სამოდიური ენები

სამოდიური ენები, სამოედური ენები — ურალურ ენათა ოჯახის ენები. სამოდიურ ენებზე ლაპარაკობს 34 ათასზე მეტი კაცი. სამოდიურ ენებში შედის ენური, ნენური, ნგანასანური, სელკუპური და ამჟამად თურქულში (იაკუტურში) გათქვეფილი ენები (კამასინური, მოტორული, კარაგასული და სხვა).

სამოდიური ენები აგლოტინაციურია. მათი ფონეტიკური სტრუქტურა ძირითადად ერთნაირია: ხმოვანთა სისტემა განვითარებულია (15-25 ფონემა), სიტყვის დასაწყისში არ ხდება თანხმოვანთა შეჯგუფება. ფონეტიკური კანონზომიერებანი ერთი და იგივე ტიპისაა. გრამატიკული რიცხვი სამია: მხოლობითი, ორობითი და მრავლობითი. 4 ძირითადი (სახელობითი, ნათესაობითი, ბრალდებითი, მიცემითი) და 4 ლოკალური ბრუნვაა. ზმნაში გავრცელებულია ასპექტ-სახეობითი კატეგორია, რომელიც გამოხატავს მოქმედების ხანგრძლივობას, წამოწყებას, გამეორებას, ერთჯერობას. უღვლილება 3 ტიპისაა: სუბიექტური (გარდაუვალი), ობიექტური (გარდამავალი) და უკუქცევითი. სამოდიური ენები სინტაქსურადაც ძირითადად ერთნაირია. წინადადების წევრთა განლაგება მყარია: ქვემდებარე — დამატება — შემასმენელი. რთული წინადადებები სამოდიურ ენებში არ განვითარებულა. ბევრია თურქული, მონღოლური, რუსული ენებიდან ნასესხები ფორმები. დამწერლობა მარტო ნენურ ენას აქვს.

ლიტერატურა

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 6, თბ., 1983. — გვ. 444.