პოსტსტრუქტურალიზმი

პოსტსტრუქტურალიზმი — ინტელექტუალური მიმართულება ევროპულ ფილოსოფიასა და კრიტიკულ თეორიაში, რომელიც მე-20 საუკუნის ფრანგული ფილოსოფიის წიაღში აღმოცენდა. პრეფიქსი ”პოსტ” მიუთითებს იმაზე, რომ მისი წარმომადგენლები (ჟაკ დერიდა, მიშელ ფუკო და იულია კრისტევა) წინათ სტრუქტურალისტები იყვნენ, რომელთაც შემდეგ სტრუქტურალიზმის მიმართ დამოკიდებულება შეიცვალეს. სტრუქტურალიზმის საპირისპიროდ, რომელიც კულტურას და მნიშვნელობას ერთმანეთისგან მიჯნავდა, პოსტრუქტურალისტები თვლიდნენ, რომ კულტურა მნიშვნელობისგან განუყოფელია. უპირველეს ყოვლისა, პოსტსტრუქტურალიზმი აბსოლუტურ ”ჭეშმარიტებებს” უარყოფს.

პოსტსტრუქტურალიზმი 1960-იან წლებში, საფრანგეთში ჩაისახა. ამ პერიოდისთვის ნიშანდობლივი იყო პოლიტიკური მღელვარებები, როდესაც 1968 წლის მაისში სტუდენტები და მშრომელები მთავრობას დაუპირისპირდნენ, რამაც კინაღამ საფრანგეთის მთავრობის დაშლა გამოიწვია. იმავდროულად, საფრანგეთის კომუნისტური პარტია მხარს უჭერდა საბჭოთა კავშირის პოლიტიკას, რამაც ორთოდოქსული მარქსიზმის მიმართ იმედგაცრუება გამოიწვია. ამიტომაც გამძაფრდა ინტერესი ისეთი ალტერნატიული, რადიკალური ფილოსოფიური შეხედულებების მიმართ, როგორიცაა ფემინიზმი, დასავლური მარქსიზმი, ფენომენოლოგია და ნიჰილიზმი. ამგვარი განსხვავებული პოზიციები, რასაც ფუკომ მოგვიანებით ”დამორჩილებული ცოდნა” უწოდა, გაბატონებულ ფილოსოფიასა და კულტურას უპირისპირდებოდა. ამგვარ დამოკიდებულებას ამართლებდნენ იმით, რომ ბევრი დასავლური ნორმის მიღმა დაფარულ სიმახინჯეებს ამხელდნენ.

პოსტსტრუქტურალიზმის ორი უმნიშვნელოვანესი წარმომადგენელია ჟაკ დერიდა და როლან ბარტი.

ლიტერატურა

• Barry, P. Beginning theory: an introduction to literary and cultural theory. Manchester University Press, Manchester, 2002.
• Barthes, Roland. Elements of Semiology. New York: Hill and Wang, 1967.
• Cuddon, J. A. Dictionary of Literary Terms & Literary Theory. London: Penguin, 1998.
• Eagleton, T. Literary theory: an introduction Basil Blackwell, Oxford,1983.
• Matthews, E. Twentieth-Century French Philosophy. Oxford University Press, Oxford, 1996.
• Ryan, M. Literary theory: a practical introduction. Blackwell Publishers Inc, Massachusetts,1999.
• Wolfreys, J & Baker, W (eds). Literary theories: a case study in critical performance. Macmillan Press, Hong Kong,1996.

რესურსები ინტერნეტში

• Structure, Sign, and Play in the Discourse of the Human Sciences - Jacques Derrida
• The Baudrillard Dictionary
• "Some Post-Structural Assumptions" - John Lye
• Talking pomo: An analysis of the post-modern movement, by Steve Mizrach
• Information on Michel Foucault, including an archive of writings and lectures
• poststructuralism.info დაარქივებული 2009-12-06 საიტზე Wayback Machine.