ბაზალტი: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
Luckas-bot (განხილვა | წვლილი) მ r2.7.1) (ბოტის დამატება: az:Bazalt |
No edit summary |
||
ხაზი 1:
[[ფაილი:
[[ფაილი:SvartifossDetail.jpg|thumb|
'''ბაზალტი''' — ფართოდ გავრცელებული საღი (კაინოტიპური) მუქი ფერის ფუძე ვულკანური ქანი. გაუჯერებელია კაჟმიწით, გამდიდრებულია Mg, Fe და Ca-ის ჟანგებით. შემადგენელი მინერალები: ფუძე [[პლაგიოკლაზი]] (ლაბრადორ-ბიტოვნიტი), [[პიროქსენი]] (უმთავრესად ავგიტი), ხშირად [[ოლივინი]], იშვიათად [[რქატყუარა]]; მადნეულებიდან მაგნეტიტი ან ილმენიტი. ჩვეულებრივ ბაზალტში ამა თუ იმ რაოდენობით გვხვდება [[ვულკანური მინა]]. ბაზალტის მინით მდიდარ სახესხაობას ''ჰიალობაზალტი'' ეწოდება, ხოლო სრულკრისტალურს და რამდენადმე მსხვილმარცვლოვანს — [[დიაბაზი|დოლერიტი]]. ბაზალტი ადვილად ლღვება; ლღობილ ბაზალტს იყენებენ მჟავაგამძლე ქიმიური აპარატურის, მილების, ძლიერი დენის ელექტროიზოლატორების დამზადებისატვის და სხვ. ნორმალური რიგის ბაზალტში ორ ტიპს გამოყოფენ: ''ოლივიანიანს'' და ''უოლივინოს'', ანუ ტოლეიტურს.
პირველი ტიპის ბაზალტებში ოლივინი უხვადაა, კაჟმიწის რაოდენობა კი მცირეა (45%). ბაზალტების მეორე ტიპში კაჟმიწის რაოდენობა რამდენადმე მეტია (50%), შეიცავს მცირე რაოდენობით მინას ან [[კვარცი|კვარცს]]. ოლივინიანი ბაზალტები დამახასიათებელია ოკეანური კუნძულებისა და ოროგენის განაპირა მხარეებისათვის, ხოლო ტოლეიტური ბაზალტები კონტინენტებს უკავშირდება. ამის გამო ოლივინიან ბაზალტებს ოკეანურ ტიპად გამოჰყოფენ, ტოლეიტუს კი — [[კონტინენტი|კონტინენტურად]]. ▼
ბაზალტი კარგი საშენი მასალაა. იყენებენ ღორღისა და საცალო ქვის დასამზადებლად, ასევე ნაგეგობათა მოსაპირკეთებლად; მკვრივია, კარგად იხეხება, რის გამო მას ძველი დროიდან ([[ეგვიპტე]], [[ასურეთი]], [[ძველი რომი|გვიანდელი რომი]], [[ბიზანტია]] და სხვ.) იყენებდნენ ქანდაკებებისათვის. ▼
▲ბაზალტების მეორე ტიპში კაჟმიწის რაოდენობა რამდენადმე მეტია (50%), შეიცავს მცირე რაოდენობით მინას ან [[კვარცი|კვარცს]]. ოლივინიანი ბაზალტები დამახასიათებელია ოკეანური კუნძულებისა და ოროგენის
==
[[საქართველო]]ში საშენ ქვად ბაზალტს ძველთაგანვე ხმარობდნენ (ბრინჯაოს ხანის მეგალითური ნაგებობანი). შუა საუკუნეების ქართლში, მესხეთ-ჯავახეთში ძირითადი საშენი ქვა ბაზალტი იყო. ბაზალტითაა აგებული [[სამშვილდე|სამშვილდისა]] და [[დმანისი|დმანისის ციხესიმაგრეები]], [[მანგლისი|მანგლისის ტაძარი]], [[რუისი]]ს, [[წუნდა|წუნდის]], აბელიის ეკლესიები, [[თირის მონასტერი]], ნადარბაზევის კომპლექსი და სხვ. ბაზალტებისგანვე ამზადებდნენ [[ეკლესია]]თა და სხვა ნაგებობათა გადასახურავ ფილებს. ამჟამადაც საქართველოს ქალაქებში ბაზალტი ფართოდაა ▼
გამოყენებული საშენ მასალად. ▼
ბაზალტური ქანები [[საქართველო]]ში ფართოდაა გავრცელებული. შედარებით ძველი (იურული, ცარცული, პალეოგენური) ბაზალტები (ბაზალტური პორფირიტები) ცნობილია [[აფხაზეთი|მთიან აფხაზეთში]], [[სამეგრელო]]ში, [[ლეჩხუმი|ლეჩხუმ]]-[[იმერეთი|იმერეთსა]] და [[აჭარა]]-[[გურია]]ში. ახალგაზრდა ბაზალტები (ზედამესამეულ-მეოთხეული) გვხვდება სამხრეთ საქართველოში [[ასპინძის მუნიციპალიტეტი|ასპინძა]]-[[ახალქალაქის მუნიციპალიტეტი|ახალქალაქის]], [[ნინოწმინდის მუნიციპალიტეტი|ნინოწმინდა]]-[[წალკის მუნიციპალიტეტი|წალკის]] და [[დმანისის მუნიციპალიტეტი|დმანის]]-[[თეთრი წყაროს მუნიციპალიტეტი|თეთრი წყაროს მუნიციპალიტეტებში]].
ბაზალტების იზოლირებულოი სხეულები ცნობილია [[საქართველო]]ს სხვა მხარეებშიც.
▲ბაზალტი კარგი საშენი მასალაა. იყენებენ ღორღისა და საცალო ქვის დასამზადებლად, ასევე ნაგეგობათა მოსაპირკეთებლად; მკვრივია, კარგად იხეხება, რის გამო მას ძველი დროიდან ([[ეგვიპტე]], [[ასურეთი]], [[ძველი რომი|გვიანდელი რომი]], [[ბიზანტია]] და სხვ.) იყენებდნენ ქანდაკებებისათვის.
▲საუკუნეების ქართლში, მესხეთ-ჯავახეთში ძირითადი საშენი ქვა ბაზალტი იყო. ბაზალტითაა აგებული [[სამშვილდე|სამშვილდისა]] და [[დმანისი|დმანისის ციხესიმაგრეები]], [[მანგლისი|მანგლისის ტაძარი]], [[რუისი]]ს, [[წუნდა|წუნდის]], აბელიის ეკლესიები,
▲გამოყენებული საშენ მასალად.
== რესურსები ინტერნეტში ==
| |||