით,ამის მიზეზი კი ის იყო რომ ტანკი ნაკლებად შესამჩნევი უნდა ყოფილიყო შესაბამისად ის უნდა ყოფილიყო ზომებში მაქსიმალურად პატარა.ტანკის პატარა კოშკურა ტანკს საშუალებას არ აძლევდა გასროლა სანგრიდან დამალულს რა დროსაც მხოლოდ და მხოლოდ კოშკურა და ქვემეხი ჩანს,ტანკისტებმა ვინაიდან ახალ ტანკა სოლისებრი წინი ჰქომდა, ის–3 ტანკს [[ქარიყლაპია]] - შეარქვეს. ის–3–ის სერიული დამზადება დაიწყო 1945 წლის მაისში, დამზადებულია 2311 ცალი.
ის-3-მა ძალიან დაუგვიანა მეორე მსოფლიო ომს, თუმცაპირველად ტანკებიგამოიყენეს განალაგეს1956 იაპონიისწ. წინააღმდეგუნგრეთში შეჭრის დროს, სადაც რამდენიმე იქნა განადგურებული მანჯურიასთან.
1960 წელს ტანკმა მოდერნიზაცია განიციდაგანიცდიდა და IS-3M დაერქვა, ტანკი შეიცვალა ისევე როგორც IS-2M.
* '''წონა''' - თავიდან 46 ტონა, ხოლო 1948–52წ.წ. შესწორების შედეგად – 48,8 ტ.
* '''ეკიპაჟი''' - 4
* '''წარმოების რაოდენობა''' - 2311
* '''სიგრძე''' - 6.9მ9 მ, ქვემეხიანად – 9850 მმ
* '''სიგანე''' - 3.1მ2მ
* '''სიმაღლე''' - 2,4მ44მ
* '''ჯავშანი''' - 110მმწინი ფრონტალური– 120 მმ,ბორტები 90მმგვერდები – 90 მმ
* '''შეიარაღება''' - 122-мм Д-25T,ტყვიამფრქვევები 1 × 12,7-მმ ДШК, 1 × 7,62-მმ ДТМ
* '''ძრავი''' - 520 ცხძლიანიცხ.ძ.ლიანი В-11-ИС3.
* '''სისწრაფე''' - 4037 კმ/სთ
* '''მოქმედების რადიუსი''' - 185 კმ
==IS-4==
IS-4 - ის სახელით ორი ტანკია ცნობილი,პირველი არის IS-2 - ის მოდიფიკაცია 100მმიანი100 დ10ტმმ–იანი დე–10–ტე ქვემეხით რომელიც ლენინგრადში შეიქმნა,შეიარაღებაში არ იქნა მიღებული.
მეორე IS-4 - ი შეიქმნა ჩელიაბინსკში და ბევრად განსხვავდებოდა IS-2 - ისგან,ტანკი იქმნებოდა IS-3 - თან ერთად იგივე ბიუროს მიერ,IS-3 - სგან განსხვავებით უფრო დაჯავშნული და მძიმე იყო,ასევე ჰქონდა დაგრძელებული შასი,დამატებითი ბორბლები და ახალი ძრავა,ძველი IS-2ისგან2–ისგან დარჩა მისი 122მმიანი122 მმ–იანი ქვემეხი,ტანკის შექმნაში წვრილი შეიტანა გერმანულმა პანტერამ და პანზერ 4 ის ძრავებმა,ტანკის წარმოება 1947 წელს დაიწყო და 2 წელიწადში დამთავრდა 250 მანქანის გამოშვებით. ტანკი ძალიან არამობილურიარამარდი გამოდგა რის გამოც უმეტესობა შეიარაღებიდან ამოიღეს ზოგი კი რუსეთის შორშორეულ აღმოსავლეთში განათავსეს.
==IS-6==
==IS-7==
[[ფაილი:IS-7.JPG|250px|thumb|[[სსრკ|სსრკ-ის]] მიერ დამზადებული ყველაზე დიდი ტანკი IS-7]]
IS-7 იყო საბჭოთა კავშირის მიერ ყველაზე დიდი ტანკი რაც კი ოდესმე უწარმოებია,მის შეიარაღებაში 130 მმ-იანი ქვემეხი შედიოდა, წონაწონით კი 68 ტონა იყო. ტანკი არასდროს არ წარმოებულა სერიულად მისი გაბარიტებისდაგამოზომისა და სიძვირეს დაგამო.
==T-10==
:''ძირითადი სტატია'' : [[T-10]]
ტანკი *ტე–10* უკანასკენლია *იოსებ სტალინის* ტანკების სერიებიდან,ტანკი ბევრად განსხვავდებოდა მისი წინაპრებისგან,პირველ რიგში დაგრძელებული შასით,ახალი თვითაორთქლებადი ქვემეხით,ახალი ძრავით და გაძლიერებული ჯავშნით და ასევე ატარებდა უფრო მეტ ტყვია–წამალს (ამუნიციას).
ტანკი შეიარაღებაში 19521953 წელს მიიღეს და ჩამოაყალიბეს დამოუკიდებელი ბატალიონები სადაც მხოლოდ ტტე-10 ტიპის ტანკები იყო.
ტანკს თავდაპირველად IS-10 ერქვა, თუმცა [[1953]] წელს [[იოსებ სტალინი|სტალინის]] გარდაცვალების გამო სახელი გადაერქვა. 1956 წლიდან მზადდებოდა მოდერნიზებული 51,5 ტონიანი მძიმე ტანკი ტე–10–ემ.
