ბებრისციხე: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
წაიშალა კატეგორია საქართველოს ციხესიმაგრეები; კატე
No edit summary
ხაზი 1:
'''ბებრისციხე''' მდებარეობს ქალაქ[[დუშეთის მუნიციპალიტეტი|დუშეთის მუნიციპალიტეტში]], ქ. [[მცხეთა|მცხეთის]] ჩრდილოჩრდილოეთით, ნაწილშიმდ. მდინარე [[არაგვი]]ს, მარჯვენა სანაპიროს კლდისთავზესანაპიროზე. მას უძველეს დროს ერქვა '''ბელტა'''. იგი ანტიკურ ხანაშია აგებული. ციხე-სიმაგრის საერთო ფართიფართობია დაახლოებით 1500 კვ.-ია², შიდა ეზოსი კი 600 კვ-მეტრი.
{{წყარო}}
'''ბებრისციხე''' მდებარეობს ქალაქ [[მცხეთა|მცხეთის]] ჩრდილო ნაწილში. მდინარე [[არაგვი]]ს, მარჯვენა სანაპიროს კლდისთავზე. მას უძველეს დროს ერქვა '''ბელტა'''. იგი ანტიკურ ხანაშია აგებული. ციხე-სიმაგრის საერთო ფართი დაახლოებით 1500 კვ.მ-ია შიდა ეზოსი კი 600 კვ-მეტრი.
 
== ნაგებობა ==
==ისტორია==
ოდესღაც ეს ციხე მცხეთის კარს კეტავდა [[არაგვის ხეობა|არაგვის ხეობის]] მხრიდან. ეს ციხე მეტად კომპლექტურად არის აგებული შემაღლებულ კონცხზე. ციხე ორი ნაწილისაგან შედგება: მთავარი ციტადელი, მას სამხრეთით პატარა ეზო აკრავს. გეგმაში იგი სამკუთხედს უახლოვდება. სამივე კუთხეში კოშკები მდგარა, რომელთაგან ყველაზე დიდია სამხრეთ-აღმოსავლეთის. იგი რამდენიმე სართულისაგან შედგება, რაც მის არა მარტო თავდაცვით, არამედ საცხოვრებელ დანიშნულებასაც მიუთითებს.
 
ოდესღაცბებრისციხე ეს ციხე მცხეთის კარს კეტავდა [[არაგვის ხეობა|არაგვის ხეობის]] მხრიდან. ეს ციხე მეტად კომპლექტურად არისკომპლექტურადაა აგებული შემაღლებულ კონცხზე. ციხე ორი ნაწილისაგან შედგება: მთავარი ციტადელი, მას სამხრეთით პატარა ეზო აკრავს. გეგმაში იგი სამკუთხედს უახლოვდება. სამივე კუთხეში კოშკები მდგარა, რომელთაგანრომელთაგანაც სამხრეთ-აღმოსავლეთისა ყველაზე დიდია სამხრეთ-აღმოსავლეთის. იგი რამდენიმე სართულისაგან შედგება, რაც მის არა მარტო თავდაცვით, არამედ საცხოვრებელ დანიშნულებასაც მიუთითებს.
ჩრდილოეთი კოშკიც იგივე ტიპისაა, მხოლოდ ზომით უფრო მცირე. ორივე კოშკში ერთი საინტერესო დეტალია შემორჩენილი. ღრმა ნიშებში განლაგებული საბრძოლო ტვრელები. ამ ციხის აგებისას სასროლი იარაღი მშვილდ-ისარი იყო. ციხეს ასეთი ხვრელი ესაჭიროებოდა, საიდანაც მეომრებს შეეძლებოდათ მარჯვედ მოქმედება. ეს კი ვერ მოხდებოდა ორი-სამი მეტრის სისქის კედლებიდან, თუ მათში განიერი და ღრმა ნიშები არ გაკეთდებოდა.
 
