კარმელი: განსხვავება გადახედვებს შორის

'''კარმელი''' ({{lang-he-n|הַר הַכַּרְמֶל;}} {{lang-el|Κάρμηλος;}} {{lang-ar|الكرمل}}) — [[მთის მასივი]] [[ისრაელი]]ს ჩრდილოეთ-დასავლეთ ნაწილში. სიმაღლე 525.4 მ. არქეოლოგებმა მთის სხვადასხვა ადგილში აღმოაჩინეს უძველესი ღვინო და ზეთის საწურისაწნეხი. მთა და ირგვლივ მდებარე ქალაქები, მათ შორის [[ხაიფა]] [[იუნესკო]]მ ბიოსფერული ნაკრძალის სიაშისტატუსი შეიტანამიანიჭა. კარმელის ზონის სიგანეა 6.5-8 კმ, რომელიც თანდათან ეშვება სამხრეთ-დასავლეთისაკენ, სადაც ქმნის დაბალმთიან ციცაბო ქედს. სიახლოვეს ვრცელდება [[ისრაელის ხეობა]]. კარმელი და ისრაელის ხეობა ქმნიან [[ლანდშაფტი]]ს ბუნებრივ ბარიერს, ეგრეთ წოდებულ „კორიდორს“. აგებულია კაჟთან შერეული [[კირქვა|კირქვებით]], რის გამოც გამომუშავებულია მრავალი [[მღვიმე]]. გარდა ამისა, გვხვდება ვულკანური ქანები. მთის დამრეცი ნაწილი დაფარულია ნაყოფიერი მცენარეულობით, სადაც ჭარბობს [[მუხა]], [[ფიჭვი]], [[ზეთის ხილი]] და [[დაფნა|დაფნის ხე]]. მთის არეალის ფარგლებში მდებარეობს რამდენიმე ქალაქი, რომელთაგან მნიშნველოვანია [[იოკნეამი]], [[ზიხრონ-იიაკოვი]] და სხვ.

[[1930]]-[[1932]] წლებში ბრიტანელმა არქეოლოგმა [[დოროთი გაროდი|დოროთი გაროდმა]] კარმელოზეკარმელიზე ჩაატარა არქეოლოგიური გათხრები, რის შედეგად შესწავლილი იქნაშეისწავლა 4 [[მღვიმე]] და მრავალი ქვის თავშესაფარი. გაროდმა აღმოაჩინა [[ნეანდერტალელი|ნეანდერტალელი]] და ადრინდელი ადამიანის რელიქტი, მათ შორის ნეანდერტალელი ადამიანის ქალის ჩონჩხი, რომელსაც ტაბუნ I უწოდეს. იგი შეფასებულია როგორც ერთ-ერთი უმნიშნველოვანესი ნამარხი ადამიანი.<ref>Christopher Stringer, custodian of Tabun I, Natural History Museum, quoted in an exhibition in honour of Garrod; ''Callander and Smith'', 1998</ref> არსებული [[სტრატიგრაფია (გეოლოგია)|სტრატიგრაფიული ჩანაწერი]] უძველესია რეგიონში. არის აგრეთვე რამდენიმე კარგად შემონახული [[ნეანდერტალელი]] და [[ადამიანი|ჰომო საპიენსი]].

მრავალფეროვანი [[ფლორა|მცენარეულობა]] და ისტორულად მნიშნველოვანი მღვიმეების არსებობის შედეგია აქ განვითარებული დანაშული. კარმელი მიიჩნეოდა იუდაისტური რელიგიის უზენაესი ღვთაების — [[იაჰვე]]სგან დასამალდასამალი ადგილადადგილი, როგორც ეს ამოსის წიგნშია მოცემული.

მეფეთა წიგნების მიხედვით, [[ელისე წინასწარმეტყველი]] სამოგზაუროდ კარმელოზე წავიდა, სადაც გარკვეული ხანი დაჰყო. ეპიფანე კვიპრელისა და იოსებ ფლავიუსის თანახმად, კარმელის მთა წარმოადგენდა ერთ-ერთი იუდაისტურიუდაისტური სექტის ციტადელს.

გაბატონებულია რბილი [[კლიმატი]] და უხვი [[ატმოსფერული ნალექები]]. ფერდობებზე ჯერ კიდევ ადრეული პერიოდიდან ხარობდა [[ვაზი]]. თუმცა სხვადასხვა დროს აქ არსებული ვაზი და საერთოდ ტყეების დიდი ნაწილი განადგურდა. ამჟამად [[ტყე]]ებს ქმნის [[კედარი]], [[მუხა]], [[ფიჭვი]] და სხვ. [[20052010|20052010 წელს]] ძლიერი ხანძრის შედეგად წიწვოვანი ტყე დაზარალდა. [[ფაუნა]]ს ძირითადად ქმნიან [[მღრღნელები]]. ფართოდ არის გავრცელებული [[მაჩვი]]. გვხვდება აგრეთვე ფრინველთა რამდენიმე სახეობა.