===საბრძოლო ისტორია===
===IS-2===
IS-2 - ი ომში 1944 წელს ჩაერთო და მასშემდეგ აქტიურად მონაწილეობდა,ტანკებს უმეტესად ქალაქის შეტევისას და კარგად დაცულ ობიექტების გასარღვევად იყენებდნენ,თუმცა ტანკებს მაინც უხდებოდათ თაიგერებთან ბრძოლა,ბრძოლისას გამარჯვებული მხოლოდ მაშინ გამოვიდოდა IS-2 - ი თუ ის პირველ გასროლას ზუსტს გააკეთებდა,თაიგერსთიგერს მოხვედრისთანავე ბოლომდე ანადგურებდა მაგრამ აცდენის შემთხვევაში ტანკი გადატენვას დიდ ხანს უნდებოდა, რის შემდეგადაც საპასუხო ცეცხლისას ნადგურდებოდა,შედარებისთვის თუ IS-2 - ს შეეძლო წუთში 2-3 გასროლის გაკეთება, მაშინ "თაიგერითიგერი" 6-77–8 - ს გასროლას ასწრებდა და ფაქტიურად შანს არ უტოვებდა პირისპირ ბრძოლისას,თუმცა IS-2 - ს ქვემეხი 20მმ122მმ - ით უფრო ძლიერ ჯავშანს ხვრეტდა ვიდრე მისი გერმანული ოპონენტი რომელიც 109მმიანს ხვრიტავდა 1000 - ი მეტრიდან,თუმცა თაიგერსთიგერს ბევრად უკეთესი ოპტიკა ეყენა ვიდრე IS-2 - ს რომელსაც ძველიმოძველებური და ბევრად უარესი ჰქონდა.
ამისდა მიუხედავად IS-2 - ი მაინც წარმატებული ტანკი გამოდგა,ის ქვეითებს დიდ დახმარებას უწევდა ბრძოლის ველზე და ანადგურებდა ნებისმიერსაველე გერმანულ ტანკსიმაგრეებს ერთი გასროლით.
* 1945 წელს [[ვისლო ოდერისვისლა–ოდერის ოპერაცია|ვისლო ოდერისვისლა–ოდერის ოპერციისას]] IS-2 - ებმა იმდროინდელი საბჭოთა მონაცემების მიხედვით შეძლეს და გაანადგურეს მოწინააღმდეგი 19 ტანკი და თვითმავალი საარტილერიო დანადგარი,ასევე 41 საარტილერიო ქვემეხი,15 მეტყვიამფრქვევის პოზიცია,ასევე 10 ნაღმტყორცნი და 12 სანგარი.
ოპერაციისას არცერთი IS-2 - ი არ განადგურებულა.
===IS-3===
IS-3 - ი პირველად გამოჩნდა 1945 წელსწლის 7 ნოემბერს მოკავშირეების მიერ ერთობლივად ჩატარებულ აღლუმზე და მალევე დიდი ინტერესი გამოიწვია აშშ-ი და დიდ ბრიტანეთში რომლებმაც ტანკის საპასუხოდ თავიანთი მძიმე ტანკები შექმნეს.
1950 წელს ტანკების სრული გადაიარაღება ხდებოდა ძირითად საბრძოლო ტანკებზე რომლებსაც კარგი მანევრულობასიმარდე,შეიარაღება და მძიმე ტანკის ჯავშანი ჰქონდათ,გარდა ამისა საბჭოთა საომარი დოქტრინა სწრაფ საბრძოლო მოქმედებებს გულისხმობდა,სწორედ ამ ტაქტიკაში ვერ ჯდებოდნენ მძიმე ტანკები,ამიტომაც უკვე 1960 - იანი წლებისთვის რეზერვში გადაიყვანეს,ზოგი ტანკი დაშალეს და დოტებადსაცეცხლე წერტილებად გადააქციეს.
ტანკები საბჭოთა კავშირმა გამოიყენა უნგრეთში და [[პრაღის გაზაფხული|პრაღაში]],გარდა ამისა ეგვიპტეში 100 IS-3M (ის–3–ემ) გაიგზავნა სადაც მონაწილეობა მიიღეს [[ექვსდღიანი ომი|ექვს დღიან ომში]],ებრაელმა მედესანტეებმა და ქვეითების ტანკ საწინააღმდეგო რაკეტებმაყუმბარებმა ვერაფერი დააკლეს IS-3M - ს,გარდა ამისა საშუალო მანძილიდან ვერ ხვრიტავდა [[M-48 Patton]] - ი თავისი 90მმ - იანი ქვემეხით და პირიქით IS-3 - ბმა რამდენიმე პატონის წყობრიდან გამოყვანა შეძლეს.
საერთო ჯამში სატანკო შეტაკებებისგან 7 IS-3 განადგურდა,გარდა ამისა 74 ტანკი წყობრიდან გამოვიდა ტექნიკური ხარვეზების გამო და ეკიპაჟმა მიატოვა (კერძოთ ძრავა ვერ შეეგუა ცხელ ჰავას),გარდა ამისა ტანკმა ძალიან დაბალი მანევრულობასიმარდე და სროლის დაბალი სიჩქარე აჩვენა.
ომის შემდეგ ისრაელს რამდენიმე73 ნაალაფარი IS-3 დარჩა შეიარაღებაში.
შესწორება შეტანილია *სოვეტცკიე ტანკი* და სხვ. ცნობარების საფუძველზე
===ოპერატორები===
| 