ნიზამის პარკი
ნიზამის პარკი (აზერ. Nizami parkı) — ერთ-ერთი უძველესი პარკია აზერბაიჯანის დედაქალაქ ბაქოში. მდებარეობს ქალაქის ხატაის რაიონში, პეტროლეას ვილას ტერიტორიაზე, რომელიც ძმებმა ნობელებმა მე-19 საუკუნის ბოლოს ააშენეს მათი კომპანიის თანამშრომლებისთვის ბაქოს გარეუბანში, შავი ქალაქის საზღვარზე. პარკის საერთო ფართობი 13,6 ჰექტარია. უზარმაზარ ტერიტორიაზე მდებარე სამრეწველო ლანდშაფტის ამ პარკმა დადებითი გავლენა მოახდინა აფშერონის ლანდშაფტურ არქიტექტურაზე[1]. 1920 წლის შემდეგ პეტროლეას ვილას ყოფილ ბაღს ლუნაჩარსკის სახელი ეწოდა, მოგვიანებით - „როტე ფაჰნე“, ამავე სახელწოდების გერმანული გაზეთის პატივსაცემად, შემდეგ კი ნიზამი განჯევის სახელი მიენიჭა[2].
| ნიზამის პარკი | |
|---|---|
| აზერ. Nizami parkı | |
 ნიზამის პარკი ზამთარში | |
| მდებარეობა | |
| 40°22′50″ ჩ. გ. 49°53′37″ ა. გ. / 40.38056° ჩ. გ. 49.89361° ა. გ. | |
| ქვეყანა |
 აზერბაიჯანი |
| რაიონი | ხათაის რაიონი |
| ქალაქი | ბაქო |
| ძირითადი ინფორმაცია | |
| დაარსების წელი | 1882-1883 წლები |
| ფართობი | 13,6 ჰექტარი |
| არქიტექტორი | ე. ბეკლე |
  | |
ისტორია
რედაქტირება1882-1883 წლებში, ძმებმა ნობელებმა, რომლებიც აწარმოებდნენ ნავთობის მოპოვებას აფშერონის ნახევარკუნძულზე, ბაქოს ქარხნულ რაიონთან ახლოს დააარსეს დასახლება სახელწოდებით „Oil Villa“ (Villa Petrolea). ეს დასახლება შექმნეს ნობელების კომპანიის თანამშრომლებისთვის, რომელთათვისაც გაუმჯობესებული საცხოვრებელი პირობები შექმნეს, რათა შეენარჩუნებინათ მაღალი დონის სპეციალისტები. დასახლებას ჰქონდა 10,26 ჰექტარ ფართობზე გაშენებული გამწვანებული ზონა, რაც ბაქოსთვის იმ პერიოდში უჩვეულო იყო[3].
მიუხედავად იმისა, რომ ეს ქარხნული უბანი ბუნებრივი და საცხოვრებელი პირობებით არ იყო ხელსაყრელი, ბაქოს პროლეტარიატისთვის ამ პირობებში ცხოვრება მაინც შესაძლებლად ითვლებოდა. თუმცა, ტექნიკური პერსონალი და სპეციალისტები ასეთ გარემოში მუშაობას დიდ ანაზღაურებაზეც არ თანხმდებოდნენ. ამიტომ, ნობელებმა გადაწყვიტეს, სპეციალურად ამ პერსონალისთვის კომფორტული საცხოვრებელი პირობები შეექმნათ. დასახლების გამწვანებისთვის, მოწვეული იყო ცნობილი სპეციალისტი ე. ბეკლე, რომელიც ვარშავაში მრავალი ბაღისა და პარკის გაშენებაზე მუშაობდა. მისი ხელმძღვანელობით ბაქოში 10 ჰექტარ ფართობზე შეიქმნა მწვანე ზონა, რომელიც ნავთობის ავზებსა და ქარხნების მასას შორის იყო განთავსებული[3].
