'''მუხურისი''', — ისტორიული მხარე დასავლეთ საქართველოში, [[ეგრისის სამეფო|ეგრისის (ლაზიკის) სამეფოს]] ცენტრალური პროვინცია. მოიცავდა [[ვაკე (იმერეთის დაბლობი)|იმერეთის ვაკე]] ტერიტორიას [[მდინარე]]ების [[რიონი|რიონსა]] და [[ცხენისწყალი|ცხენისწყალს]] შორის. ვარაუდობენ, რომ სახელწოდება „მუხურისი“ წარმოდგება ციხე „[[მუხურისი (ციხე-ქალაქი)|მუხურისიდან]]“ (ზუსტი ადგილმდებარეობა გაურკვეველია), რომელიც ამ მხარის უძველესი უნდა ყოფილიყო (VI საუკუნეში მხარის ცენტრი იყო [[უქიმერიონი (ციხესიმაგრე)|უქიმერიონის ციხე]]). წყაროებში პირველად მოიხსენიება VI—VII საუკუნეებში. მუხურისი იყო მჭიდროდ დასახლებული, ეკონომიკურად დაწინაურებული დიდი სტრატეგიული მნიშვნელობია მქონე მხარე. აქ გადიოდა სამეფოს მთავარი სავაჭრო-სამიმოსვლო მაგისტრალები, კერძოდ, მთის პროვინციებთან დამაკავშირებელი გზები; ის, ვინც ბატონობდა მუხურისზე, ფაქტობრივად ბატონობდა [[სვანეთი|სვანეთსა]] და [[რაჭა]]-[[ლეჩხუმი|ლეჩხუმზეც]]. XI—XII საუკუნეებში მუხურისის ტერიტორიას ეწოდებოდა, [[სამოქალაქო]].