ჩრდილოეთიჩრდილოეთის კოშკიცკოშკი იგივეზომით უფრო ტიპისაამცირეა, მხოლოდთუმცა ზომითაგებულებით უფროიგივე მცირეტიპის. ორივე კოშკში ერთი საინტერესო დეტალია შემორჩენილი.: ღრმა ნიშებში განლაგებულიგანლაგებულია საბრძოლო ტვრელები., ამსაიდანაც ციხისშესაძლებელი აგებისას სასროლი იარაღიიქნებოდა მშვილდ-ისარი იყო. ციხეს ასეთი ხვრელი ესაჭიროებოდა, საიდანაც მეომრებს შეეძლებოდათ მარჯვედისრის მოქმედებასროლა. ეს კი ვერ მოხდებოდა ორი-სამი მეტრის სისქის კედლებიდან, თუ მათში განიერი და ღრმა ნიშები არ გაკეთდებოდა.
მესამე აღმოსავლეთის კოშკი აგრეთვე დანგრეულია და მოგვიანებით იმ ადგილას გაუქმებული ციხის ტერიტორიაზე, საგუშაგო კოშკო აუგიათ, რომელიც იქვე მდგარი კოშკისაგან განსხვავებით ცილინდრული ფოემისაა.
 
მესამე, აღმოსავლეთის კოშკი აგრეთვეასევე დანგრეულია და მოგვიანებით იმამ ადგილას, გაუქმებული ციხის ტერიტორიაზე, საგუშაგო კოშკოკოშკი აუგიათ, რომელიც იქვე მდგარი კოშკისაგან განსხვავებით ცილინდრული ფოემისაა.
==ლეგენდა==
 
ბებრისციხეზე არსებობს ლეგენდა: ოდესღაც ეს მიწა ეკუთვნოდა ვინმე თავად სიმონს. მას აქ ხეობის ვიწროში, აუგია სიმაგრე და შიგ გზისმცველი ჩაუყენებია. თავად ჰყოლია ორი შვილი; ლამაზი მარინე და გულქვა მამუკა. მამის გარდაცვალების შემდეგ, მამუკას დიდძალი გადასახადი დაუკისრებია ქვეშევრდომთათვის. მარინეს შებრალებია ისინი და მამუკას სთხოვა გაეთავისუფლებინა ისინი გადასახადისაგან. გამძვინვარებულმა ძმამ მაკრინე კოშკში გამოამწყვდია. ერთ დღეს, როდესაც ყმებისათვის წყალ-წყალა საჭმელი მზადდებოდა, გამოჩენილან ყვავები და ქვაბში ჩაცვენილან. ყმებს საჭმელი გადაუსხიათ, ამის შემხედვარე მამუკა გაბრაზებულა და გლეხებს დასაჭერად დადევნებია. უეცრად ქვაბიდან გველები ამოცვენილან და მამუკას შემოხვევიან. სასოწარკვეთილი მამუკა ღმერთს შეევედრა: ოღონდ მიხსენი და ეკლესიას აგიგებო. ამ სურათს ხედავდა თურმე კოშკში დამალული მაკრინე, რომელიც მხურვალედ ევედრებოდა ღმერთს. ღმერთს შეუსმენია მათი ვედრება. და-ძმამ ეკლესიურად ცხოვრება დაუწყიათ. და მონაზვნად აღკვეცილა, მამუკა კი ბერად შემდგარა.
== ლეგენდა ==
 
ბებრისციხეზებებრისციხის არსებობსშესახებ შემონახულია ლეგენდა: ოდესღაც ეს მიწა ეკუთვნოდა ვინმე თავად სიმონს. მას აქ ხეობის ვიწროში, აუგია სიმაგრე და შიგ გზისმცველი ჩაუყენებია. თავად ჰყოლია ორი შვილი ჰყოლია; ლამაზი მარინე და გულქვა მამუკა. მამის გარდაცვალების შემდეგ, მამუკას დიდძალი გადასახადი დაუკისრებია ქვეშევრდომთათვისქვეშევრდომებისათვის. მარინეს შებრალებია ისინი და მამუკას სთხოვამათი გაეთავისუფლებინაგადასახადისაგან ისინიგათავისუფლება გადასახადისაგანსთხოვა. გამძვინვარებულმა ძმამ მაკრინე კოშკში გამოამწყვდია. ერთ დღეს, როდესაც ყმებისათვის წყალ-წყალა საჭმელი მზადდებოდა, გამოჩენილან ყვავები და ქვაბში ჩაცვენილან. ყმებს საჭმელი გადაუსხიათ, ამის შემხედვარე მამუკა გაბრაზებულა და გლეხებს დასაჭერად დადევნებია. უეცრად ქვაბიდან გველები ამოცვენილან და მამუკას შემოხვევიან. სასოწარკვეთილი მამუკა ღმერთს შეევედრა: ოღონდ მიხსენი და ეკლესიას აგიგებო. ამ სურათს ხედავდა თურმე კოშკში დამალული მაკრინე, რომელიც მხურვალედ ევედრებოდა ღმერთს. ღმერთს შეუსმენია მათი ვედრება. და-ძმამ ეკლესიურად ცხოვრება დაუწყიათ. და მონაზვნად აღკვეცილა, მამუკა კი ბერად შემდგარა.
 