შავი და თეთრი ქალაქების საზღვარზე გაშენდა ბაღი, სახელად პეტროლეას ვილა, რომლის მოწყობაზეც პასუხისმგებელი იყო მებაღე ე. ბეკლე. მან შეისწავლა აფშერონის ბუნებრივი პირობები და განსაკუთრებული ყურადღება დაუთმო ხეების ჯიშთა შერჩევას, რომ ბაღის დაგეგმარება და მისი სივრცითი სტრუქტურა უნიკალური ყოფილიყო. ბეკლემ სარგავი მასალა შეარჩია ლენქორანიდან, ტფილისიდან, ბათუმიდან და სხვა ქალაქებიდან, ხოლო გარკვეული ჯიშები რუსეთისა და ევროპის სანერგეებიდან.
ვილას პარკში დაახლოებით 80,000 ხე და ბუჩქი გაიზარდა, მათ შორის მრავალი ხეხილის სახეობაც, რაც პარკს დამატებით სილამაზესა და სარგებლობას მატებდა.
1931 წლის 9 ივლისს, ბაქოს ნავთობის მუშაკთა კულტურისა და დასვენების პარკში გაიმართა ნავთობის მუშაკთა მთელი ქალაქის შეკრება, რომელიც მიეძღვნა გერმანული გაზეთის „როტე ფაჰნე“ („წითელი დროშა“) ჩამოსვლას. მიტინგის მონაწილეებმა გადაწყვიტეს დეპეშა გაეგზავნათ გერმანელი კომუნისტების ლიდერისთვის, ერნსტ ტელმანისთვის. სწორედ ამ ღონისძიების საპატივცემულოდ პარკს ეწოდა „როტე ფაჰნეს კულტურისა და დასვენების პარკი“[4].
1939 წელს გაზეთმა „ბაკინსკი რაბოჩიმ“ გამოაცხადა, რომ როტე-ფაჰნეს კულტურისა და დასვენების პარკის რეკონსტრუქცია იმ ზაფხულს დაიწყებოდა. ბაქოს შესასვლელი ქუჩის ბაღებისა და პარკების ადმინისტრაციის საპროექტო ბიურომ შეიმუშავა პროექტი, რომელიც აუზის ცენტრში მწვანე კუნძულის, შადრევნისა და სცენის მოწყობას, ქანდაკებების დამატებას, პავილიონებისა და კიოსკების განახლებასა და სპორტული სტადიონის აშენებას ითვალისწინებდა. სამუშაოების დასრულება 1941 წელს იგეგმებოდა.
2021 წელს პარკი ხელახლა კეთილმოაწყვეს: ადმინისტრაციული შენობები სრულად განაახლეს, ხელოვნური ტბა მოაწყვეს, 1938 წლის ამფითეატრი და საზაფხულო კინოთეატრი აღადგინეს, შადრევნები და თანამედროვე განათება დაამატეს. პარკში გაზონები, სკამები, სპორტული ობიექტები და საბავშვო გასართობი კომპლექსი მოეწყო. საზაფხულო კინოთეატრის წინ ციხე-სიმაგრის კედელი მდინარის ქვებისგან აშენდა, ხოლო გამწვანების სამუშაოების ფარგლებში ათასობით ხე, ბუჩქი და დეკორატიული მცენარე დაირგო[5][6].
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ А. А. Гасанова. Сады и парки Азербайджана / Под ред. проф. Ф. М. Гусейнова. — Баку: Ишыг, 1996. — 304 с.
- ↑ Мир-Бабаев М. Краткая история азербайджанской нефти / Научный редактор проф. Р. И. Шукюров. — (3-е издание, переработанное и дополненное). — Б., 2010. — С. 74.
- ↑ 3.0 3.1 Градостроительство Баку XIX — начала XX веков
- ↑ Мосесов П. Б. Интернациональное содружество азербайджанского народа с немецким пролетариатом. — Б.: Азербайджанское государственное издательство, 1965. — С. 68. — 112 с.
- ↑ Мэрии Баку выделено 5 млн манатов для работ по благоустройству в парке Низами в Хатаинском районе
- ↑ Президент Ильхам Алиев и Первая леди Мехрибан Алиева ознакомились с условиями, созданными в парке Низами Гянджеви после реконструкции (ФОТО/ВИДЕО)