რობოტიკის სამი კანონი

რობოტიკის სამი კანონი - სამეცნიერო ფანტასტიკაში აღნიშნავს რობოტის ქცევის წესებს, რომლებიც პირველად ჩამოაყალიბა აიზეკ აზიმოვმა 1942 წელს მოთხრობაში"Runaround".

აიზეკ აზიმოვი, 1965

რობოტიკის სამი კანონი ასე ჟღერს:

1. პირველი კანონი: რობოტმა არ შეიძლება ავნოს ადამიანს, ან თავისი უმოქმედობით დაუშვას რომ ადამიანს ზიანი მიადგეს;
2. მეორე კანონი: რობოტი უნდა დაემორჩილოს ადამიანის მიერ მიცემულ ბრძანებებს თუ ეს ბრძანებები არ ეწინააღმდეგებიან პირველ კანონს;
3. მესამე კანონი: რობოტმა უნდა დაიცვას თავი, თუ ეს არ ეწინააღმდეგება პირველ ან მეორე კანონს.

ორიგინალში:

1. A robot may not injure a human being or, through inaction, allow a human being to come to harm.
2. A robot must obey the orders given to it by human beings, except where such orders would conflict with the First Law.
3. A robot must protect its own existence as long as such protection does not conflict with the First or Second Laws.

სამ კანონს, მათი დარღვევის შესაძლო მიზეზებსა და შედეგებს ეძღვნება აიზეკ აზიმოვის მოთხრობების ციკლი რობოტებზე.

1986 წელს, მოთხრობაში „რობოტები და იმპერია“ (ინგლ. Robots and Empire) აზიმოვმა ჩამოაყალიბა ნულოვანი კანონი:

• 0. რობოტს არ შეუძლია ზიანი მიაყენოს ადამიანს, თუ ის არ დაამტკიცებს, რომ ეს საბოლოო ჯამში სასარგებლო იქნება კაცობრიობისთვის.

ალტერნატიული ვარიანტები

აიზეკ აზიმოვის ნაწარმოებებში გვხვდება კანონების სხვადასხვა ვარიანტები

ნულოვანი კანონი

ნულოვანი კანონის მიხედვით რობოტი უნდა მოქმედებდეს კაცობრიობის ინტერესებიდან გამომდინარე.

• 0. რობოტს არ შეუძლია ზიანი მიაყენოს კაცობრიობას, ან თავისი უმოქმედობით დაუშვას რომ კაცობრიობას ზიანი მიადგეს.

პირველი კანონის მოდიფიკაცია

მოთხრობაში "Little Lost Robot" არსებობს რამდენიმე რობოტი პირველი კანონის "განახევრებული" ვარიანტით

1. რობოტმა არ უნდა მიაყენოს ზიანი ადამიანს.

ეს გაკეთდა პრაქტიკული მოსაზრებით: რობოტები მუშაობდნენ ადამიანებთან ერთად, რომლებიც იმყოფებოდნენ მცირე დოზის რადიაციის ზემოქმედების ქვეშ. რობოტები იცავდნენ რა პირველ კანონს, ცდილობდნენ ადამიანების "გადარჩენას".

სამი კანონის დარღვევა

აზომოვი ნაწარმოებებში გვხვდება ისეთი რობოტებიც, რომელთაც სამი კანონის დარღვევა შეუძლიათ.

რესურსები ინტერნეტში

• "Frequently Asked Questions about Isaac Asimov", AsimovOnline 27 September 2004.
• Ethical Considerations for Humanoid Robots: Why Asimov's Three Laws are not enough.
• Worley, Gordon. "Robot Oppression: Unethicality of the Three Laws".
• Living Safely with Robots, Beyond Asimov's Laws, PhysOrg.com, June 22, 2009.
• Safety Intelligence and Legal Machine Language: Do we need the Three Laws of Robotics?, Vienna: I-Tech, August 2008.