70 წლის მაკრინე გარდაიცვალა. დასაფლავების დღეს მისულა თეთრწვერა მოხული, რომელიც მიცვალებულს ეამბორა შუბლზე და წარმოსთქვა: „დაო ჩემო, ჩვენ შევასრულეთ ჩვენი აღთქმა“. ამ სიტყვების დასრულების თანავე იქვე ჩაკეცილა და სული განუტევებია, ამიტომ ეწოდება ციხეს „ბებრის ციხე“.
 
== რესურსები ინტერნეტში ==
 
* [http://saunje.ge/index.php?id=22&lang=ka ბებრის ციხე მცხეთაში].
 
== ლიტერატურა ==
* ბებრის ციხე // საქართველო: ენციკლოპედია - თბ., 1997, გვ. 386
* ბებრის ციხე - ბელტის ციხე // საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა აღწერილობა -თბ., 1990, გვ. 242
* ქსე, ტ. 2, გვ. 262, თბ., 1977
* ბებრის ციხე // ''ნაკაშიძე ლ.'', საქართველოს საქმიანი და გამოჩენილი ადამიანები - თბ., 2003, გვ. 125
* ''ბოჭოიძე მ.'', საქართველოს ციხე-კომპლექსები სარესტავრაციო პრაქტიკაში // ძეგლის მეგობარი - 1994, N1(91), გვ. 61
* ''ბოჭოიძე მ.'', ბებრის ციხე // ძეგლის მეგობარი - 1987, კრ. 75, გვ. 41
* ''ზაქარაია პ.'', არაგვისა და თერგის ხეობა - თბ., 1972, გვ. 17
* ბებრის ციხე // ''ზაქარაია პ.'', საქართველოს ძველი ციხესიმაგრეები - თბ., 1988, გვ. 54-55
* ''ზაქარაია პ.'', ბებრის ციხე - თბ., 1959
* სიმაგრეები: ბებრის ციხე // ''ზაქარაია პ.'', საქართველოს ძველი ქალაქები და ციხეები- თბ., 1973, გვ. 50-52
* ''ზაქარაია პ.'', სამშობლოს გუშაგი - თბ., 1965, გვ. 64-66
* ''ზაქარაია პ.'' თბილისი, ბორჯომო, ვარძია - თბ., 1977, გვ. 16-17
* ქართული ციხე-ქალაქები და ციხესიმაგრეები ციხე-ქალაქები და ციხესიმაგრეები XVI-XVIII საუკუნეებში პირამიდული კოშკები: "ბებრის ციხე"(ანანურთან) // ''ზაქარაია პ.'', ქართულ ციხესიმაგრეთა ისტორია უძველესი დროიდან XVIII ს. ბოლომდე - თბ., 2002, გვ. 64-67
* ''კალანდაძე ზ.'', არქეოლოგიური გათხრები ბებრის ციხეზე // არქეოლოგიური ძიებანი- თბ., 1982, გვ. 143-147
* ''როსტომაშვილი ი.'', ბელტის ციხე // მგზავრი- 1901, N1, გვ. 34-36
* იამბე, ციხის ნაშალო.... - თბ., 2007, გვ. 28-29
* ციხესიმაგრეები ბებრის ციხე // ''ზაქარაია პ.'', ქართული ციხე-ქალაქები ციხესიმაგრეები ციხე - დარბაზები ციხე - გალავნები კოშკები - თბ., 2001, გვ. 67-70
 
[[კატეგორია:მცხეთის მუნიციპალიტეტი]]
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ბებრისციხე“-დან