პირველადი შავი ხვრელები
პირველადი შავი ხვრელები — შავი ხვრელის ჰიპოთეტური ტიპი, რომელიც დიდი აფეთქების შემდეგ წარმოიქმნა. ადრეულ სამყაროში დიდი სიმკვრივეები და არაჰომოგენური გარემოებები განაპირობებდნენ საკმარისად მკვრივი რეგიონების გრავიტაციული კოლაფსის ზემოქმედების ქვეშ ყოფნას, რაც წარმოქმნიდა შავ ხვრელებს. იაკოვ ზელდოვიჩმა და იგორ ნოვიკოვმა 1966 წელს პირველად გამოთქვეს ამგვარი შავი ხვრელების არსებობის ვარაუდი, მაგრამ თეორია მათი წარმოშობის შესახებ პირველად ღრმად შეისწავლა სტივენ ჰოკინგმა 1971 წელს. იმის გამო, რომ პირველადი შავი ხვრელები არ ფორმირდებოდა გრავიტაციული კოლაფსით, მათი მასები შეიძლება ვარსკვლავურ მასებზე მკვეთრად მცირე იყოს. ჰოკინგმა გამოთვალა, რომ პირველადი შავი ხვრელები შეიძლება იწონიდნენ სულ მცირე 10−8 კგ-ს, რაც დაახლოებით ადამიანის მწიფე კვერცხუჯრედის მასისაა.
ლიტერატურა
რედაქტირება- D. Page, Phys. Rev. D13 (1976) 198 : First detailed studies of the evaporation mechanism
- B.J. Carr & S.W. Hawking, Mon. Not. Roy. Astron. Soc 168 (1974) 399 : Describes links between primordial black holes and the early universe
- A. Barrau et al., Astron. Astrophys. 388 (2002) 676, Astron. Astrophys. 398 (2003) 403, Astrophys. J. 630 (2005) 1015 : Experimental searches for primordial black holes due to the emitted antimatter
- A. Barrau & G. Boudoul, Review talk given at the International Conference on Theoretical Physics TH2002 : Cosmology with primordial black holes
- A. Barrau & J. Grain, Phys. Lett. B 584 (2004) 114 : Searches for new physics (quantum gravity) with primordial black holes
- P. Kanti, Int. J. Mod. Phys. A19 (2004) 4899 : Evaporating black holes and extra-dimensions