მოსკოვის არქეოლოგიური საზოგადოება

მოსკოვის არქეოლოგიური საზოგადოება (რუს. Московское археологическое общество, [МАО]; ყოფ. მოსკოვის საიმპერატორო არქეოლოგიური საზოგადოება, Императорское Московское археологическое общество, [ИМАО]; 1881-1917) — რუსეთის სამეცნიერო საზოგადოება 1864-1923 წლებში.

ისტორია

დაარსდა მოსკოვში რუსეთის ისტორიისა და კულტურის ძეგლების შესწავლისა და დაცვის, ასევე არქეოლოგიური გათხრების წარმოების მიზნით. ის მაგალითი იყო რუსეთის იმპერიის სხვა ქალაქებისათვის დაეარსებინათ იქაც მსგავსი არქეოლოგიური საზოგადოებები. საზოგადოებაში შედიოდნენ არქეოლოგები, ისტორიკოსები, ფილოლოგები, გეოგრაფები, არქიტექტორები, მხატვრები, ხელოვნებათმცოდნეები და მწერლები. მათ შორის: ვ. ანტონოვიჩი, ა. ვასნეცოვი, ა. ველტმანი, კ. გიორცი, ვ. გლინკა, ვ. გოროცოვი, ვ. ჟემჩუჟნიკოვი, ი. ზაბელინი, ვ. კლიუჩევსკი, ნ. ნიკოლაევსკი, ნ. კოსტომაროვი, მ. ნიკოლმინი, დ. ორეშნიკოვი, ი. ოსტროუხოვი, მ. პოგოდინი, ს. სოლოვიოვი, დ. ევარნიცკი. Დასაწყისში.

XX საუკუნის დასაწყისში საზოგადოება შედგებოდა დაახლოებით 400 წევრისაგან. 1868 წლიდან იგი განთავსებული იყო ავერკი კირილოვის პალატაში. საზოგადოების შეხვედრების უმეტესობა, რომელიც თვეში ერთხელ მაინც იმართებოდა, საჯარო იყო.

მოსკოვის არქეოლოგიურ საზოგადოებაში შეიქმნა რამდენიმე სპეციალური კომისი, რომლებიც თანდათანობით გარდაიქმნენ ცნობად სამეცნიერო ცენტრებად: უძველესი ძეგლების შენარჩუნების (1876), აღმოსავლური (1887), სლავური (1892), არქეოგრაფიული (1896), ძველი მოსკოვის შემსწავლელი („ძველი მოსკოვი“, 1909 წ.). 1901 წელს ტფილისში გაიხსნა კავკასიის განყოფილება. საზოგადოების მონაწილეობით აღადგინეს მოსკოვის კრემლის ღვთისმშობლის მიძინების და მთავარანგელოზის ტაძრები, წითელ მოედანზე წმინდა ბასილის ტაძარი, პუშკარის წმინდა სერგის ეკლესია, სამების ხიდი მდ. ნეგლინკა მოსკოვში, ისევე როგორც დიდი როსტოვის კრემლი, მიძინების ტაძარი ვლადიმირში, შუამავლის ეკლესია ნერლზე, კრემლის კედლები და კოშკები სერფუხოვში და მრავალი სხვა. იგი მუდმივად აგზავნიდა სპეციალისტებს რემონტის და აღდგენის მიმდინარეობის მონიტორინგისთვის. საზოგადოების ინიციატივით რუსეთში 1869 წლიდან იმართებოდა არქეოლოგიური კონგრესები. გამოსიცა კრებული-მასალები, არქეოლოგიური დოკუმენტებისა "Ма­те­риа­лы по во­про­су о со­хра­не­нии древ­них па­мят­ни­ков, со­б­ран­ные Им­пе­ра­тор­ским Мо­с­ков­ским ар­хео­ло­ги­че­ским об­ще­ст­вом" (1911). წამოიწყო და დააფინანსა მთელი რიგი არქეოლოგიური კვლევა და გათხრები რუსეთის ევროპულ ნაწილში. საზოგადოების წინადადებით და მისი მონაწილეობით 1909 წელს მოსკოვში დაიდგა ივან ფიოდოროვის ძეგლი (მოქანდაკე ს. მ. ვოლნუხინი).

მოსკოვის არქეოლოგიური საზოგადოებამ გამოაქვეყნა:

• «Древ­но­сти. Тру­ды Им­пе­ра­тор­ско­го Мо­с­ков­ско­го ар­хео­ло­ги­че­ско­го об­ще­ст­ва» (т. 1–25, 1865–1916),
• «Ма­те­риа­лы по ар­хео­ло­гии Кав­ка­за» (вып. 1–14, 1888–1916),
• «Древ­но­сти вос­точ­ные. Тру­ды Вос­точ­ной ко­мис­сии» (т. 1–5, 1889–1915),
• «Ар­хео­ло­ги­ческие из­вес­тия и за­мет­ки» (т. 1–7, 1893–1900),
• «Ма­те­риа­лы по ар­хео­ло­гии Вос­точ­ных гу­бер­ний Рос­сии» (вып. 1–3, 1893–99),
• «Древ­но­сти. Тру­ды Сла­вян­ской ко­мис­сии» (т. 1–5, 1895–1911),
• «Древ­но­сти. Тру­ды Ар­хео­гра­фи­че­ской ко­мис­сии» (т. 1–3, 1898–1913),
• «Из­вес­тия Кав­каз­ско­го от­де­ле­ния МАО» (вып. 1–6, 1904–21), რედაქტორები ლ. ლოპატინსკი და ე. თაყაიშვილი.
  • Вып. 1 (1904)
  • вып. 2 (1907)
  • вып. 3 (1913)
  • вып. 4 (1915).
  • Вып. 5 (1919).
• «Древ­но­сти. Тру­ды Ко­мис­сии по со­хра­не­нию древ­них па­мят­ни­ков» (т. 1–6, 1907–15),
• «Ста­рая Мо­ск­ва» (т. 1–3, 1912–14).

მეთოდური ლიტერატურა:

• «Ин­ст­рук­ция для опи­са­ния го­ро­дищ, кур­га­нов и пе­щер» (1875),
• «Ин­ст­рук­ция по сня­тию от­тис­ков с древ­них над­пи­сей и вос­про­из­ве­де­нию их из гип­са» (1875),
• «Про­грам­ма для со­би­ра­ния све­де­ний об ар­хи­вах» (1898–99).

1923 წელს მოსკოვის არქეოლოგიური საზოგადოება რსფსრ-ს შინაგან საქმეთა სახალხო კომისარიატის ბრძანებით დაიშალა.

მოსკოვის არქეოლოგიური საზოგადოებს თავმჯდომარეები: ა. უვაროვი (1864–1884/85), პ. უვაროვა (1885–1917).

რესურსები ინტერნეტში

• //bigenc.ru/ А. И. Фролов, МОСКО́ВСКОЕ АРХЕОЛОГИ́ЧЕСКОЕ О́БЩЕСТВО დაარქივებული 2023-01-05 საიტზე Wayback Machine.